دررفتگی لگن در نوزادان اشاره به مجموعه شرایطی دارد که بطور خاص بر روی سر استخوان ران و حفره آن در لگن تأثیر می گذارد. هنگامی که دررفتگی کامل برای فرد ایجاد شود، سر استخوان ران در داخل حفره آن در لگن قرار نمی گیرد و در این شرایط پزشک ممکن است به صورت دستی استخوان ران را با انجام معاینات لازم در داخل حفره قرار دهد یا با توجه به شرایط از روش های دیگر برای درمان استفاده نماید. فاکتورهای تأثیرگذار در این عارضه شامل وجود سابقه فامیلی برای در رفتگی، سر و ته قرار گرفتن نوزاد در رحم مادر در طول دوره بارداری یا خارج شدن آن با پا از رحم، جنسیت کودک و دختر بودن وی، یا به دنیا آوردن اولین فرزند است.

علاوه بر این، بسیاری از سندرم های دیگر در ارتباط با نقص مادرزادی نیز می تواند بر دررفتگی لگن در نوزادان تأثیر داشته باشند. دررفتگی مادرزادی لگن در سه نوع دررفتگی شدید، دررفتگی قابل جا بجایی و دررفتگی خفیف دسته بندی می شود. میزان عوارضی که این بیماری بر جای می گذارد به نوع دررفتگی لگن بستگی دارد. هرچه شدت ضایعه بیشتر باشد، عوارض ناشی از آن نیز بیشتر خواهد بود. در صورتی که درمان به موقع و درستی انجام نشود، لنگیدن پاها به دلیل دررفتگی لگن با گذشت زمان، باعث افزایش درد در پا ها و درد کمر بیمار می شود.

علت بروز دررفتگی مادرزادی لگن

دررفتگی مادرزادی لگن می تواند زمینه خانوادگی داشته باشد. این اختلال می تواند در لگن و در هر فردی مشاهده شود، اما در موارد زیر بیشتر شایع می باشد:

• دختران
• نوزادانی که در موقعیت بریچ (با پا) به دنیا آمده اند.
• سابقه خانوادگی ابتلا به دررفتگی مادرزادی لگن

علائم دررفتگی مادرزادی لگن

برخی کودکان مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن هیچ علامت و نشانه ای ندارند؛ اما در صورت مشاهده علائم زیر، باید به پزشک مراجعه شود:

1. متفاوت بودن طول پاها
2. چین های پوستی ناهموار روی ران
3. کاهش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری در یک سمت
4. لنگیدن و یا راه رفتن روی انگشت ها

انواع دررفتگی لگن

در کلیه موارد دررفتگی مادرزادی لگن، کاسه (حفره استابولوم) کم عمق است. به این معنی که گوی استخوان فمور (استخوان ران) نمی تواند محکم در کاسه قرار بگیرد. گاهی اوقات، رباط هایی که به نگه داشتن مفصل در جای خود کمک می کنند، کشیده می شوند. میزان شل شدن مفصل ران یا بی ثباتی لگن در کودکان مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن متفاوت است.

• دررفتگی. در شدیدترین موارد دررفتگی مادرزادی لگن، سر استخوان ران به طور کامل از کاسه خارج می شود.
• دررفتگی قابل جابجایی. در این موارد سر استخوان ران در داخل حفره استابولوم قرار دارد، اما به راحتی می تواند در طی معاینه فیزیکی از کاسه خارج شود.
• دررفتگی خفیف. در موارد خفیف دررفتگی مادرزادی لگن، سر استخوان ران در کاسه سست است. استخوان ممکن است در طی معاینه فیزیکی درون کاسه جابجا شود؛ اما دررفتگی کامل اتفاق نمی افتد.

عوامل خطر در رفتگی مادرزادی لگن

اگرچه دلایل مشخصی برای این عارضه وجود ندارد؛ اما احتمال دررفتگی مادرزادی لگن در برخی از افراد بیشتر است. به طورکلی، ویژگی های زیر می تواند خطر بروز این بیماری را افزایش دهد که عبارتند از:

• سطح پایین مایع آمنیوتیک در رحم مادر
• سابقه این بیماری در خانواده (وراثتی)
• وضعیت قرارگیری بریچ نوزاد (وضعیت نوزادی که به جای سر از پا متولد می شود).
• در دختران بیشتر دیده می شود و 9 برابر بیشتر از پسران است.
• فرزند اول خانواده
• کودکانی با نژاد های سفید
• وجود ناهنجاری های مادرزادی دیگر مانند تورتیکولی و یا پا چنبری (کلاب فوت)

