به طور معمول شریان های بزرگ (سرخرگ ها) خون را از قلب به تمام قسمت های بدن منتقل می کنند. شاخه های شریانی کوچکتر و کوچکتر می شوند تا به مویرگ تبدیل شوند که تنها یک سلول را تشکیل می دهند. بستر مویرگ جایی است که خون مبادله اکسیژن و مواد مغذی با بافت های بدن انجام داده و مواد زائد را جمع آوری می کند. بازگشت خون مویرگ ها به سمت قلب از طریق سیاهرگ ها انجام می گیرد. در ناهنجاری شریانی وریدی، شریان ها به طور مستقیم با ورید ها و بدون هیچ مویرگی به یکدیگر متصل می شوند. این باعث ایجاد مشکل شانت یا فیستول فشار بالا می شود.

سیاهرگ ها قادر به کنترل فشار خون بالا که به طور مستقیم از سرخرگ ها می آیند، نمی باشند. سیاهرگ ها با پذیرش میزان خون اضافی کشیده و بزرگتر می شوند. رگ های خونی ضعیف شده پاره شده و خونریزی پیدا می کنند و احتمال ایجاد آنوریسم افزایش پیدا می کند. بافت های طبیعی اطراف ممکن است آسیب ببینند و AVM خون را از آن قسمت ها بگیرد. رشد غیرطبیعی رگ های مغز از گردش کامل خون اکسیژن دار در مغز جلوگیری کرده و می توانند موجب دوبینی، درد و سایر علائم عصبی شود. . AVM های مغز به علت آسیب هایی که هنگام خونریزی ایجاد می کنند نگران کننده هستند. گزینه های درمان بسته به نوع، علائم و محل ناهنجاری شریانی وریدی، جراحی به صورت محافظه کارانه انجام می گیرد.آمبولیزاسیون، آنوریسم های مغزی و AVM هایی که قبلاً غیرقابل جراحی به نظر می رسیده اند را درمان می کند و نسبت به جراحی باز بسیار کمتر تهاجمی است. آمبولیزاسیون آنوریسم مغزی و رشد غیرطبیعی رگ های مغز (AVM) را می توان هم برای آنوریسم های پاره شده و هم پاره نشده و با هدایت تصویری به منظور قرار دادن کویل های فلزی کوچک و نرم در داخل یک آنوریسم جهت مسدود کردن جریان خون و پیشگیری از پارگی آنوریسم انجام داد. این روش همچنین به منظور پر کردن AVM ها (اتصالات غیرعادی بین سرخرگ ها و سیاهرگ ها) با عوامل آمبولیک مایع (شبیه به چسب هایی که سریع خشک می شوند) مورد استفاده قرار می گیرد.

علت AVM

علت این بیماری شناخته نشده است. به نظر می رسد که ناهنجاری عروق مغزی به دلیل گسترش غیرطبیعی عروق خونی در داخل رحم و یا از زمان تولد وجود داشته باشد. اکثر این ناهنجاری ها به استثناء یک وضعیت به نام H.H.T به ارث نمی رسند. ای وی ام سرطان نیست و در سایر قسمت های بدن گسترش نمی‎یابد. ناهنجاری عروق مغزی مربوط به سخت شامه، در بزرگسالان اختلالی است که می تواند پس از یک آسیب رخ دهد.

علائم AVM

علائم ناهنجاری های شریانی وریدی مغز بسته به نوع و مکان آنها متفاوت است. در حالی که میگرن مانند سردرد و تشنج علائم عمومی هستند؛ ولی اکثر این ناهنجاری ها علائمی را نشان نمی دهند (بدون علامت) تا زمانی که خونریزی رخ دهد. علائم رایج ناهنجاری های شریانی وریدی مغز عبارتند از:

• حمله های ناگهانی سردرد شدید، استفراغ، گرفتگی گردن (به عنوان بدترین سردرد ها در طول زندگی توصیف می شوند.)
• تشنج
• میگرن هایی مانند سردردها
• سرو صدا در گوش: صدای غیر طبیعی صدای زنگ یا فش فش مانند که ناشی از فشار خون ای وی ام است.

