غدد جنسی بیضه که در کیسه بیضه قرار دارند، سلول های جنسی مردانه یا اسپرم را تولید می کنند. این سلول ها از طریق دو مجرای کوچک به نام مجرای وابران بیضه را ترک می کنند تا با مایعات دیگر ترکیب شوند و مایع منی را بسازند. وازکتومی یا عمل بستن لوله ها در مردان، یکی از رایج ترین روش های پیشگیری از بارداری به شکل دائمی است که اغلب درد خاصی نیز ندارد. پزشک طی عمل وازکتومی مجراهای وابران را می بندد. در نتیجه دیگر اسپرمی به مجاری ادراری منتقل نمی شود. به همین علت اسپرم در مایع منی وجود نخواهد داشت و احتمال بارداری را به شکل کامل و البته دائمی از بین می برد. هدف از انجام این عمل جلوگیری از بارورسازی به روش دائمی است. بسیاری از افراد به دلایل مختلفی نمی خواهند هیچ فرزندی داشته باشند. بعضی از زوج ها هم از تعداد بچه هایشان در زندگی راضی هستند و فرزند دیگری نمی خواهند.

فواید وازکتومی

عمل بستن لوله ها در مردان از آن دسته عمل هایی است که در مقایسه با معایب خود، مزایای بیشتری دارد. در ادامه به تعدادی از مهم ترین آنها اشاره می کنیم:

• وازکتومی نزدیک به ۱۰۰ درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر است.
• این عمل یک عمل جراحی سرپایی کم خطر، بدون عوارض یا با عوارض کم است.
• عمل بستن لوله ها در مردان دوره نقاهت کوتاهی دارد و زندگی فرد را مختل نخواهد کرد.
• هزینه آن به مراتب کمتر از هزینه عمل بستن لوله در زنان (تحت عنوان وازکتومی زنان) یا استفاده طولانی مدت از داروهای پیشگیری از بارداری است.
• تنها انجام یک بار جراحی برای تمام عمر کافی است و به تکرار نیازی ندارد.
• این جراحی هیچ تأثیری روی انزال ، ارگاسم و به طور کلی زندگی جنسی فرد نمی گذارد و تنها از بارداری جلوگیری می کند.

روش وازکتومی

عمل بستن لوله مردان معمولاً با بیحس کردن کیسه بیضه توسط بیحسی موضعی انجام می شود. اگرچه فیزیولوژی برخی افراد ممکن است دسترسی به مجرای وابران را دشوارتر کند که در این صورت ممکن است بیهوشی عمومی توصیه شود. پس از بیهوشی، از یک اسکالپل (نوعی تیغ جراحی) برای ایجاد دو برش کوچک در بیضه استفاده می شود. برش ها در نزیک ترین نقطه به مجاری ایجاد می شوند تا جراح بتواند به راحتی آنها را برای برداشتن به سطح بیاورد. پزشک پس از پیدا کردن مجاری وابران، آنها را می برد و حداقل یک طرف آنها را بخیه می زند تا مسدود شوند. مواردی که گفته شد اساس اصلی عمل وازکتومی هستند.
انواع مختلفی از بستن لوله مردان وجود دارد که ممکن است اثربخشی و روند بهبود متفاوتی داشته باشند. بسته به خصوصیات فرد، روش های مختلفی وجود دارد که می تواند به کاهش دردهای طولانی مدت مانند سندروم درد پس از وازکتومی یا اپیدیدیمیت کمک کنند. به طورکلی دو روش برای انجام عمل وازکتومی شناخته شده هستند، طبق گفته healthline، این موارد عبارت اند از:

۱. وازکتومی معمولی

در طی این عمل جراحی، برش های کوچکی در کیسه بیضه ایجاد می شود تا به لوله های وابران برسند. پس از ایجاد برش یک قطعه کوچک از لوله برداشته می شود و فضای کوچکی بین دو انتهای آن باقی می ماند. سپس، دو سر لوله ممکن است به هم گره بخورند، یا مقداری بافت بین آنها قرار داده شود. بریدگی های کوچک در کیسه بیضه ممکن است با بخیه های قابل جذب به هم بخیه شوند یا به حال خود رها شوند تا خودبه خود بهبود یابند.

