بالاترین لایه پوست، معروف به اپیدرم، مسئول کنترل از دست دادن آب سلول ها و بافت ها است. بدون این لایه ی محافظ، آب بدن به سرعت از دست می رود. درست در زیر اپیدرم، لایه ی دوم یعنی درم قرار دارد. درم حاوی رگ های خونی، اعصاب و فولیکول های مو است و از پروتئینی به نام کلاژن تشکیل شده است. یکی از عناصر مؤثر در سلامت و جوانی بدن انسان کلاژن است. کلاژن که از واژه ی یونانی به معنای چسب گرفته شده یک پروتئین سخت، نامحلول و فیبری است که از فراوان ترین پروتئین های بدن است و حدود یک سوم از کل پروتئین های آن را تشکیل می دهد.کلاژن یکی از مهم ترین اجزای ساختمانی پوست، استخوان و دندان، ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها است. زمانی که میزان کلاژن در بدن کافی باشد، سلول های دارای کلاژن ظاهر محکم و سالمی دارند. نقش این پروتئین خاص امروزه در روند بهبود پوست بسیار ویژه شناخته می شود. کلاژن با ساختار شگفت انگیز و انعطاف پذیری که دارد، سبب استحکام و کشسانی پوست است. در واقع این پروتئین و سنتز و جایگزینی مداوم آن است که سبب جوان ماندن پوست می شود. با افزایش سن و شروع روند پیری، سنتز این پروتئین رو به کاهش می گذارد و همین عامل سبب شل شدن پوست و ایجاد چین و چروک روی سطح آن می شود. امروزه روشهای بسیاری را برای تحریک کلاژن سازی پوست ارائه دهند که در ادامه معرفی میگردند.

نقش کلاژن در پوست

کلاژن باعث استحکام و حالت کشسانی پوست و تقویت آن می شود، همچنین جایگزینی برای سلول های مرده پوست است. این ماده علاوه بر تقویت پوست، باعث تولید پروتئین های دیگری می شود که از بروز آکنه و سایر بیماری های پوستی جلوگیری می کنند و با افزایش آن سلول های پوست می توانند دوباره ترمیم شوند.

عوامل مؤثر در کاهش کلاژن پوست

• هر چه سن بالاتر می رود بدن کلاژن کمتر و با کیفیت پایین تری تولید می کند که باعث کم شدن استحکام و انعطاف پذیری پوست می شود. سرعت این فرآیند نیز بستگی به ژنتیک فرد دارد.
• عوامل محیطی مثل قرار گرفتن در معرض اشعه های UV و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را افزایش می دهند.
• رژیم غذایی غلط: استفاده ی زیاد از شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند آرد سفید باعث کاهش کلاژن بدن می شوند؛ چرا که در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد می کنند.
• سبک زندگی نادرست: برای مثال سیگار کشیدن باعث تأخیر در ترمیم زخم های پوستی می شود و یکی از عوامل ایجادکننده ی چین و چروک است.
• همه ی این عوامل همچنین با تشکیل رادیکال های آزاد سرعت تجزیه ی کلاژن را افزایش می دهند. البته بعضی اختلالات خود ایمنی مانند بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را کاهش می دهند.

پوست تا چه سنی کلاژن سازی می کند؟

پس از سن ۲۰ سالگی تولید کلاژن در پوست نسبت به گذشته کمتر می شود. این روند از ۳۰ سالگی به بعد سرعت پیدا می کند. کلاژن سازی در سنین بالا همچنان می تواند در بدن وجود داشته باشد؛ اما سرعت آن بسیار پایین است. هرچه سن بالاتر رود، کلاژن سازی کمتر صورت می گیرد. با قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، عدم رسیدگی به پوست و عادات بد غذایی می توان سرعت تخریب کلاژن در بدن را افزایش داد.

چگونه به کلاژن سازی پوست خود کمک کنیم؟

منابع غذایی حاوی کلاژن

به عبارت ساده برای کلاژن سازی پوست باید کلاژن بخوریم. غذاهای حاوی کلاژن، بلوک های ساختاری دقیقی را که برای ساختن کلاژن بیشتر لازم است، در اختیار ما قرار می دهد، در نتیجه باعث بهبود خاصیت ارتجاعی پوست می شود. کلاژن در مفاصل، استخوان و پوست حیوانات و ماهی ها یافت می شود. همچنین تحقیقاتی وجود دارد که نشان می دهد این پپتیدهای کلاژن می توانند سلول های تولید کننده کلاژن را برای تولید کلاژن بیشتر تحریک کنند. به همان اندازه که خوردن غذاهای حاوی کلاژن حائز اهمیت است، ما همچنین باید اطمینان حاصل کنیم که از مواد مغذی ضروری و آنتی اکسیدان های لازم برای سلامت پوست و ساخت کلاژن استفاده می کنیم. ویتامین سی و روی برای تولید کلاژن و ترمیم پوست و همچنین محافظت از آنتی اکسیدان در برابر آسیب های محیطی و داخلی پوست و سایر بافت های حاوی کلاژن از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.

