زانو مفصلی لولایی است که چهار رباط انسجام آن را حفظ می کند. رباط، ساختاری در زانو است که استخوان ها را کنار یکدیگر نگه می دارد و به کنترل حرکت مفصل کمک می کند. در هر یک از دو سمت زانو رباطی به نام رباط جانبی قرار دارد و دو رباط نیز در عمق داخلی زانو جای گرفته است. دو رباط داخل زانو که از روی یکدیگر رد می شوند، رباط های صلیبی قدامی (anterior cruciate ligament) یا به اختصار ACL و صلیبی خلفی (posterior cruciate ligament) یا به اختصار PCL نامیده می شوند. هر دو رباط صلیبی به یک سمت زانو متصل هستند و از بالا تا استخوان ران (فمور) و از پایین تا استخوان ساق پا (تیبیا) امتداد دارند. نقش اصلی رباط ها در بدن انسان محدود کردن دامنه حرکتی یک مفصل و جلوگیری از حرکت های خاص آن است.

در حقیقت رباط ها امکان حرکت مؤثر مفصل زانو را به شکل لولا فراهم می کنند و به این ترتیب حرکت مناسب استخوان ران (فیمور) روی استخوان های ساق پا (تیبیا و فیبولا) امکان پذیر می شود. به هر حال هرگونه اختلال ایجاد شده در عملکرد این لولا می تواند باعث وارد شدن آسیب به این رباط ها و پارگی رباط صلیبی یا پیچ خوردن آنها شود. صدمه دیدن رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از شایع ترین دلایل آسیب دیدن زانو است.

این آسیب دیدگی غالباً دردناک است و راه رفتن یا فشار آوردن به پای آسیب دیده را دشوار می سازد. چنانچه آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی با کشیدگی شدیدی همراه باشد، احتمال پارگی آن وجود دارد که پارگی رباط صلیبی ممکن است جزئی یا کامل باشد. امروزه بسیاری از بیماری های قابل درمان با طب فیزیکی، بدون نیاز به جراحی درمان می شوند ازجمله پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو که در ادامه بدان میپردازیم.

علل پارگی رباط صلیبی زانو

• ضربه مستقیم به زانو و یا با زانو ضربه زدن
• حرکت و کشیده شدن بیش از حد زانو: این حالت ممکن است هنگام افتادن پیش آید به عنوان مثال افتادن ناشیانه در حین ورزش و یا بعد از یک حرکت ناگهانی

علائم کشیدگی رباط زانو

• صدا دادن زانو: هنگامی که رباط به طور کامل پاره می شود ممکن است هنگام آسیب صدایی شنیده و یا احساس شود.
• ورم زانو: هنگامی که رباط صلیبی زانو دچار آسیب می شود ممکن است داخل زانو مقداری خونریزی کرده و منجر به تورم زانو شود. مقدار تورم زانو معمولاً به شدت آسیب رباط بستگی دارد.
• زانو درد: در این حالت نیز میزان درد معمولاً به شدت آسیب بستگی دارد.
• حساسیت به لمس زانو: در حالتی که کشیدگی رباط ها جزئی باشد اغلب حساسیت به لمس زانو خفیف است؛ اما در موارد حاد و یا پارگی کامل رباط، حساسیت به لمس زانو بسیار شدید می باشد.
• عدم استفاده از زانو و یا حرکت زانو به طور طبیعی: دامنه حرکت زانو در پارگی کامل رباط زانو اغلب به میزان قابل توجهی کاهش می یابد درحالی که در کشیدگی های خفیف امکان حرکت نسبی زانو وجود دارد.
• احساس عدم ناپایداری در زانو و یا عدم تعادل هنگام ایستادن: این حالت نیز اغلب به شدت آسیب زانو بستگی دارد. در صورتی که کشیدگی زانو خفیف و جزئی باشد معمولاً امکان ایستادن روی پا وجود دارد.

در برخی موارد البته نه همیشه مقداری کبودی اطراف زانو به چشم می خورد. این حالت موقت بوده و بعد از مدتی از بین می رود.