علائم رایج ای وی ام نخاع عبارتند از:

• کمر درد شدید و ناگهانی
• ضعف در پاها و دست ها
• فلج شدن
• انواع بدشکلی شریانی وریدی

انواع مختلف AVM وجود دارد که شامل:

1. ناهنجاری شریانی وریدی (ای وی ام): شایع ترین ناهنجاری های عروق مغزی که شامل انسداد غیرطبیعی است که بین سرخرگ ها و سیاهرگ ها اتصال برقرار شده بدون اینکه هیچ بافت مغزی بین آنها باشد.
2. کاورنوما: شاخه ای از مویرگ ها بطور غیر طبیعی بزرگ شده درحالی که تأمین کننده سرخرگی و سیاهرگی بطور قابل توجه وجود ندارد و فشار خون پایین است.
3. ناهنجاری سیاهرگی (وریدی): شاخه های غير طبيعی ورید ها بزرگ شده بدون شریان های تغذیه با فشارکم، به ندرت خونریزی صورت می گیرد و معمولاً درمان نمی شوند.
4. تلانژکتازی یا گشاد شدگی مویرگ ها: مویرگ های به طور غیر طبیعی بزرگ شده (شبیه به حالت کاورنوما)، فشار بسیار کم، به ندرت خونریزی صورت گرفته و معمولاً درمان نمی شود.
5. فیستول سخت شامه ای وی: اتصال مستقیم و غیر طبیعی بین یک یا چند سرخرگ و سیاهرگ به یک مجرا می شود. سیاهرگ های مغزی به سمت مجاری (سینوس) وریدی که در مناطق پر از خون در سخت شامه قرار دارند، قبل از ترک جمجمه و رفتن به قلب، به آن مجاری وارد می شوند. فیستول های سخت شامه ای و فیستول کاروتید کاورنوس (CCF) شایع ترین هستند.

عوارض AVM

در بیماران دارای AVM مغزی عوارض متعددی بسته به علائم، نوع، وسعت و محل وجود بدشکلی شریانی ممکن است پیش آیند. هنگامی که فرد بیمار به میانسالی می رسد، AVM مغزی به حالی از ثبات رسیده و دیگر بیماران علائم خاصی تجربه نمی کنند. عوارض خطرساز اصلی همراه با AVM مغزی شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی در مغز

تمامی حالت های AVM مغزی منجر به فشار زیادی به دیواره سرخرگ ها و سیاهرگ های درگیر آن می شوند. این امر منجر به نازک شدن و یا ضعیف شدن این رگ ها می گردد. در نتیجه ممکن است فرد دچار پارگی رگ و خونریزی مغزی ناشی از AVM مغزی شود. خطر این نوع خونریزی مغزی حدود 2 درصد در سال برای فرد بیمار است. در صورتی که شما سابقه پارگی رگ قبلی به واسطه AVM مغزی را داشته اید، ریسک این عارضه خطرناک بالاتر خواهد رفت. خونریزی مغزی ناشی از AVM مغزی مسئول 2 درصد از سکته مغزی سالانه است و اغلب این رخداد ناگوار در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود.

• کاهش سطح اکسیژن در بافت های مغزی

در صورتی که شما دچار AVM مغزی باشید، خون در مغز شما در محل ناهنجاری شریانی، به طور مستقیم از سیاهرگ به سرخرگ بر می گردد. خون با سرعتی بالا در این مسیر حرکت می کند؛ زیرا دیگر وارد مویرگ ها نشده است، به همین دلیل بافت های مغزی اطراف AVM نمی توانند اکسیژن و مواد غذایی لازم و مورد نیاز خود را به میزان کافی دریافت نمایند. این کمبود اکسیژن به تدریج منجر به ضعف و مرگ سلول های مغزی آن ناحیه خواهد شد. عوارض این وضعیت حالت های شبیه سکته مغزی است که در آن بیمار دچار مشکلات صحبت کردن، ضعف، بی حسی، از دست رفتن بینایی یا بی قراری و بی ثباتی شدید خلق و شخصیت می شود.

