یکی از مهم ترین مفاصل حرکتی بدن که تحمل فشار بیشتری همه روزه به آن است، زانوها می باشند. زانوها از اندام های حرکتی هستند که قابلیت خم و راست شدن و کمی چرخش را نیز دارند. زانوها به دلیل اینکه معمولاً وزن بدن را تحمل می کنند، ممکن است بیشتر دچار آسیب و درد شوند که این آسیب ها انواع مختلفی دارند. یکی از اتفاقات رایجی که معمولاً برای افراد رخ می دهد، قفل شدن و صاف نشدن زانو می باشد.

معمولاً صاف نشدن زانو می تواند بدون درد و یا حتی دارای درد باشد که باعث می شود فرد قادر به راست کردن پای خود نباشد و نتواند آن را صاف کند، به همین دلیل است که توصیه می شود در صورت بروز چنین عارضه ای به پزشک مراجعه کنید. درمان اولیه به شما کمک می کند تا از آسیب های بیشتر که ممکن است منجر به قفل شدن حقیقی زانو شوند جلوگیری کنید. روش های طب فیزیکی ازجمله ضروریات برای جلوگیری از بروز دوباره ی این عارضه می باشند.

قفل شدن زانو به چه وضعیتی گفته می شود؟

قفل شدن زانو به حالتی اطلاق می شود که زانو در یک وضعیت ثابت، بی حرکت می شود و شخص قادر به خم کردن یا صاف کردن زانو نیست. قفل شدن مفصل زانو می تواند وضعیت بسیار دردناکی باشد که نه تنها موجب محدود شدن توانایی شخص در خم کردن زانوی خود می شود، بلکه در انجام کارهای ساده ای مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و حتی نشستن نیز اختلال ایجاد می کند.

علت قفل شدن زانو

• قفل شدن زانو به دلیل اختلال فیزیکی در مفصل زانو
• وجود تکه های غضروفی و یا استخوانی جدا شده از مفصل زانو که درون مفصل زانو گیر افتاده اند.
• نوعی پارگی شدید مینیسک زانو که مانع حرکت دادن مفصل زانو می شود.
• شکستگی استحوان ران یا ساق پا، در قسمت مفصل زانو
• عوارض جراحی مفصل زانو: عمل جراحی بازسازی و درمان پارگی رباط صلیبی زانو گاهی با عارضه ی قفل شدن زانو همراه است.
• آرتروز زانو: قفل شدن زانو در بیماران مبتلا به آرتروز زانو با درد شدیدی همراه است. با بالا رفتن سن احتمال بروز علائم ارتروز زانو و حالت قفل شدن زانو ها افزایش می یابد. در این عارضه، به مرور زمان غضروفی که دو سر استخوان ها در مفصل زانو را پوشانده است فرسایش میابد و در صورت عدم درمان آرتروز زانو بافت آن ممکن است خرد و تکه تکه شود.
• آسیب های رباط های زانو: آسیب به رباط های زانو موجب قفل کردن زانو و همچنین ناپایداری زانو و در بعضی موارد خالی کردن زانو در شخص می شود. در این حالت درد زانو با باز کردن مفصل زانو و وزن آوردن روی زانوی آسیب دیده بیشتر می شود.
• وجود تکه های بافت رها شده در مفصل زانو: وجود تکه هایی از بافت جدا شده از بدن که درون مفصل گیر افتاده اند (به غیر از غضروف زانو) نیز میتواند موجب درد شدید و قفل شدن زانو شود.
• التهاب مفصل زانو: التهاب مفصل زانو موجب تورم آن می شود. تورم و ترشح مایع در زانو مانع از باز کردن زانو می شود و موجب درد شدید، اسپاسم عضلانی و نهایتاً قفل شدن زانو می شود.
• دررفتگی کشکک زانو : دررفتگی شدید کشکک زانو مانع باز کردن زانو و موجب احساس درد شدید هنگام تلاش برای باز کردن زانو می شود و به این ترتیب حرکت زانو را مختل می کند.
• پارگی پرده ی پلیکا درون زانو: التهاب مایع سینوویال درون مفصل زانو موجب آسیب رساندن به پرده پلیکا درون زانو و در نتیجه زانو درد و عدم توانایی صاف کردن زانو می شود.
• بیماری استئوکندریت دیسکان: در این بیماری غضروف زانو کاملاً فرسایش میابد و در ادامه تکه ای از استخوان مفصل زانو از آن جدا شده و درون مفصل گیر می افتد. این بیماری می تواند از علت قفل شدن زانو باشد و مانع از حرکت دادن مفصل زانو و درد شدید زانو می شود.

