کاسه ی زانو، کشکک زانو یا استخوان پاتلا استخوان نسبتا کوچکی است که در قسمت میانی و بیرونی زانو قرار گرفته است. با توجه به اینکه این استخوان بعنوان محافظ مفصل زانو عمل می کند؛ بنابراین متحمل ضربات فیزیکی زیادی می شود و امکان آسیب و شکستگی این استخوان در حین افتادن بر روی زانو، تصادف یا برخورد آن با داشبورد خودرو در تغییر سرعت سریع وجود دارد. شکستگی کاسه ی زانو آسیبی جدی است که می تواند بازکردن زانو را سخت یا غیرممکن کند.
آسیب های کوچک در کاسه ی زانو را می توان با استفاده از آتل بندی یا گچ گیری آن تا زمان ترمیم استخوان، درمان کرد. اما در اغلب شکستگی های زانو تکه هایی از استخوان از جای خود جابجا شده و بیرون از جایگاه خود قرار میگیرند. برای شکستگی های سخت و پیچیده، جراحی هایی برای ترمیم استخوان کاسه ی زانو نیاز خواهدبود.
اصلی ترین دلایل شکستگی کاسه ی زانو شامل موارد زیر است:
- افتادن مستقیم بر روی زانو
- برخورد ضربه ی مستقیم خارجی به زانو برای مثال برخوردها در هنگام ورزش هایی مانند فوتبال
- برخورد زانو به داشبورد خودرو مثلا هنگام تصادفات رانندگی
علاوه بر ضربات مستقیم، شکستگی کاسه ی زانو می تواند توسط ضربات غیرمستقیم نیز ایجاد شود. برای مثال، انقباض ناگهانی و شدید عضله ی چهارسر ران ، می تواند به شکستگی کاسه ی زانو منجر شود.
اصلی ترین علائم شکستگی کاسه ی زانو شامل درد و بادکردگی زانو در قسمت جلویی آن است. سایر علائم شکستگی کاسه ی زانو شامل موارد زیر است:
- کبودی در زانو
- ناتوانی در بازکردن زانو
- ناتوانی در باز نگه داشتن زانو
- ناتوانی در پیاده روی
1. آزمون فیزیکی: پس از بررسی علائم و تاریخچه ی آسیب در فرد، پزشک به بررسی فیزیکی زانو می پردازد. لبه های تکه های شکسته ی کاسه ی زانو معمولا از روی پوست محل زانو قابل تشخیص هستند. همچنین پزشک به بررسی وجود همارتروزیس در محل می پردازد. در این حالت، خون از محل شکستگی جریان یافته و در فضای بین مفصل زانو تجمع پیدا می کند و منجر به ایجاد بادکردگی دردناک در محل می شود. در صورتی که میزان خون تجمع یافته در مفصل زانو زیاد باشد، ممکن است پزشک برای کاهش درد زانو ، اقدام به خالی کردن خون آن کند.
2. تصویربرداری با اشعه ایکس: اشعه ایکس می تواند از ساختارهای سفت بدن مانند استخوان ها تصویربرداری کند. پزشک ممکن است تصویربرداری با اشعه ایکس از زوایای مختلف زانو را برای بررسی وجود شکستگی کاسه ی زانو یا سایر آسیب ها تجویز کند. گاهی یک بیماری نادر به نام bipartite patella وجود دارد که منجر می شود یک استخوان اضافی در کاسه ی زانو وجود داشته باشد که پزشک را در تشخیص شکستگی کاسه ی زانو دچار خطا کند. در اینصورت، با توجه به اینکه این بیماری در هر دو زانو علائم خود را بروز می دهد، تصویربرداری از هر دو زانو صورت می گیرد.
اگر تکه های استخوانی حاصل از شکستگی کاسه ی زانو از جای خود جابجا نشده باشند احتمالا نیازی به جراحی نخواهدبود. در اینصورت با استفاده از آتل بندی یا گچ گیری، مفصل زانو را مستقیم و به حالت صاف، فیکس کرده و از حرکات اضافی آن جلوگیری می کنند. این کار به نگهداری استخوان ها در محل صحیح تا ترمیم کامل استخوان کاسه ی زانو کمک می کند. بسته به میزان آسیب و تشخیص پزشک، ممکن است فرد از همان ابتدای درمان، اجازه ی انداختن وزن بر زانوی آتل بندی شده را داشته باشد اما گاهی آسیب به گونه ای است که پزشک، فرد را به مدت 6 تا 8 هفته از اعمال نیروی وزن بر زانو منع می کند.
اگر قطعه های استخوان حاصل از شکستگی زانو دچار جابجایی از محل اصلی خود شدهباشند، به احتمال زیاد فرد به جراحی برای ترمیم شکستگی زانو نیاز خواهدداشت. استخوانهای شکسته ی کاسه ی زانو که به یکدیگر نزدیک نیستند و معمولاً به سختی خودبخود و با بستن ترمیم مییابند یا اصلا با این روش ترمیم نمییابند که علت آن عضلاتی هستند که به قسمت بالایی کاسه ی زانو متصل میشوند. این عضلات میتوانند به اندازه ای نیرو وارد کنند که تکههای شکسته استخوان را در طی مراحل ترمیمی از جای خود جابجا کنند.
در صورتی که پوست در نزدیکی محل شکستگی استخوان کاسه زانو دچار آسیب و پارگی نشده باشد پزشک احتمالاً توصیه خواهدکرد تا فرد، قبل از جراحی مدتی صبر کند تا سایشها و آسیب های دیگر زانو ترمیم شوند اما در صورتیکه در محل شکستگی، زخم باز ایجاد شده باشد، به دلیل افزایش احتمال ایجاد عفونت، پزشک در سریعترین زمان ممکن به جراحی شکستگی کاسه زانو خواهدپرداخت.
1. مدیریت درد: اغلب افراد پس از جراحی به مدت چند روز تا چند هفته احساس درد متوسطی را در محل جراحی گزارش میکنند. استفاده از یخ، بالا نگهداشتن پای آسیب دیده نسبت به سطح بدن هنگام درازکشیدن و همچنین استفاده از قرصهای مسکن می توانند به کاهش درد منجر شوند اما در صورتی که درد شدید باشد پزشک ممکن است داروهای تخصصی جهت کاهش درد تجویز کند.
2. توانبخشی: چه در ترمیم به روش جراحی و چه در ترمیم به روش غیرجراحی، توانبخشی یک اصل کلیدی در مراحل درمان است تا فرد سریعتر و بهتر به فعالیت های روزانه و معمول خود بازگردد. با توجه به اینکه در مراحل درمان نیاز است تا زانو به مدت زمان طولانی ثابت و بدون حرکت نگهداری شود، بنابراین زانو سفت و عضلات بالادستی آن ضعیف میشوند که برای توانبخشی به این عضلات و کاهش سفتی زانو ، فیزیوتراپیست ها ورزشهایی را جهت بهبود بازه ی حرکت زانو ، تقویت عضلات پا و کاهش سفتی زانو تجویز میکنند.
3. تحمل وزن: اینکه چه زمانی زانو آمادگی دارد تا وزن فرد را تحمل کند فرایندی است که جراح و متخصص زانو آن را مشخص میکند. تمرینهای اولیه برای تحمل وزن معمولا شامل روشهایی است که در آن انگشتان پا به آرامی زمین را لمس میکنند. با افزایش توان عضلات، فرد خواهد توانست وزن بیشتری را بر روی زانو انداخته و به تدریج پس از مدتی سلامتی کامل و فعالیت روزانه ی خود را بازیابی کند.