انواع درجات آسیب رباط صلیبی زانو

آسیب دیدگی های رباط های زانو بر اساس شدت آسیب دیدگی به درجات زیر تقسیم می شوند:

• کشیدگی درجه ۱: در این نوع کشیدگی، رباط کمی کشیده شده اما زانو ثابت و پایدار است.
• کشیدگی درجه ۲: در این نوع کشیدگی، رباط شل شده یا دچار پارگی جزئی می شود.
• کشیدگی درجه ۳: این نوع کشیدگی زمانی اتفاق می افتد که رباط به طور کامل پاره شود و مفصل به طور کامل پایداری و ثبات خود را از دست دهد. پارگی جزئی رباط صلیبی قدامی به ندرت اتفاق می افتد. بیشتر آسیب دیدگی های رباط صلیبی قدامی از نوع پارگی کامل است.

عوامل خطر پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

• ورزش ورزشکارانی که به ورزش هایی مشغول هستند که به برش و یا حرکات محوری زیادی نیاز دارند، به عنوان مثال بسکتبال، فوتبال، راگبی.
• جنسیت زنان از نظر مردان به دلیل داشتن همسترینگ ضعیف تر در مقایسه با چهار سر ران خود، بیشتر از مردان در معرض خطر هستند.
• استحکام و تهویه ضعیف ممکن است شما برای ورزش های خاصی که تقاضای بیشتری برای قدرت و تهویه بدن دارند، نامناسب باشید.
• محیط زیست ورزش در زمین ناهموار یا سطح مرطوب به دلیل هوای نامساعد ممکن است احتمال آسیب به رباط صلیبی را افزایش دهد.

تشخیص پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

در صورتی که احساس می کنید رباط صلیبی زانوی شما دچار آسیب شده بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. معمولاً در طول جلسه ویزیت، سؤالاتی در خصوص آسیب، علت عارضه و جای درد در زانو از بیمار پرسیده می شود. در برخی مواقع جهت اطمینان از آسیب جدی رباط زانوی بیمار ممکن است آزمایش هایی نظیر اسکن اولتراسوند و یا اسکن ام آر ای نیاز باشد. در این آزمایش ها معمولاً هر نوع پارگی و یا آسیب رباط های زانو قابل تشخیص می باشند. اشعه ایکس زانو در مواقعی که احتمال شکستگی وجود داشته باشد توصیه می شود.

مزایای طب فیزیکی

• افزایش توانایی های حرکتی افراد:یکی از مهم ترین اهداف طب فیزیکی بهبود و افزایش توانایی های حرکتی افراد است. همچنین علاوه بر درمان، با به کار گیری روش های سودمند به پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری ها اقدام می کند. این امر همچنین موجب ارتقای فعالیت های انسان در زندگی روزمره او می شود.
• درمان بیماری ها با استفاده از روش هایی غیراز جراحی: انجام عمل های جراحی همیشه برای افراد با ترس و نگرانی زیادی همراه است. در طب فیزیکی پزشکان با استفاده از روش های دیگر اقدام به درمان بیمار خود می کنند. در مواقعی که انجام عمل اجتناب ناپذیر باشد، پزشک ممکن است به این کار اقدام کند؛ اما تا حد امکان سعی بر به کارگیری روش های سودمند غیر جراحی به خصوص زمانی که شرایط بیمار برای انجام عمل جراحی مناسب نباشد، است.
• از بین بردن یا کنترل درد بیمار بدون تجویز دارو: هر چند که درمان بسیاری از بیماری ها به وسیله تجویز دارو صورت می گیرد؛ اما پزشکان طب فیزیکی در شرایطی که تجویز دارو امکان بروز مشکلات دیگری برای بیمار داشته باشد، اقدام به استفاده از روش های جایگزین برای درمان می کنند.

روشهای طب فیزیکی درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

متد RICE

استراحت، قرار دادن یخ، کمپرس کردن و بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده استراحت، قرار دادن یخ، کمپرس کردن و بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده می تواند در درمان آسیب دیدگی های رباط صلیبی پا و زانو قدامی مؤثر باشد.

