مثانه یک ارگان کیسه ای شکل، توخالی و انعطاف پذیر در لگن است. مهم ترین نقش مثانه، ذخیره ی ادرار قبل از خروج آن از بدن است. کلیه ها پس از تولید ادرار، از طریق لوله هایی به نام میزنای یا حالب ادرار را به مثانه منتقل می کنند. هنگام ادرار کردن عضلات مثانه منقبض می شوند و ادرار از طریق لوله ای به نام میزراه (پیشابراه یا مجرای ادراری) از بدن خارج می شود. این سرطان زمانی آغاز می شود که سلول های پوشاننده ی سطح داخلی مثانه تغییر کنند و رشد آنها از کنترل خارج شود و توده ای به نام تومور ایجاد می شود.

تومور مثانه می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد. بدخیمی به این معنا است که سلول های سرطانی می توانند رشد کنند و به سایر قسمت های بدن گسترش یابند که این فرآیند متاستاز نامیده می شود؛ اما تومور خوش خیم به سایر قسمت های بدن متاستاز نمی دهد. ایجاد تومورهای بدخیم در مثانه می تواند تهدیدکننده زندگی باشد. با تشخیص به موقع سرطان در مراحل اولیه احتمال درمان بسیار بالا است.

علت سرطان مثانه

سرطان مثانه زمانی شروع می شود که سلول های مثانه دچار تغییر (جهش) در DNA خود شوند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. این تغییرات به سلول می گویند که به سرعت تکثیر شود و در مواقعی که سلول های سالم می میرند به زندگی خود ادامه دهند. سلولهای غیرطبیعی توموری را تشکیل می دهند که می تواند به بافت طبیعی بدن حمله کرده و آنها را از بین ببرد. با گذشت زمان، سلولهای غیرطبیعی می توانند جدا شده و در بدن گسترش (متاستاز) یابند.

عوامل خطر سرطان مثانه

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند عبارتند از:

• استعمال دخانیات. کشیدن سیگار، قلیان یا پیپ ممکن است با تجمع مواد شیمیایی مضر در ادرار، خطر این سرطان را افزایش دهد. هنگام استعمال دخانیات، بدن شما مواد شیمیایی موجود در دود را پردازش می کند و برخی از آنها را از طریق ادرار دفع می کند. این مواد شیمیایی مضر ممکن است به مخاط مثانه آسیب برساند که می تواند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
• افزایش سن. با افزایش سن خطر ابتلا به این سرطان نیز افزایش می یابد. اگرچه این سرطان ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ اما بیشتر افرادی که بیش از 55 سال دارند، محتمل تر است.
• مرد بودن. مردان بیشتر از زنان به این سرطان مبتلا می شوند.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص. کلیه های شما در فیلتر کردن مواد شیمیایی مضر از جریان خون و انتقال آنها به مثانه نقش اساسی دارند. به همین دلیل، تصور می شود که قرارگیری در معرض برخی مواد شیمیایی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد. مواد شیمیایی مرتبط با خطر این سرطان شامل آرسنیک و مواد شیمیایی است که در تولید رنگ مو، لاستیک، چرم، منسوجات و رنگ های هنری و ساختمانی استفاده می شود.
• درمان قبلی سرطان. درمان با داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد. افرادی که تحت پرتو درمانی لگن برای سرطان قبلی قرار داشته اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این سرطان هستند.
• التهاب مزمن مثانه. عفونت یا التهاب مزمن یا مکرر ادرار ( سیستیت )، می تواند در صورت استفاده طولانی مدت از سوند ادرار رخ دهد و همچنین ممکن است خطر ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی مثانه را نیز افزایش دهد. در برخی مناطق جهان، کارسینوم سلول سنگفرشی با التهاب مزمن مثانه ناشی از عفونت انگلی معروف به شیستوزومیازیس مرتبط است.
• سابقه شخصی ابتلا به سرطان. اگر قبلا به این سرطان مبتلا شده اید، احتمال ابتلا دوباره به آن وجود دارد.

علائم سرطان مثانه

شایع ترین علائم سرطان مثانه شامل موارد زیر است:

• ادرار خونی
• احساس درد یا سوزش در زمان ادرار کردن، بدون آنکه شواهدی از عفونت مجرای ادرار در بیمار وجود داشته باشد.
• تغییر در عادات دفع ادرار از قبیل تکرر ادرار یا احساس نیاز شدید به دفع ادرار بدون آنکه مقدار ادرار زیادی تولید شده باشد، مشکل در ادرار کردن و کم فشاری ادرار

انواع سرطان مثانه

سه نوع سرطان مثانه وجود دارد:

سرطان مثانه سلول انتقالی

سرطان سلول انتقالی رایج ترین نوع سرطان مثانه است. این در سلول های انتقالی در لایه داخلی مثانه شروع می شود. سلول های انتقالی سلول هایی هستند که هنگام کشیده شدن بافت بدون آسیب دیدن تغییر شکل می دهند.