• مویرگ های نازک یا ضعیف

در افرادی که دچار AVM مغزی هستند، بدشکلی شریانی فشار بسیار زیادی بر دیواره های نازک و ضعیف مویرگ های خونی وارد می آورد. در نتیجه، ممکن است روی دیواره مویرگ ها و رگ های محدوده AVM مغزی تورم (آنوریسم) ایجاد شده و به احتمال زیاد بعداً منجر به پارگی آن رگ ها گردد.

• تخریب مغزی

در طول چرخه رشد، در صورتی که شما AVM مغزی داشته باشید، مغز شما از سرخرگ های بیشتری برای جبران آسیب AVM استفاده خواهد کرد. در نتیجه AVM مغزی بزرگتر و جابجا شده و یا حتی ممکن است بخش های کناری خود را در مغز تحت فشار قرار دهد. این امر منجر به کوفتگی داخلی نواحی مغزی مجاور AVM می شود. همچنین، جلوی حرکت آزادانه خون در شبکه های مویرگی بافت های اطراف را خواهد گرفت. این وضعیت به طور عمده دو نتیجه دارد. اول اینکه نرسیدن خون به بافت های مجاور منجر به تخریب مغزی آنها می شود. دوم، به دلیل این فشار مضاعف، مغز به دیواره داخلی جمجمه فشرده شده و هیدروسفالی ایجاد می شود.
سایر عوارض بدنی ناشی از AVM مغزی شامل موارد زیر هستند:

• درد در حفره شکمی
• درد پشت
• درد سینه
• صداهای نابهنجار در محدوده هایی که درگیری AVM مغزی شده اند (در صورت سطحی بودن آنها)

در برخی زنان دارای AVM مغزی، هنگام دوره بارداری، به دلیل تغییر در حجم و فشار خون، علائم و عوارض AVM مغزی تشدید می شود. نوعی از ناهنجاری شریانی مغزی به نام بیماری به نام نقص گالن به حدی عوارض گسترده دارد که بیمار باید بلافاصله پس از تولد تحت جراحی مغز و اعصاب قرار بگیرد. در این نوع از AVM مغزی، ناهنجاری شریانی منجر به هیدروسفالی شدید و ورم مغز و سر می شود. رگ های مغزی به حدی متورم می شوند که روی جمجمه نوزاد قابل رؤیت هستند و تشنج و مشکلات احتقانی قلبی دائم در نوزاد وجود دارند.

تشخیص AVM

در وهله اول پزشک تا آنجا که ممکن است درباره علائم شما، مشکلات پزشکی فعلی و قبلی، داروهایی که مصرف می کنید و سابقه خانوادگی بررسی می کند و همچنین معاینه بدنی انجام می دهد. آزمایشات تشخیصی برای کمک به تعیین محل، اندازه، نوع و درگیر بودن یا نبودن سایر قسمت ها به ناهنجاری استفاده می شود.

سی تی اسکن

اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT) اسکن با استفاده از اشعه ی ایکس و (بدون ورود در حفره ی بدنی یا نفوذ در پوست) غیر تهاجمی برای مشاهده ساختارهای تشریحی داخل مغز برای تشخیص خون در مغز یا در اطراف آن، انجام می گیرد. تکنولوژی جدیدتر به نام سی تی آنژیوگرافی شامل تزریق کنتراست به جریان خون برای مشاهده شریان های مغز است. این نوع آزمایش بهترین تصاویر از عروق خونی از طریق آنژیوگرافی و بافت های بدن از طریق سی تی فراهم می کند.

ام آر آی

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) آزمایشی غیر تهاجمی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کنند تا بتوانند بافت های مغز را با جزئیات مشاهده کنند. ام آر آی مطالعه غیر تهاجمی است، تزریق رنگ کنتراست از طریق IV انجام می گیرد تا عروق خونی را روشن نشان دهد.

آنژیوگرام

آنژیوگرام روشی تهاجمی است که یک لوله نازک که کاتتر نامیده می شود وارد یک شریان می شود و از طریق رگ های خونی به مغز منتقل می شود. هنگامی که کاتتر وارد شریان می شود، رنگ کنتراست به جریان خون تزریق شده و تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود.

