کلاژن فراوان ترین پروتئین بدن ما و یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده ی استخوان، ماهیچه ها، غضروف ها، تاندون ها و پوست است. همچنین در بخش های دیگر بدن ازجمله رگ ها، قرنیه ی چشم و دندان ها یافت می شود. این پروتئین مانند چسبی است که بخش ها و بافت های مختلف بدن را یک پارچه در کنار هم قرار می دهد. جالب اینکه این نام از واژه ی یونانی «کلا» (kólla) به معنی چسب گرفته شده است. به طور کلی کلاژن پروتئینی است که بافت بخش های مختلف بدن را تشکیل می دهد.

کلاژن در بدن چه نقشی دارد؟

دست کم ۱۶ نوع کلاژن در بدن وجود دارد که نوع ۱ و ۲ و ۳ و ۴، انواع اصلی هستند. نقش این کلاژن ها عبارت است از:

• نوع ۱: ۹۰ درصد کلاژن بدن را تشکیل می دهد، از بافت بسیار فشرده ی فیبر ساخته شده است و بافت پوست، استخوان، تاندون، غضروف فیبری، دندان و بافت های هم بند را تشکیل می دهد.
• نوع ۲: از بافت های فیبر با فشردگی کمتر ساخته شده است و در غضروف های کشسان که مفصل ها را دربر می گیرند، یافت می شود.
• نوع ۳: بافت ماهیچه ها، اندام ها و رگ ها را تشکیل می دهد.
• نوع ۴: به فرایند تصفیه کمک می کند و در لایه های پوست یافت می شود.

با گذر عمر و افزایش سن، میزان تولید کلاژن در بدن و همچنین کیفیت آن کاهش می یابد. نشانه ی آشکار این تغییر در پوست و با کاهش قوام و انعطاف پذیری آن ظاهر می شود. همچنین با افزایش سن غضروف ها ضعیف تر می شوند.

استفاده از کلاژن

کلاژن استفاده های گوناگونی دارد؛ از غذا و پزشکی گرفته تا تولید صنعتی. این پروتئین طی هزاران سال در ساخت چسب به کار می رفته است. امروز هم از آن برای ساخت تارهای ابزار موسیقی استفاده می شود. در صنعت غذا با حرارت دادن آن ژلاتین تولید می کنند. همچنین به عنوان پوشش سوسیس از آن استفاده می کنند. در پزشکی به عنوان پرکننده در جراحی های پلاستیک و همچنین پوشش سوختگی های شدید به کار می رود.

راهکار های کلینیکی افزایش کلاژن پوست

به جز کمک به تولید کلاژن از طریق مصرف خوراکی های مختلف، درمان های کلینیکی که امروزه طرفداران بیشتری پیدا کرد اند راه های ایمن و سریعی برای جلوگیری از پیری و چین و چروک پوست در اثر کاهش کلاژن هستند.

تزریق کلاژن و پرکننده های پوستی

به عبارت ساده، تزریق کلاژن یعنی وارد کردن ماده ی جایگزین کلاژن طبیعی به لایه ی زیرین پوست که در پی آن پوست درست مانند زمانی که غنی از کلاژن است صاف و انعطاف پذیر می شود و بافتی محکم و سفت خواهد داشت. زیدرم و زیپلاست که کلاژن های تزریقی گاوی هستند در دهه ی 80 میلادی بسیار طرفدار پیدا کردند. این نوع کلاژن ها مستقیما به درم (لایه ای از پوست و زیر اپیدرم که محل نگهداری کلاژن و الاستین است) تزریق می شوند.

امروزه پرکننده ها یا فیلرهای دیگری نیز برای کسانی که مایل به استفاده از محصولات مشتق حیوانی نیستند در روش تزریق مورد استفاده قرار می گیرند. جوودرم و رستیلن دو فیلر معروف از این دسته هستند که حاوی هیالورونیک اسید هستند. این ماده ی طبیعی نه تنها باعث تقویت و استحکام پوست می شود بلکه قادر به نگهداری آب تا هزار برابر وزن خود است و هنگام نیاز پوست به رطوبت، آب رسانی به آن را انجام می دهد.

در همین مورد یک مطالعه که در دانشگاه میشیگان انجام شد نشان داد که تزریق هیالورونیک اسید وگان باعث تحریک تولید کلاژن در بدن نیز می شود. تزریق کلاژن و دیگر فیلرها به صورت، معمولا در نواحی خط لبخند، پیشانی، فاصله ی بین دو ابرو، ناحیه ی بیرونی چشم و چانه انجام می گیرد. اثرگذاری سریع و بهبود بافت پوست از مزایای این روش است. البته بسته به نوع پوست یا عمق چروک ها تعداد دفعات تزریق متفاوت است.

چه عواملی باعث تخریب کلاژن می شوند؟

شاید اجتناب از عواملی که باعث تخریب این پروتئین مهم می شوند، بیش از هر چیزی اهمیت داشته باشد. این موارد عبارت اند ار:

• شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده: شکر قابلیت خودترمیمی کلاژن را مختل می کند. تاجایی که می توانید میزان مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده را کاهش بدهید.
• نور آفتاب بیش ازاندازه: پرتو فرابنفش باعث کاهش تولید کلاژن می شود. خود را بیش ازاندازه در معرض نور آفتاب قرار ندهید.
• سیگار: سیگار کشیدن هم تولید کلاژن را کاهش می دهد. این کار بر فرایند درمان و بهبود زخم ها تأثیر می گذارد و منجر به ایجاد چین و چروک می شود.
• برخی بیماری های خودایمنی: مانند بیماری لوپوس نیز باعث تخریب این پروتئین می شوند.

نسخه اصلی مطلب چه عواملی باعث تخریب کلاژن می شوند؟ را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---