پیشرفت علم پزشکی به همراه پیشرفت تکنولوژی توانسته کمک شایانی به تشخیص و درمان بیماری های گوناگون در مراحل اولیه بیماری کند. رادیولوژی یکی از پرکاربردترین روش در علم پزشکی است که با تصویربرداری از بدن انسان با استفاده از تابش طیف امواج الکترومغناطیس به محل مورد نظر منجر به تشخیص بیماری می شود. یکی از انواع مختلف رادیولوژی از مجاری ادراری می باشد که به صورت تخصصی در این مطلب بررسی خواهد شد.

Intra venous pyelography که به اختصار به صورت IVP نشان می دهند، یک تست رادیولوژی از کلیه ها، مثانه و مجاری ادراری می باشد. در رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)، ماده حاجب که دارای ید است را به صورت وریدی وارد بدن بیمار می کنند. این ماده وارد جریان خون شده و سپس در سیستم ادراری قرار می گیرد. تشخیص سنگ کلیه، بزرگی پروستات، تومورها و توده های کلیه و مثانه، مشکلات مادرزادی و تأثیرات جراحی به کمک روش رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) قابل تشخیص است. همچنین نحوه دفع و سرعت انتقال مایعات در بدن توسط رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) تعیین می شود.

کاربردهای رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

رادیولوژی به روش (IVP) به رادیولوژیست کمک می کند تا اختلالات و ناهنجاری های سیستم ادراری را با بررسی چگونگی، سرعت و نحوه دفع و انتقال مایعات در بدن بیمار تشخیص دهد. در صورت رؤیت خون در ادرار یا درد در پهلوها (کلیه ها) معمولاً عکس رنگی کلیه برای بیمار تجویز می شود. مشکلات شایع مجاری ادراری که به کمک عکس رنگی کلیه تشخیص داده می شوند عبارتند از:

• شناسایی اندازه، شکل و عملکرد غیرطبیعی کلیه ها
• مشاهده سرعت و کفایت سیستم ادراری بیمار در قابلیت دفع
• سنگ کلیه
• بزرگی پروستات
• تومورها یا توده های کلیه، حالب ها و مثانه
• تأثیرات جراحی بر دستگاه دفع ادرار
• مشکلات مادرزادی سیستم ادراری

مزایای رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

مانند هر روش تشخیصی دیگری، IVP دارای مزایای قابل توجه و عوارضی است که باید درباره آنها اطلاعات کافی داشته باشید. برخی از مزایای IVP عبارتند از:

• تشخیص رابطه آناتومیک سیستم دفع ادرار با رسوبات آهکی
• اثبات وجود یا عدم وجود انسداد مجاری ادراری
• دید خوب از سیستم دفع ادرار
• توانایی تشخیص سنگ های اسید اوریک
• توانایی ارزش گذاری کلیه سمت مخالف
• پس از بررسی، هیچگونه اشعه ای در بدن باقی نمی ماند.
• ماده حاجب به سادگی دفع می شود.

رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) چگونه انجام میگردد؟

این معاینه معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. روی میز دراز خواهید کشید و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود. سپس ماده حاجب، معمولاً از طریق رگ در بازو، تزریق می شود و به دنبال آن تصاویر ثابت دیگری نیز وجود دارد. در حین عکسبرداری با اشعه ایکس، باید برای مدت چند ثانیه نفس خود را نگه دارید و آرام بمانید تا احتمال تار شدن تصویر را کاهش دهید. همانطور که مواد کنتراست توسط کلیه ها پردازش می شود، یک سری عکس برای تعیین اندازه واقعی کلیه ها و تصویربرداری از دستگاه ادراری در هنگام شروع تخلیه گرفته می شود. تکنسین ممکن است یک باند فشرده سازی را در اطراف بدن قرار دهد تا ساختارهای ادراری را بهتر مشاهده کند.

مراقبت های قبل از انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

در صورتیکه از داروی خاصی استفاده می کنید یا اگر به ماده خاصی آلرژی دارید به خصوص به مواد کنتراست یونی، پزشک را آگاه سازید. همچنین پزشک خود را از بیماری های اخیر یا دیگر موارد آگاه سازید. ممکن است از شما خواسته شود تا تمام یا قسمتی از لباس های خود را در آورید و لباس بلندی را در طول آزمون بپوشید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا جواهرات، عینک و یا هر چیز فلزی که ممکن است در طول آزمون مشکلی ایجاد کند را خارج کنید.

زنان در صورتی که باردار هستند یا احتمال بارداری می دهند پزشک یا تکنولوژیست مطلع سازند. بسیاری از تصاویر این آزمون ها در طول دوران بارداری به دلیل خطر برای جنین انجام نمی شوند. اگر انجام رادیولوژی ضروری است، آزمون با تشعشع کمتری به بدن انجام خواهد شد.

مراقبت های پس از انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

1. علائم حیاتی و برون ده ادراری را کنترل کنید.
2. واکنش های تأخیری احتمالی به رنگ کنتراست را از جمله تنگی نفس، راش های جلدی، برافروختگی، کهیر تاکیکاردی و غیره را مشاهده، گزارش و ثبت کنید.
3. محلی را که رنگ حاجب تزریق شده است (معمولاً در ورید گودی آنته کوبیتال) بررسی کنید.
4. در صورت وجود درد، گرمی یا قرمزی در محل تزریق، با اجازه پزشک کمپرس گرم استعمال کنید.

عوارض رادیولوژی مجاری ادراری (IVP)

در موارد بسیار نادر، احتمال بسیار کمی برای ابتلا به سرطان در اثر تشعشعات شدید وجود دارد، هر چند که فواید تشخیصی این روش از مضرات آن بیشتر است. ممکن است ماده حاجب در برخی از افراد، موجب ایجاد حساسیت شود که در این موارد از درمان ضدآلرژی بلافاصله استفاده خواهد شد.

نسخه اصلی مطلب عکس رنگی کلیه (IVP) چیست و چگونه انجام می شود؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---