رادیوتراپی، پرتودرمانی و اشعه درمانی همگی نام های مختلف یک شیوه ی درمانی است که در آن از انواع خاصی از پرتوها در درمان بیماری ها (عموماً بیماری های بدخیم) استفاده می شود. برخی از مردم به غلط پرتودرمانی را برق گذاشتن می نامند. این یک غلط مصطلح است که انتظار داریم شما خواننده ی گرامی از این به بعد آن را به کار نبرید چون در هنگام پرتو درمانی هیچ گونه سیمی به بدن بیمار وصل نمی شود و اصولاً از جریان الکتریسیته استفاده نمی شود.

در پرتودرمانی از پرتوهای (اشعه های) پر انرژی جهت از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. این پرتوها معمولاً توسط دستگاهی به نام شتاب دهنده ی خطی تولید می شوند. برای این منظور بیمار روی تخت شتاب دهنده می خوابد و سپس پرتوها از زوایای مختلفی که قبلاً توسط گروه پزشکی تعیین شده است به بستر بیماری تابانده می شود. پرتوها رنگ یا بویی ندارند و با چشم دیده نمی شوند. لازم به ذکر است که این پرتوها باعث گرم یا سرد شدن بدن هم نمی شوند.

توجه داشته باشید که خانمهای باردار نباید پرتودرمانی شود چون پرتودرمانی برای جنین وی بسیار مضر است لذا در حین پرتودرمانی در مورد روش های غیرمضر و مؤثر برای پیشگیری از بارداری از پزشک خود راهنمایی بگیرید.

چه بیمارانی نیاز به پرتو درمانی دارند؟

اگر جراحی به روش حفظ پستان انجام شده باشد برای باقیمانده پستان به پرتودرمانی نیاز است. گاهی در موارد خاصی از این امر صرف نظر می شود مثلاً در خانمی با سن بالا که تومورش دارای گیرنده های هورمونی باشد و غدد لنفی هم درگیر نباشند بعضی از پزشکان از انجام پرتودرمانی صرف نظر می کنند.

ولی اگر جراحی به روش برداشت کامل پستان انجام شده باشد نیاز به پرتو درمانی وجود ندارد مگر وقتی که اندازة توده بدخیم بیش از 5 سانتی متر باشد یا پوست، عضلات یا دنده ها توسط آن درگیر شده باشند و یا دست کم یکی از غدد لنفاوی برداشته شده از زیر بغل توسط سلول های سرطانی درگیر شده باشد. البته در این مورد بین متخصصین اختلاف نظر وجود دارد و برخی از آنها اگر کمتر از چهار غده لنفاوی درگیر باشد، پرتودرمانی را الزامی نمی دانند.

پرتودرمانی کی انجام می شود؟

پرتودرمانی معمولاً حدود سه تا چهار هفته بعد از اتمام شیمی درمانی شروع می شود و اگر بیمار نیاز به شیمی درمانی نداشه باشد پس از بهبود زخم های بیمار و بین چهار تا شش هفته پس از جراحی، پرتودرمانی شروع می شود.

پرتو درمانی چگونه انجام می شود؟

چند روز قبل از شروع جلسات پرتودرمانی، طراحی درمان انجام می شود. برای این کار لازم است بیمار روی تخت مخصوصی بخوابد تا بدنش مستقیم قرار گیرد و سی تی اسکن مخصوصی به عمل آید. از سیم های فلزی خاصی استفاده می شود تا بالا، پایین و حد داخلی و خارجی محلی که قرار است درمان شود، مشخص گردد. برای این که بتوان این نحوه ی خوابیدن بیمار را هر روز حین درمان تکرار کرد، یک نقطه ی مرجع که با قرار دادن نشانه ی فلزی کوچکی روی بدن بیمار مشخص می گردد خالکوبی می شود.

سپس تصاویر سی تی اسکن به کامپیوتری که مجهز به نرم افزار مخصوص طراحی درمان است منتقل می شود. پس از آن توسط پزشک متخصص پرتودرمانی مشخص می گردد چه مناطقی باید درمان شوند و چه مناطقی نباید اشعه بگیرند زیرا اگر چه اشعه می تواند سلول های سرطانی را از بین ببرد ولی می تواند به سلول های سالم بدن هم آسیب برساند. وظیفه ی مهم پزشک متخصص رادیوتراپی ـ انکولوژی این است که مشخص نماید چه میزان اشعه به بافت هدف باید برسد و بافت های سالم اطراف پستان، مانند ریه و قلب چه میزانی از اشعه دریافت کنند تا آسیب نبینند.

سپس بخش فیزیک رادیوتراپی تعیین می کند برای چنین درمانی اشعه با چه زاویه ای باید به بدن بیمار تابانده شود و مدت زمان درمان چه میزان باید باشد. پس از آماده شدن طول درمان رادیوتراپی به بیمار اطلاع داده می شود تا برای جلسات پرتودرمانی مراجعه کند.

نسخه اصلی مطلب بهترين زمان انجام پرتو درمانی در سرطان سینه را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---