روشهای کلینیکال

• رتینول

در بین مواد موجود در محصولات مراقبتی و ضد پیری پوست، رتینول یکی از محبوب ترین و مؤثرترین آنها است؛ چرا که موجب تحریک تولید سلول های جدید پوست، تقویت کلاژن و حجم دهی به پوست میشود. ثابت شده است که محصولات دارای رتینول موجب صاف شدن فوری خطوط و چین و چروک پوستی میشوند و به کمک هیالورونیک اسید روند بازسازی طبیعی پوست را نیز تحریک میکنند.

• تزریق کلاژن و پرکننده های پوستی

به عبارت ساده، تزریق کلاژن یعنی وارد کردن ماده ی جایگزین کلاژن طبیعی به لایه ی زیرین پوست که در پی آن پوست درست مانند زمانی که غنی از کلاژن است صاف و انعطاف پذیر می شود و بافتی محکم و سفت خواهد داشت. اثرگذاری سریع و بهبود بافت پوست از مزایای این روش است.

• میکرونیدلینگ

میکرونیدلینگ که تحت عنوان روش القای کلاژن نیز شناخته می شود به بهبود ظاهر چروک صورت، بافت اسکار حاصل از آکنه، افزایش سفتی پوست و رفع جای ترک و لکه های قهوه ای کمک می کند و این فرایند با تحریک بدن برای ترمیم خود انجام خواهد شد. میکرونیدلینگ دستگاهی است که در قسمت سر آن تعدادی سوزن بسیار کوچک و تیز وجود دارد چه به صورت همزمان صدها سوراخ کوچک را در پوست به وجود می آورند. به این ترتیب پوست را تحریک می کند به تولید فاکتورهای رشد و سیتوکین ها و کلاژن و الاستین بیشتر بپردازد و پوست صورت جوان تر به نظر برسد.

• پیلینگ شیمیایی

در این روش درمانی از اسید برای از بین بردن لایه فوقانی پوست یا لایه های آن استفاده خواهد شد. هدف از انجام این روش کاهش جای چروک و خطوط ریز صورت و یکنواخت کردن حجم پوست است. همچنین از پیلینگ شیمیایی برای بهبود جای جوش ، درمان انواع خاصی از آکنه پوستی ، کاهش لکه های حاصل از بالا رفتن سن، خطوط تیره پوستی و مواردی از این قبیل استفاده می شود.

• لیزر درمانی

لیزر درمانی روشی است که به صورت ایمن و بدون ایجاد هیچ گونه خطری سطح تولید کلاژن را افزایش می دهد. این روش با افزایش کلاژن به بهبود چروک صورت و انعطاف پذیری پوست خواهد پرداخت. لیزر درمانی هیچ گونه عارضه جانبی خاصی ندارد.

• میکرودرم ابریژن

این روش راهکاری همه جانبه است که برای درمان بسیاری از اختلالات پوستی از جمله تیرگی ها و لک های پوستی ، منافذ باز پوست ، آکنه و زخم، اثرات کشیدگی، آفتاب سوختگی، اصلاح تناژ پوست و همینطور از بین بردن چین و چروک استفاده می شود و به طور کلی بر جوانسازی پوست اثر دارد.در این روش از دستگاهی مخصوص با سطح ساینده استفاده می شود تا سطح رویی پوست را به آرامی لایه برداری کند و به آن ظاهری جوان تر و شاداب تر بدهد. در تکنیکی دیگر از همین روش ذرات آلومینیوم اکسید یا سدیم بی کربنات روی سطح پوست اسپری می شوند و ذرات مرده و برآمده از پوست توسط ساکشن از روی آن برداشته می شوند. از مزایای این روش این است که اثرات آن بر روی پوست حتی در اولین جلسه ی درمان هم قابل مشاهده است.

• هیدرودرم ابریژن

جدیدترین روش میکرودرم ابریژن ، تکنیک هیدرودرم ابریژن است. در این روش همزمان محصولات خاص مراقبت از پوست به آن تزریق شده و لایه برداری نیز انجام می گیرد. این عمل تولید کلاژن را تحریک می کند و جریان خون را در ناحیه ی مورد نظر به حداکثر می رساند.

• تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی

پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت یک روش درمانی دیگر است که از نمونه خون بیمار تهیه می شود. برای انجام این روش، پزشک اقدام به تهیه نمونه خون می کند و پس از انجام مراحل لازم آن را درون دستگاه سانتریفیوژ قرار می دهد تا تحت سرعت و شرایط خاص خون و مشتقات خونی از یکدیگر جدا شوند. پس از این مرحله پلاسمای غنی از پلاکت به همراه سلول های بنیادین و فاکتورهای رشد به پوست تزریق می شوند تا علاوه بر افزایش تولید کلاژن و الاستین به جوانسازی پوست نیز کمک کنند.

نسخه اصلی مطلب چگونه به کلاژن سازی پوست خود کمک کنیم؟ را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---