رادیولوژی مداخله ای که به اختصار IR نامیده می شود، یکی از شاخه های تخصصی رادیولوژی می باشد که با استفاده از دستگاه های سی تی اسکن، سونوگرافی، فلوروسکوپی و ام آر آی و روش های خاص و مهارت لازم پزشک، به تشخیص و درمان بیماری ها می پردازد. بسیاری از بیماری هایی که در گذشته نیاز به جراحی باز و نیاز به دوران نقاهت بلند مدت داشته اند، اکنون با کمک این تکنیک به راحتی و بدون نیاز به جراحی درمان می شوند. تقریباً تمام اقدامات رادیولوژی مداخله ای با ایجاد یک شکاف کوچک روی پوست انجام می شود، در نتیجه عوارض کمتری را به همراه خواهد داشت.

در رادیولوژی مداخله ای تشخیص و درمان بیماری ها با ایجاد یک برش بسیار کوچک بر روی پوست بدن انجام می شود. روش های تشخیصی در رادیولوژی مداخله ای برای کمک به شناسایی یا هدایت درمان به کار گرفته می شوند. در این روش می توان هم زمان با تصویربرداری از تومور یا ضایعه تکه برداری (بیوپسی) کرد و یا به قسمت خاصی از یک بافت، ماده حاجب تزریق کرد. استفاده از روش های تشخیصی مداخله ای، موجب افزایش دقت تشخیص می شوند. روش های درمانی در رادیولوژی اینترونشن به صورت مستقیم انجام می گیرند. این روش ها شامل دارورسانی هدفمند با کاتتر، جایگذاری دستگاه های پزشکی مانند استنت ها و آنژیوپلاستی از عروق بسیار باریک است.

مزایای رادیولوژی مداخله ای

• کاهش خونریزی در حین عمل
• کاهش میزان عفونت
• کاهش زمان بستری
• کاهش ریسک عمل
• کاهش درد
• بهبودی بیمار در مدت زمان کوتاه و در اغلب موارد بدون بیهوشی

نحوه انجام رادیولوژی مداخله ای

رادیولوژیست مداخله ای شما با استفاده از سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی می تواند بخشی از بدن را که برای درمان نیاز دارند، مشاهده کند. سپس ابزاری مانند سوزن، کاتتر (لوله) یا سیم را از طریق یک برش کوچک وارد بدن شما می کنند. هنگامی که این ابزار را درون بدن شما قرار می دهند برای رسیدن به ناحیه ای که نیاز به درمان دارد، صفحه ای را تماشا می کنند.

انواع تصویربرداری و ابزارهایی که استفاده می کنند به شرایط خاص شما بستگی دارد. در طول درمان ممکن است آرام باشید، این بدان معناست که برای آرامش و تسکین درد دارو دریافت خواهید کرد؛ اما به احتمال زیاد به بیهوشی عمومی نیازی نخواهید داشت.

انواع رادیولوژی مداخله ای

بیوپسی:

یکی از دقیق ترین روشهای تشخیص تومورها، بیوپسی سوزنی است که تحت هدایت دستگاههای تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی از بافت یا ضایعه نمونه برداری و جهت تشخیص به پاتولوژی ارسال میگردد.

تخیله انواع کیست:

کیستهای شکمی، تخمدان، پستان، کبد و… تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی توسط سوزنهای مخصوص تخلیه و جهت سیتولوژی به آزمایشگاه ارسال می شود.

درناژ آبسه:

کاتتر گذاری آبسه های شکمی، لگنی و … تحت هدایت دستگاه تصویر برداری همراه با بیحسی موضعی به جهت خارج کردن آبسه و عفونت می باشد و توسط یک رابط به کیسه وصل شده و درناژ برقرار می شود. این کاتتر توسط نخ بخیه و فیکساتور روی پوست فیکس شده تا کاتتر خارج نشود. پس از تخلیه کامل آبسه و انجام تصویر برداری جهت اطمینان کامل، کاتتر از بدن خارج می شود.