مزایای آمبولیزاسیون مغز

مزایای عمل avm مغزی شامل موارد زیر است:

1. آمبولیزاسیون مغز در کوچک تر کردن ناهنجاری شریانی وریدی به طوری که برای پرتو درمانی مناسب باشد بسیار مؤثر است.
2. آمبولیزاسیون برای کاهش جریان خون از طریق ناهنجاری شریانی وریدی قبل از جراحی مفید است.
3. این کار برداشتن ناهنجاری شریانی وریدی توسط جراح را بسیار آسان تر می کند.
4. قابل تکرار شدن و مرحله بندی است.
5. احتمال درمان قطعی با آمبولیزاسیون به تنهایی حدود ۲۰ درصد است.
6. عمل جراحی باز نیست.
7. بستری کوتاه مدت در بیمارستان

آماده سازی پیش از آمبولیزاسیون مغز

پیش از عمل خون ممکن است آزمایش شود تا چگونگی کارکرد کلیه ها و لخته شدن طبیعی خون مشخص گردد. تمام داروهای مصرفی خود را باید به پزشک بگویید. ممکن است متخصص توصیه کند که مصرف آسپرین، داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی یا رقیق کننده های خون را برای مدت زمان کوتاهی پیش از عمل قطع کنید. همچنین بیماری ها یا سایر شرایط پزشکی خود را با پزشک در میان بگذارید. زنان همیشه باید در صورتی که احتمال بارداری آنها وجود دارد به پزشک یا کارشناس رادیولوژی اطلاع دهند. در صورتی که آنوریسم پاره شده باشد، به مدت چند روز پس از آمبولیزاسیون بستری می شوید تا از مشکلات دیگر جلوگیری شود. باید طوری برنامه ریزی کنید که به مدت یک شب یا بیشتر در بیمارستان بستری شوید. در طول عمل نیز یک روپوش در اختیار بیمار قرار می گیرد.

روش آمبولیزاسیون مغز برای درمان آنوریسم مغزی

• روش ها با استفاده از تصویربرداری و با حداقل تهاجم مانند آمبولیزاسیون آنوریسم مغزی اغلب توسط یک متخصص آموزش دیده جراحی بسته مغز در یک مجموعه رادیولوژی مداخله ای انجام می شوند.
• پیش از درمان، ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی انجام شود.
• بر روی تخت معاینه قرار خواهید گرفت.
• ممکن است به منظور کنترل ضربان قلب، فشار خون و نبض در حین عمل به مانیتورهایی متصل شوید.
• یک پرستار یا تکنسین یک لوله درون وریدی را به رگ دست یا بازو وارد می کند تا آرام بخش به صورت داخل وریدی وارد بدن شود. ممکن است از آرام بخش متوسط استفاده شود. همچنین به جای آن احتمال دارد بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد.
• ناحیه ای از بدن که کاتتر باید وارد آن شود (معمولاً در ناحیه کشاله ران) تراشیده و استریل شده و با یک درپ جراحی پوشانده می شود.
• ناحیه ی مورد نظر توسط متخصص تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد.
• یک برش پوستی بسیار کوچک در محل ایجاد می شود.
• از طریق هدایت تصویری، کاتتر وارد پوست شده و به محل آنوریسم یا AVM حرکت می کند. پس از قرار گرفتن کاتتر در محل، کویل های جداشدنی در محل آنوریسم قرار می گیرند. عوامل مایع جهت پر کردن AVM استفاده می شوند.

هزینه آمبولیزاسیون مغز

هزینه دقیقی را نمی توان برای این عمل در نظر گرفت؛ چراکه عواملی مانند نوع بیمارستان، بیمه داشتن یا نداشتن بیمار، محل ایجاد این عارضه و…. ممکن است بر میزان هزینه آن تأثیر بگذارد.

عوارض آمبولیزاسیون مغز

اگر آنوریسم پاره نشده باشد، می توانید ۲۴ ساعت بعد فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرید. اگر آنوریسم پاره شده باشد، ممکن است پس از عمل دچار حالت تهوع خفیف و تب پایین باشید. سردرد ممکن است از ۷ روز تا ۶ ماه وجود داشته باشد.

نسخه اصلی مطلب روش آمبولیزاسیون مغز برای درمان آنوریسم مغزی را در سایت دکتر احمد شکرچی زاده بخوانید.

---