۲. وازکتومی بدون اسکالپل یا همان وازکتومی لیزری

تفاوت این روش با روش سنتی در نحوه دسترسی به لوله های وازدفران است. در وازکتومی بدون برش، برش های پوستی برای دسترسی به لوله ها ایجاد نمی شود. اورولوژیست لوله وابران را با دست خود احساس می کند و سپس آن را با یک گیره در خارج از کیسه بیضه در جای خود نگه می دارد. بعد از ثابت شدن لوله ها، یک سوراخ کوچک در کیسه بیضه ایجاد می شود تا پزشک بتواند لوله را بیرون بیاورد و برش بزند. بعد از اتمام فرآیند، لوله وابران به داخل کیسه بیضه برگردانده می شود و نیازی به بخیه نیست. خطر و عوارض بعد از عمل در این روش بسیار کمتر است.
روش دیگری نیز وجود دارد که اساس آن همان وازکتومی لیزری است. در این روش هیچ برشی پوستی ایجاد نمی شود و هیچ بخشی از مجرای وابران برداشته نمی شود. این روش با عنوان وازکتومی کم تهاجم شناخته می شود.

معایب وازکتومی

• وازکتومی مانع ابتلا به بیماری های عفونی مقاربتی (STIs) نمی شود، بنابراین بعد از عمل وازکتومی نیز همچنان باید از کاندوم استفاده کنید.
• برگشت وازکتومی آسان نیست و هزینه ی عمل برگشت وازکتومی معمولاً تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد.
• بعد از بستن لوله های مرد تا زمانی که آزمایش نشان نداده است که اسپرم در مایع منی وجود ندارد، همچنان باید دیگر روش های پیشگیری از بارداری ادامه داده شود.
• احتمال اتصال مجدد لوله های وازدفران وجود دارد، هر چند این اتفاق بسیار نادر است.

عوارض وازکتومی

عوارض وازکتومی بسیار نادر است. در هر حال شایع ترین خطرات و عوارض احتمالی وازکتومی عبارت است از:

• خونریزی زیر پوستی که باعث ورم یا کبودی می شود.
• عفونت محل زخم: عفونت در موارد نادر داخل کیسه ی بیضه ایجاد می شود.
• ترشح کردن اسپرم از لوله های وازدفران، داخل بافت اطراف و تشکیل شدن توده ی کوچکی که اصطلاحاً گرانولوم اسپرم گفته می شود. این عارضه معمولاً دردناک نیست و با استراحت و مصرف دارو درمان می شود. عمل جراحی برای برداشتن گرانولوم ضروری است.
• التهاب لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها خارج می کنند. این عارضه اپیدیدیمیت احتقانی گفته می شود.
• لوله های وازدفران در موارد نادر دوباره به هم متصل می شوند و قدرت باروری مردان برمی گردد.
• عمل وازکتومی بدون تیغ بعضی از خطرهای وازکتومی معمولی، از قبیل خونریزی، عفونت و درد را دارد؛ اما عوارض عمل بدون تیغ در مجموع کمتر از عمل معمولی است.

آیا بستن لوله مردان برگشت پذیر است؟

امکان انجام عمل برگشت وازکتومی وجود دارد؛ اما این عمل همواره موفقیت آمیز نیست. هر چه فاصله ی بین عمل وازکتومی و عمل برگشت کمتر باشد، احتمال موفقیت عمل برگشت بالاتر است. چنانچه عمل برگشت ظرف ده سال بعد از وازکتومی انجام شود، نرخ موفقیت آن تقریباً 55 درصد خواهد بود؛ اما اگر این فاصله بیشتر از 10 سال شود، میزان موفقیت عمل برگشت به 25 درصد کاهش می یابد. حتی اگر جراح بتواند لوله های وازدفران را دوباره به هم متصل کند، باز هم ممکن است قدرت باروری مرد برنگردد.