درناژ صفرا:

بیمارانی که انسداد مجاری صفراوی باعث ایجاد زردی و خارش گردیده، کاتتر مخصوص تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی در مسیر انسداد گذاشته می شود. در مواقعی که انسداد شدید باعث عدم امکان رد شدن کاتتر از طول تنگی شود، انتهای کاتتر به یک کیسه وصل شده و صفرا به بیرون از شکم هدایت می شود. تا از تجمع صفرا در مجاری صفراوی جلوگیری شود.

استنت گذاری مجاری صفراوی:

استنت گذاری فلزی یکی دیگر از روشهای درمانی جهت رفع انسداد مجاری صفراوی می باشد که تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی انجام می شود. بدین صورت که ابتدا توسط دستگاه تصویر برداری محل تنگی مشخص شده، سپس توسط فنر و بالن مخصوص مسیر مسدود شده باز شده و استنت فلزی در محل تنگی قرار داده می شود. بدین صورت مسیر طبیعی صفرا به روده باز میشود.

نمونه برداری از جفت جنین:

CVS یا نمونه برداری از پرزهای جفت جنین به جهت تشخیص ناهنجاریهای ژنتیکی قبل از تولد می باشد که توصیه می شود، بین هفته 11 تا 14 بارداری انجام شود. این نمونه برداری تحت هدایت دستگاه سونوگرافی همراه با بیحسی موضعی انجام می شود.

آمنیوسنتز:

آمنیوسنتز، آسپیراسیون مایع اطراف جنین به جهت تشخیص قبل از تولد است و تحت هدایت دستگاه سونوگرافی انجام میشود. توصیه می شود که بین هفته 14 تا 18 بارداری انجام شود.

درناژ آسیت:

برخی از بیماران مبتلا به سرطان ممکن است دچار تجمع مایع آزاد در شکم یا لگن شوند که باید با تعبیه کاتتر مخصوص در ناحیه مورد نظر آسیت را تخلیه نمود؛ زیرا باعث تنگی نفس و یبوست می شود. درناژ آسیت تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی انجام می شود و انتهای کاتتر توسط نخ بخیه و فیکساتور روی سطح پوست فیکس می گردد تا از خارج شدن کاتتر جلوگیری شود پس از تخلیه کامل آسیت، کاتتر از بدن خارج می شود.

آنژیوگرافی:

یکی دیگر از روشهای نوین تصویربرداری تشخیصی جهت ناهنجاریهای عروقی (انسداد، انوریسم،AVM و…) آنژیوگرافی می باشد. آنژیوگرافی تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی انجام میشود. بدین صورت که کاتتر مخصوص از کشاله ران راست وارد عروق مورد نظر شده و با تزریق ماده حاجب تصاویر مورد نیاز گرفته می شود که ارزش تشخیصی دارد.

آنژیو پلاستی:

در این روش به جهت رفع انسداد و تنگی عروق از کاتتر های مخصوص که دارای بالن می باشد، استفاده میگردد. بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیحسی موضعی کاتتر مخصوص از طریق کشاله ران راست وارد عروق مورد نظر شده و تصاویر مورد نیاز تهیه می شود. سپس بالن آنژپلاستی وارد تنگی شریان شده و با تزریق هوا به داخل بالن مسیر تنگی باز می شود و رفع انسداد می شود.

کویل گذاری عروق معیوب:

در مواقعی که در مسیر شریان، توده عروقی (که عموماً مادرزادی است و رشد بسیار آهسته ای دارد) ظاهر شود، باعث اختلال در کیفیت زندگی می شود. در این شرایط لازم است اقدامات درمانی خاصی صورت پذیرد. بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست، کاتتر مخصوص وارد توده عروقی شده و پس از انجام آنژیوگرافی و تهیه تصاویر لازم به وسیله فنرها و چسبهای مخصوص توده عروقی بسته و از پارگی آن که می تواند باعث خونریزی شود جلوگیری نمود.