علائم قفل شدن زانو

از علائم قفل شدن زانو می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. تب: در نتیجه عفونت در مفصل زانو
2. درد شدید در هنگام تلاش برای صاف کردن زانو
3. عدم توانایی حرکت دادن زانو: شخص به سختی میتواند روی پای آسیب دیده بایستد
4. درد و حساسیت هنگام لمس کردن زانو
5. بی حرکت ماندن زانو در یک زاویه، معمولاً زاویه ۴۵ درجه
6. شخص نمیتواند زانوی خود را صاف کند، تنها میتوان با احتیاط و با کمک هر دو دست زانو را باز کرد.
7. صدا دادن و تق تق زانو: حرکت دادن زانو (مثلاً به علت وجود تکه های پاره شده منیسک در زانو) با صدا همراه است و صدا دان زانو نیز با درد شدید همراه است.

انواع قفل شدن زانو

در ابتدا باید بدانید که ممکن است واقعاً زانوهای شما قفل شوند یا اینکه زانوهایتان به طور کاذب قفل شده باشند. هر کدام از مدلهای قفل شدن زانو با علائم و دلایل متفاوت دسته بندی می شود که عبارت هستند از:

1. قفل شدن حقیقی زانو: در این نوع از قفل شدن زانو یک مانع مکانیکی در داخل مفصل، مانع از حرکت زانو می شود و معمولاً زمانی اتفاق می افتد که فرد پای خود را تا حد امکان صاف کرده است. وقتی زانو واقعاً قفل شده باشد و نتوان آن را صاف کرد و حرکت داد، به این شرایط قفل شدن حقیقی زانو گفته می شود.
2. قفل شدن کاذب زانو: قفل شدن کاذب زانو به شرایطی گفته می شود که شما به طور موقت درد شدیدی در ناحیه زانوها حس می کنید که تحرک آنها را محدود می کند؛ اما غالباً به ندرت اتفاق می افتد.

تشخیص علت قفل شدن زانو

پزشکان برای تشخیص عوارض مربوط به مفصل زانو از سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و برخی آزمایش های تشخیصی استفاده می کنند. پزشک بر اساس برداشت خود از سوابق پزشکی بیمار و نتیجه معاینات فیزیکی، ممکن است از یک یا چند آزمایش مختلف برای تعیین ماهیت عارضه زانو استفاده کنند. برخی از رایج ترین آزمایش هایی که برای این منظور انجام می گیرد، عبارت است از:

• عکسبرداری اشعه ایکس (رادیوگرافی)
• سی تی اسکن
• اسکن استخوان (اسکن رادیو نوکلئید)
• عکسبرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
• آرتروسکوپی
• آسپیراسیون مفصل
• نمونه برداری (بیوپسی)

زمان مراجعه به پزشک

قفل شدن زانو در مواردی که بعد از چند دقیقه بهبود بیابد و با فاصله های زمانی کم نباشد خطرناک نیست؛ اما اگر نشانه های زیر را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:

• هنگام راست کردن زانو درد شدید باشد.
• هنگام لمس کردن زانو درد احساس کردید یا زانو متورم بود.
• خم کردن زانو با صدا همراه بود.
• روی پای آسیب دیده نمی توانید بایستید.
• تب به همراه قفل شدن زانو که در این صورت نشان دهنده ی عفونت است.