بازگرداندن وازکتومی چگونه انجام میشود؟

اگر مردی برای پیشگیری از باروری اقدام به بستن لوله یا همان وازکتومی نماید، چنانچه به هر دلیلی بخواهد مجدداً امکان باروری پیدا کند باید جراحی برگشت وازکتومی انجام دهد. جراحی بازگشت وازکتومی با دو روش انجام می شود که جراح کلیه و مجاری ادراری، در حین عمل، با بررسی لوله های منی بر اقدام به انجام یکی از این دو روش که مناسب شرایط فرد است می نماید. این دو روش عبارتند از:

وازواپیدیدیموستومی

اگر در مایع وازال اسپرم نباشد، ممکن است بدین معنی باشد که فشار ناشی از وازکتومی باعث نوعی گسیختگی در لوله اپیدیدیم یا منی بر شده است. این گسیختگی می تواند منجر به انسداد شود. در این صورت جراح کلیه و مجاری ادراری باید با عبور از محل انسداد، انتهای بالایی لوله را به اپیدیدیم متصل نماید. این فرایند وازواپیدیدیموستومی نامیده می شود.

وازووازستومی

در صورتی که اسپرم در مایع وازال (مایع قبل از انزال) وجود داشته باشد نشان دهنده آن است که مسیر بین بیضه و جایی که لوله بریده شده باز است و بدین معنی است که دو انتهای لوله را می توان به هم متصل کرد. اصطلاحی که برای اتصال مجدد دو انتهای این لوله به کار می رود عمل وازووازستومی است. هنگامی که وازووازستومی با میکروجراحی یا جراحی میکروسکوپیک انجام شود، احتمال موفقیت بالایی پیدا می کند.
وازواپیدیدیموستومی پیچیده تر از وازووازستومی است؛ اما نتایج در هر دو روش تقریباً یکسان است. گاهی اوقات در یک طرف وازووازستومی و در طرف دیگر وازواپیدیدیموستومی انجام می شود که این کار نیز با صلاح دید جراح صورت می گیرد.

مقایسه جراحی وازکتومی و بازگرداندن آن

وازکتومی یک فرایند جراحی است که با جلوگیری از ورود اسپرم به مایع منی، از بارداری پیشگیری می کند. این جراحی یک روش دائمی برای پیشگیری از بارداری است. این فرایند شامل بریدن و بستن مجاری وازودفران یا وابران است. مجراهای یاد شده وظیفه انتقال اسپرم از بیضه ها به میزراه را بر عهده دارند. هنگامی که این مجرا ها بسته شوند، اسپرم نمی تواند به مایع منی برسد. در نتیجه این وضعیت، اسپرم ها تولید شده اما دوباره توسط بدن جذب می شوند. افراد قرار گرفته تحت این جراحی انزال را تجربه کرده اما مایع منی فاقد هر گونه اسپرم است.
در جراحی برگشت وازکتومی، لوله هایی (مجرای دفران) که در طی وازکتومی قطع شده اند را دوباره به هم متصل می کند. احتمال موفقیت برگشت وازکتومی به مدت زمان بین وازکتومی و برگشت آن بستگی دارد. با گذشت زمان، مسیر اسپرم اضافه ای می تواند شکل بگیرد و در برخی از مردان پادتن هایی در برابر اسپرم ها ایجاد می شود. این جراحی پیچیده تر است و هنگامی که انسداد بین مجرای دفران و اپیدیدیم نیاز به اصلاح داشته باشد (وازواپیدیدیموستومی) زمان بیشتری طول می کشد. برگشت وازکتومی مسیر ورود اسپرم به مایع منی را برقرار می کند. در اغلب موارد انتهای بریده شده ی لوله ها بهم متصل می شوند. در برخی موارد انتهای لوله ها به اپیدیدیم متصل می شوند. این جراحی ها را می توان در زیر یک میکروسکوپ مخصوص انجام داد (میکرو جراحی). زمانی که لوله ها متصل هستند اسپرم می تواند مجدداً از طریق مجرای ادرار جریان پیدا کند.

نسخه اصلی مطلب آیا بستن لوله مردان برگشت پذیر است؟ را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---