رادیو فرکوئنسی ضایعات (کبد، کلیه، ریه، استخوان، …):

تکنیک سوزاندن با امواج رادیو فرکوئنسی به جهت سوزاندن تومورهای کبد، ریه، استخوان، پستان و در دمای بالا که باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی در ناحیه مورد نظر می شود. این عمل تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیهوشی انجام می شود و به واسطه بستری کوتاه مدت جزو عملهای سرپایی محسوب میگردد.

آمبولیزاسیون:

روش برای مسدود کردن عروق خونرسان به ناحیه مورد نظر مانند فیبروم رحم، همانژیوم و توده های عروقی که باعث عدم خونرسانی به ناحیه مورد نظر و در نتیجه باعث غیر فعال شدن آن ناحیه می گردد. بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست کاتتر مخصوص وارد شریان مورد نظر شده و پس از آنژیوگرافی و تهیه تصاویر لازم میکرو کاتتر وارد شریان مورد نظر شده و تزریق مواد مسدود کننده انجام می شود.

کموآمبولیزایسون:

روشی برای رساندن مستقیم دارو های شیمی درمانی به داخل تومور که شایع ترین آن در تومور کبد می باشد. در این روش حجم زیادی از دارو ضد سرطان به داخل تومور تزریق شده و توسط مواد مسدود کننده عروق خونرسان بسته می شود که همزمانی این دو کار نتایج قابل توجهی در بر داشته است.

رادیو کموآمبولیزاسیون:

این روش هم مانند کموآمبولیزاسیون بوده با این تفاوت که علاوه بر تزریق داروهای شیمی درمانی، رادیو دارو نیز تزریق شده و سپس توسط مواد مسدود کننده عروق خونرسان بسته می شود که نتایج بسیار خوبی در بر دارد.

کاشت پورت های شیمی درمانی:

قرار دادن استنت مخصوص در زیر پوست بالای سینه به جهت تزریق آسان و راحت داروی شیمی درمانی به جهت جلوگیری از تخریب رگها.

لیزر واریس:

یکی دیگر از روشهای غیر جراحی جهت درمان واریس می باشد که با عبور فیبر لیزر به داخل رگ معیوب و تاباندن اشعه لیزر، باعث انسداد مسیر رگ این ناحیه از شبکه خونرسانی و در نتیجه درمان واریس می شود.

آندوسکوپی:

روشی بسیار کم تهاجمی که به وسیله آندوسکوپ مخصوص وارد فضای پارگی دیسک شده و قطعات که باعث اثر فشاری بر روی نخاع می شود را خارج نموده و باعث آزاد شدن کانال نخاعی می شود.

لیزر دیسک:

این روش مناسب پارگیهای خفیف دیسک می باشد که با قرار دادن فیبر لیزر وبا تاباندن اشعه لیزر تحت هدایت سی تی اسکن در فضای هرنی باعث ترمیم پارگی می شود.

تزریق ریشه عصبی (PRT):

در این روش با هدایت سی تی اسکن توسط سوزن نازک و بلند ترکیب چند داروی مخصوص ضد التهاب و مسکن به سطح درگیری ریشه عصبی تزریق می شود. این عمل باید 3 تا 4 جلسه به فواصل 3 هفته انجام میشود.

ورتبروپلاستی:

در برخی موارد پوکی استخوان و یا تومور مهره های کمری باعث تخریب جسم مهره شده و باعث ایجاد درد شدید می شود. در این روش تحت هدایت سیتی فلوروسکوپی سیمان مخصوص به داخل مهره تخریب شده تزریق و باعث استحکام مهره شکسته می شود و درد بیمار بلافاصله از بین می رود.

کیفوپلاستی:

به منظور ارتفاع و استحکام مهره کمپرس شده ابتدا توسط بالن ارتفاع مهره تنظیم و سپس سیمان به داخل فضای باز شده مهره تزریق می شود.

نسخه اصلی مطلب رادیولوژی مداخله ای چیست؟ را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---