درمان صاف نشدن زانو با روشهای طب فیزیکی

روشی که پزشک برای رفع قفل شدن زانو تجویز می کند، بستگی زیادی به علت بروز آن دارد. در قفل شدن واقعی تمرکز درمان بر رفع پارگی یا شکستگی است و در قفل شدن کاذب تمرکز بر درمان شرایط زمینه ای است. رایج ترین راه درمان قفل شدن زانو را در ادامه بررسی می کنیم:

• پدهای گرمایی

کمپرس گرم می تواند گرفتگی و خشکی زانو را برطرف کند. برای این کار می توانید از پدهای گرمایی استفاده کنید. پد را در دمای پایین تنظیم کرده و هر بار به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه روی زانو بگذارید. اگر هم پد گرمایی ندارید، می توانید از حوله گرم استفاده کنید.

• داروهای ضد درد

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی و همچنین داروهای مسکن می توانند کمک زیادی به کاهش درد زانو کنند. این داروها بدون نسخه هم ارائه می شوند؛ اما لازم است آنها را حتماً با تجویز پزشک مصرف کنید.

• زانوبند طبی

در مواردی ممکن است پزشک شما استفاده از زانوبند طبی را توصیه کند. این زانوبندها علاوه بر آنکه زانو را محکم نگه می دارد، باعث کاهش علائم آن می شود. زانوبند همچنین به گرم نگه داشتن زانو هم کمک می کند.

• درمان فیزیکی

به طور کلی استفاده از روش های درمانی فیزیوتراپی در کاهش درد و علائم و همچنین افزایش عملکرد مفصل زانو تأثیر زیادی دارند. با استفاده از درمان فیزیکی نه تنها زانو دامنه حرکتی خود را به دست می آورد، بلکه با تقویت عضلات تلاش می شود از بروز مجدد آسیب جلوگیری شود.

• طب سوزنی

طب سوزنی روشی است که با فروبردن سوزن ها در نقاطی از بدن به کاهش درد کمک می کند. فروبردن سوزن ها در بدن باعث تحریک عصب ها و افزایش گردش خون در ناحیه موردنظر می شود. در نتیجه هم احساس درد کمتر شده و هم سرعت بهبودی بیمار افزایش می یابد.

• مگنت تراپی

مگنت تراپی یکی از روش های درمانی فیزیوتراپی است که با استفاده از ایجاد میدان مغناطیسی در اطراف بدن کار می کند. در این روش تشکیل میدان مغناطیسی باعث می شود گردش خون در اطراف ناحیه آسیب دیده بیشتر شده و سلول ها برای ترمیم آسیب تحریک شوند.

• ورزش درمانی

به کارگیری تمرینات ورزشی یکی از روش های اثر گذار برای درمان آسیب مفاصل است. در این روش درمانگر شما برنامه ورزشی مناسب برای مفصل زانو طراحی کرده و حرکات آن را به شما آموزش می دهد. انجام ورزش برای قفل شدن زانو باعث می شود مفصل در وضعیت طبیعی خود قرار گیرد، انعطاف آن افزایش یافته و عضلات زانو تقویت شوند. در نتیجه قفل شدگی زانو درمان می شود.

پیشگیری از قفل شدن زانو

نمی توان از تمام آسیب ها و مشکلاتی که باعث قفل شدن زانو می شوند پیشگیری کرد. با این وجود اقداماتی وجود دارند که افراد می توانند برای محافظت از زانوهای خود انجام دهند، از جمله:

• پرهیز از انجام ورزش های رزمی و سنگین
• دوری از فعالیت هایی که باعث زانو درد می شوند.
• ورزش کردن با در نظر گرفتن محدودیت های فیزیکی
• تقویت عضلات پا و شکم
• حفظ انعطاف پذیری
• احتیاط کردن در سطوح لغزنده و ناپایدار برای پیشگیری از خطر سقوط و زمین خوردن

نسخه اصلی مطلب قفل شدن زانو به چه وضعیتی گفته می شود؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---