زانوبند

ممکن است پزشک برای افزایش ثبات زانو استفاده از زانوبند را تجویز نماید. عصاها یا واکرها نیز ممکن است برای محدود کردن فشار ناشی از وزن روی پای آسیب دیده به کار برده شوند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می توانند درد ناشی از منابع تورمی و غیر تورمی را کاهش داده و مقدار استفاده و سطح خون برای کاهش درد باید مورد نظر قرار گیرند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی فعالیت فیبرهای C و دلتا A را در التهاب های مزمن و حاد مفصلی کاهش می دهد و داروهای تسکین دهنده سیستم عصبی مرکزی بر سطح نخاع و تالاموس تأثیر می گذارد.

تزریق کورتیزون

یکی دیگر از روش های مدرن برای درمان ناحیه آسیب دیده یا برای تجویز داروهای ضدالتهابی، تزریق استروئید است که عوارض جانبی زیادی دارد. هدف از تزریق کورتیزون کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده است.

اوزون تراپی

اوزون تراپی با تزریق اوزون در زانوی آسیب دیده باعث می شود که التهابات خفیف در واکنش به فرایند طبیعی بهبودی بدن کاهش یابد. جریان خون تحریک شده و تولید سلول ها در ناحیه آسیب دیده افزایش می یابد. بدن به جمع کردن کلاژن در محل رباط آسیب دیده واکنش نشان می دهد.

تزریق پی آر پی

با تزریق پی آر پی می توان آسیب دیدگی های جزئی رباط صلیبی خلفی و رباط صلیبی قدامی را ترمیم کرد. پلاکت ها به طور طبیعی در بدن تولید می شوند و عوامل رشد، پروتئین ها و آنزیم ها را از طریق جریان خون حمل کرده و به ترمیم بافت آسیب دیده کمک می کنند.

فیزیوتراپی

حرکات فیزیوتراپی برای افزایش حرکت و قدرت زانو طراحی می شوند. با فیزیوتراپی می توان پس از چند ماه که ممکن است بین ۶ تا ۱۲ ماه باشد به بهبودی کامل دست یافت. هدف نهایی از انجام اقدامات فیزیوتراپی کمک به بازگرداندن عملکرد زانوهای ورزشکاران است.

شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی ضربه های بسیار کوچکی با بافت ها وارد کرده و باعث افزایش عروق خونی جدید می شود. با این روش، جریان خون در ناحیه آسیب دیده افزایش و رباط ها بهبود یافته و رباط صلیبی قدامی بازسازی می شود.

لیزر درمانی سرد

لیزر درمانی سرد، درد زانو را کنترل کرده و رباط های صلیبی زانو را ترمیم می کند. زمانی که نور لیزر در اطراف مفصل زانو تابانده می شود، انرژی الکترومغناطیسی به انرژی شیمیایی در هر سلول تبدیل شده که باعث ایجاد زنجیره ای از واکنش های شیمیایی شده و در نهایت فرایند بهبودی آغاز می شود.

طب سوزنی

طب سوزنی اندورفین و اثرات ضدالتهابی را در بدن تحریک می کند که باعث کاهش درد زانو و افزایش دامنه حرکتی و بهبود عملکرد زانو می شود. طب سوزنی الکترونیکی می تواند رشد دوباره غضروف ها را افزایش دهد.

افزایش دامنه حرکتی زانو

تمریناتی که به افزایش دامنه حرکتی کمک می کنند باید بلافاصله پس از پایان فاز تورم حاد شروع شده تا از خشک شدگی زانو جلوگیری شود. در این قسمت از برنامه درمانی می توان تمرینات فعال و تمرینات فعال با وسایل کمکی را انجام داد.

تمرینات قدرتی زانو

یک مؤلفه بسیار مهم در بازتوانی آسیب دیدگی های رباط صلیبی زانو انجام بدون درد حرکات تقویتی برای عضلات چهار سر ران، عضلات همسترینگ، عضلات ساق پا و عضلات گلوتئال است که می تواند باعث افزایش ثبات زانو شده و توان تحمل وزن را در زانوها بالا برد.

برای درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو روش های دیگری ازجمله الکتروتراپی و ماساژ درمانی نیز وجود دارد.

نسخه اصلی مطلب درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو با روشهای طب فیزیکی را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---