البته برخی از عادت های غلط باعث می شود که در رفتگی مادرزادی لگن در بعضی از خانواده ها بیشتر دیده می شود. برای مثال در دورانی که کودک را قنداق می کردند، این بیماری در کودکان بیشتر دیده می شد. در حالی که در جوامع امروزی که مادر کودک خود را به پشت کمر و یا جلوی شکم خود آویزان می کند این بیماری به نسبت کمتر مشاهده می شود. در نتیجه، نزدیک و یا دور بودن ران های نوزاد می تواند دلیل بروز این عارضه باشد.

درمان دررفتگی مادرزادی لگن در نوزادان

زمانی که دررفتگی مفصل لگن در بدو تولد تشخیص داده می شود، با استفاده از بریس اصلاح خواهد شد؛ اما اگر مفصل ران دچار دررفتگی نشده باشد، این اختلال تا زمانی که کودک شروع به راه رفتن می کند، مشخص نخواهد شد. در این زمان، درمان پیچیده تر خواهد بود. در صورت آنکه درمان در سن مناسب و کمتر از 6 هفتگی ایجاد شود، نوزاد مفصل طبیعی خواهد داشت و دچار سایش نمی گردد؛ اما در صورتی که زمان مناسب درمان بگذرد به دلیل آنکه مفصل لگن پس از چهار سالگی شکل پذیری خواهد داشت حتی با وجود درمان در این سنین مفصل لگن رشد خوبی نخواهد داشت و احتمال درد پس از چند سال وجود خواهد داشت. در حالت کلی سن مناسب درمان بین 8 تا 24 هفتگی می باشد. درمان با توجه به سن کودک در نظر گرفته می شود.

نوزادان تازه متولد شده

به مدت یک تا دو ماه از بریس مخصوصی استفاده می شود تا استخوان فمور داخل سوکت قرار بگیرد. این در حالی است که امکان حرکت آزادانه پاها وجود دارد.

کودکان یک تا شش ماه

در این رده سنی نیز از دستگاه مخصوصی برای نگه داشتن استخوان فمور در سوکت استفاده می شود. گاهی نیاز است بریس تمام طول روز و به مدت حداقل شش هفته استفاده شود.

کودکان شش ماه تا دو سال

در این رده سنی، ریداکشن بسته و گچ گرفتن توصیه می شود. در برخی موارد، چند هفته قبل از تعییر پوزیشن استخوان فمور، از تراکشن پوستی استفاده می شود تا بافت های نرم اطراف لگن آماده تغییرات شوند.

درمان جراحی دررفتگی مفصل لگن

کودکان شش ماه تا دو سال. اگر ریداکشن بسته، کمکی به قرارگیری فمور درپوزیشن صحیح نکرده باشد، جراحی باز انجام خواهد شد. در این روش، برشی بر روی لگن زده می شود تا امکان مشاهده استخوان و بافت نرم فراهم گردد.

عوارض عدم درمان در رفتگی مادرزادی لگن در بزرگسالان

عوارض در رفتگی لگن

در رفتگی مفصل ران می تواند عواقب طولانی مدت داشته باشد، به ویژه اگر همزمان با در رفتگی، شکستگی های مرتبط نیز وجود داشته باشد. عوارض در رفتگی استخوان ران از لگن شامل موارد زیر می شود:

آسیب عصبی

هنگامی که استخوان ران از حفره بیرون رانده می شود، به ویژه در دررفتگی های خلفی می تواند اعصاب مفصل ران را خرد و کشیده کند. عصب سیاتیک که از کمر به سمت پشت پاها کشیده می شود، عصبی است که بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد. آسیب به عصب سیاتیک ممکن است باعث ضعف در ساق پا شود و بر توانایی حرکت عادی زانو، مچ پا و پا تأثیر بگذارد.

نکروز آواسکولار

هنگامی که استخوان ران از حفره بیرون رانده می شود، می تواند رگ های خونی را پاره کند. وقتی خون رسانی به استخوان از بین می رود، ممکن است استخوان دچار بافت مردگی یا نکروز شود، به این وضعیت استئونکروز یا نکروز آواسکولار می گویند. در این وضعیت بیمار درد شدیدی را تجربه می کند که در نهایت می تواند منجر به تخریب مفصل ران و انواع آرتریت شود.