سرطان مثانه سلول سنگفرشی

سرطان سلول سنگفرشی یک سرطان نادر در ایالات متحده است. این بیماری از آنجا شروع می شود که سلول های سنگفرشی نازک و مسطح پس از عفونت طولانی مدت یا تحریک مثانه در مثانه تشکیل می شود.

سرطان مثانه آدنوکارسینوم

آدنوکارسینوما نیز یک سرطان نادر در ایالات متحده است. این بیماری از زمانی شروع می شود که سلول های غده ای در مثانه پس از تحریک طولانی مدت و التهاب مثانه تشکیل می شود. سلول های غده ای غدد ترشح کننده مخاط در بدن را تشکیل می دهند.

مراحل سرطان مثانه

مراحل مختلف تومور مثانه به شرح زیر است:

1. مرحله ۰: سلول های سرطانی در سطح پوشش داخلی مثانه ایجاد شده اند. تومور در این مرحله، سرطان درجا نیز نامیده می شود.
2. مرحله ۱: سلول های سرطانی پوشش داخلی مثانه را درگیر کرده اند اما به لامینا پروپریا و دیواره ی عضلانی نفوذ نکرده اند. تومور در این مرحله، کارسینوم تهاجمی غیر عضلانی نیز نامیده می شود.
3. مرحله ۲: سرطان به دیواره ی عضلانی حمله کرده اما به خارج از مثانه گسترش نیافته است. این مرحله، کارسینوم تهاجمی عضلانی نیز نامیده می شود.
4. مرحله ۳: سرطان از طریق دیواره ی مثانه به بافت اطراف از جمله پروستات، رحم و واژن نیز گسترش یافته است.
5. مرحله ۴: سرطان به سایر ارگان های بدن مانند گره های لنفاوی، استخوان ها، ریه ها و کبد گسترش یافته است. این مرحله، سرطان پیشرفته ی مثانه به حساب می آید.

تشخیص سرطان مثانه

پزشک شما ممکن است سرطان را با استفاده از یک یا چند روش زیر تشخیص دهد:

1. آزمایش ادرار
2. معاینه داخلی که شامل قرار دادن انگشتان پزشک با استفاده از دستکش در واژن یا راست روده (مقعد) شما می شود تا توده هایی را که ممکن است نشان دهنده رشد سرطانی باشد را احساس کند.
3. سیستوسکوپی که پزشک لوله باریکی را که یک دوربین کوچک روی آن قرار دارد از طریق مجرای ادرار شما وارد می کند تا داخل مثانه شما را ببیند.
4. بیوپسی که در آن پزشک ابزار کوچکی را از طریق مجرای ادرار شما وارد می کند و نمونه کوچکی از بافت مثانه را برای آزمایش سرطان می گیرد.
5. سی تی اسکن برای مشاهده مثانه
6. پیلوگرام داخل وریدی (IVP)
7. اشعه ایکس

عوارض سرطان مثانه

سرطان مثانه زمانی اتفاق می افتد که سلول های خاصی در بافت مثانه جهش یا تغییر کنند و با رشد سریع خود باعث ایجاد تومور شوند. اگر سرطان مثانه درمان نشود، ممکن است از طریق دیواره‎های مثانه به غدد لنفاوی مجاور و سپس سایر نواحی بدن از جمله استخوان‎ها، ریه‎ها یا کبد گسترش پیدا کند. منظور از متاستاز سرطان مثانه این است که عارضه از نوع بدخیم و پیشرفته است. همچنین سرطان مثانه متاستاتیک قابلیت رشد یافتن با سرعت بالا و رسیدن به دیگر اندام ها و بافت های نزدیک به مثانه را دارد. زمانی که سرطان مثانه متاستاز کند بسته به نوع توسعه یافتگی بیمار علائم متفاوتی را تجربه خواهد کرد. ازجمله علائم رایج متاستاز سرطان مثانه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• احساس درد در یک سمت کمر
• کاهش اشتها یا بی اشتهایی
• از دست دادن میزان قابل توجه وزن
• ورم کردن پاها
• احساس درد در استخوان
• ضعف عمومی بدن

در وضعیت متاستاز، از بین بردن سلول های سرطانی واقعاً دشوار است و حتی می‎تواند زمینه مرگ بیمار را فراهم کند.

درمان سرطان مثانه

درمان سرطان مثانه تهاجمی غیر عضلانی عبارتند از:

• برش تومور با کمک روش سیستوسکوپی
• ایمونوتراپی درون مثانه ای یا اینتراوزیکال
• شیمی درمانی درون مثانه ای یا اینتراوزیکال
• اگر بعد از انجام این روش ها سرطان درمان نشود، مثانه به صورت کامل برداشته خواهد شد.

نسخه اصلی مطلب با عوارض سرطان مثانه آشنا شوید را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---