آرتروز

غضروف محافظی که استخوان را در محل مفصل بین استخوان ران و لگن می پوشاند نیز ممکن است هنگام دررفتن لگن آسیب دیده باشد که خطر ابتلا به آرتروز را در مفصل افزایش می دهد. آرتروز درنهایت می تواند منجر به استفاده از روش های دیگر درمان مانند تعویض کامل لگن شود .

تشخیص در رفتگی مادرزادی مفصل هیپ در نوزادان و بزرگسالان

در مواردی که در رفتگی مفصل لگن و ران تنها آسیب ایجاد شده است، پزشک اغلب می تواند به سادگی با نگاه کردن به موقعیت پا آن را تشخیص دهد. از آنجایی که اغلب در رفتگی های لگن و ران همراه با آسیب های اضافی اتفاق می افتد، پزشک شما یک ارزیابی فیزیکی کامل را انجام می دهد. پزشک معالج ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، جهت بررسی موقعیت دقیق استخوان های دچار در رفتگی و همچنین تشخیص هر گونه شکستگی اضافی در لگن و ران یا استخوان ران را درخواست نماید.

درمان دررفتگی مادرزادی لگن

درمان اولیه برای در رفتگی مفصل لگن و ران که موجب ایجاد درد در ناحیه می شوند، شامل موارد زیر است:

آیسینگ (گذاشتن یخ روی موضع)

برای کاهش درد و تورم، بسته یخ را روی موضع قرار دهید. سعی نکنید که مفصل در رفته را دستکاری کنید؛ زیرا این کار می تواند به مفصل و عضلات اطراف آن، رباط ها، رگ های خونی و اعصاب آسیب برساند. درمان در رفتگی مفصل لگن و ران باید توسط پرسنل پزشکی مجرب و آموزش دیده انجام گیرد.

اسپلینت یا اسلینگ (بریس)

ناحیه ی آسیب دیده را با استفاده از اسپلینت یا اسلینگ (بریس) در همان موقعیتی که هست ثابت کنید. اطمینان حاصل کنید که هر دو بخش های بالایی و پایینی ناحیه ی مفصل آسیب دیده ثابت و بی حرکت شده است. همچنین گردش خون در ناحیه ی آسیب دیده را پس از ثابت کردن بررسی کنید.

مسکن

درد با استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ناپروکسن، موترین و سلبرکس مهار می شود. درد شدید مفصل ران پس از در رفتگی و بی ثباتی مفصل ران و لگن ممکن است به دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی پاسخ ندهد و ممکن است لازم باشد با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان شود.

جا انداختن مفصل لگن و ران

جا انداختن مفصل لگن و ران تنها زمانی انجام می شود که اشعه ایکس و ام آر آی شواهدی دال بر وجود در رفتگی بدون شکستگی در استخوان ران یا حفره ی استابولوم نشان دهند. در رفتگی مفصل ران باعث آسیب رسیدن به عصب سیاتیک در بیست درصد از موارد می شود. روش آلیس ایمن ترین و ساده ترین روش جا انداختن مفصل لگن و ران است. این روش تحت بیهوشی انجام می شود. در روش آلیس پا از مفصل ران دور می شود، درحالی که دستیار پزشک لگن را نگه می دارد، تلاش می شود تا مفصل ران خم شود و همچنین چرخش خارجی و نزدیک به خط وسط انجام می گردد تا پا در وضعیت طبیعی آناتومیک خود قرار بگیرد.

توانبخشی و فیزیوتراپی

توانبخشی و فیزیوتراپی پس از این که پزشک شما مفصل ران را در موقعیت صحیح قرار می دهد، شروع می شود. هدف از توانبخشی این است که به تدریج قدرت مفصل ران را افزایش دهیم و دامنه ی حرکت آن را بازگردانیم. فیزیوتراپی برای مفصل لگن و ران درمان شده شامل ورزش، کشش، ماساژ و کار روی آن با استفاده از دست است. فیزیوتراپی موجب کاهش التهاب مفصل ران و کاهش درد با استفاده از روش های ترمیم بافت نرم مانند موارد زیر می گردد:

• لیزر درمانی سرد
• درمان اولتراسوند
• الکترو تراپی (TENS)
• شاک ویو تراپی
• طب سوزنی
• مگنت تراپی
• تمرینات ورزشی

نسخه اصلی مطلب تشخیص و درمان در رفتگی مادرزادی مفصل هیپ در نوزادان و بزرگسالان را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---