افسردگی پس از زایمان

دکتر محمد والی پور [ متخصص روانپزشکی ]آدرس وب سایت : www.drvalipour.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان سپاهان ، طبقه 4 تلفن مطب : 32241146 - 031

شاید از میان چهرههای هالیوودی آنجلینا جولی مشهورترین هنرپیشهای باشد که به افسردگی پس از زایمان مبتلا شد.بچهدار شدن برای تمام زنان، حادثهای شگرف، مهیج، رعبانگیز، لذتبخش و بهتآور است. آنها در روزهای پس از زایمان ممکن است از تغییرات مختلفی که در درون خود حس میکنند، گیج و مبهوت شوند. با این احساسات ضد و نقیض باید چه کار کرد؟

بعد از بچهدار شدن، مراقبت و پایش سلامت روان و هوشیاری شما در برابر نیازهای احتمالی، موضوع بسیار مهمی است. بعد از زایمان احتمال وقوع اختلالات روانی متعددی وجود دارد. عوامل سهیم در این وقایع عبارتند از: تغییرا ت هورمونی، تجربه ناموفق از زایمان، احساس ناتوانی از بچهدار شدن برای همیشه، سطح رضایت شما از زندگی زناشویی، زایمان بچهای که با کمبودهای فراوان، عدم حمایت اجتماعی، بیرمقی یا سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان. گذر از دوران بارداری به مادر شدن کار سادهای نیست و ایجاد افسردگی چه خفیف و چه شدید، به آن معنا نیست که شما به عنوان یک شخص یا والد، جا خالی کرده یا تسلیم شدهاید. بدون شک با پیدا کردن راههایی جدید برای ایجاد تعادل میان زندگی روزمره و مسوولیتهای آن به تدریج از این گرفتاری خارج خواهید شد.

پژمردگی روانی :
شما که تا حالا مسوولیتهای آسان و راحتی داشتید، با مشاهده مسوولیتهای جدیدی که به سبب مادر شدن پیشروی شما قرار میگیرند، ممکن است احساس بیکفایتی و ناتوانی کنید اما با کمی شکیبایی به خرج دادن این دوره را به امید خدا پشتسر خواهید گذاشت و به خودتان افتخار میکنید که میتوانید از پس چنین مشکل بزرگی برآیید. در ۸۰ درصد زنانی که برای نخستین بار بچهدار میشوند نوعی افسردگی خفیف موسوم به پژمردگی مشاهده میگردد. این افسردگی خفیف معمولا چند روز تا چند هفته بعد از زایمان رخ میدهد. عموما خود به خود بهبود مییابد و در عرض چند هفته به طور کامل و بدون درمان برطرف میشود. در طول این مدت، ممکن است شما دچار احساساتی مثل غم و اندوه، خشم، اضطراب، زودرنجی و ناتوانی بشوید.

این مادران بیتجربه بدون هیچ دلیل روشنی یک مرتبه میزنند زیر گریه و به سادگی هم تسلی پیدا نمیکنند. برخی از مادران متعجب هستند که چرا گهگاه دچار افکار منفی نسبت به فرزند خود میشوند و این موضوع را این گونه تفسیر میکنند که حتما مادر بدی هستند. شاید آگاهی از این نکته که پژمردگی پس از زایمان موضوع کاملا طبیعی است، به شما کمی دلگرمی و تسلی خاطر بدهد. علاوه بر پذیرش پژمردگی روانی به عنوان بخشی طبیعی از زایمان، مراقبت و مواظبت از خودتان نیز بسیار حایز اهمیت است.

به اندازه کافی استراحت کنید :
به ایما و اشاره خود برای استراحت کردن گوش داده و عمل کنید. استراحت کافی تاثیر قابل ملاحظهای در سلامت جسم و روان شما دارد. در طول روز سعی کنید هر موقع بچه میخوابد، شما هم بخوابید تا دورههای استراحت شما با هم تنظیم و همزمان شود. هر گاه مسایلی که بیش از این شما را آزار نمیدادند، ناگاه به موضوعاتی غیرقابل تحمل و خسته کننده تبدیل شوند، بدانید که به استراحت بیشتری نیاز دارید. پذیرفتن کمک از جانب دیگران گاهی کار دشواری است اما شاید این تنها چیزی باشد که شما برای حفظ احساس مثبت و واقعبینانه به آن احتیاج دارید.

غذای مقوی بخورید :
تغذیه خوب آنچه را بدن شما در دوران بهبود پس از زایمان احتیاج دارد، فراهم میکند. چند وعده مختصر در روز ممکن است برای شما قابل تحملتر از سه وعده پر و پیمان باشد. مصرف سبزی و میوه به عنوان میان وعدههای مختصر و سالم به کنترل وزن هم کمک میکند.

ورزش را فراموش نکنید :
ورزش سبک میتواند مفید باشد. در صورت امکان هر روز به مدت ۳۰ دقیقه پیادهروی سریع داشته باشید. اگر هنگام پیادهروی بچه را هم داخل کالسکه با خود ببرید، شاید احساس لذت بیشتری بکنید. نرمش و کشش عضلات هنگام بازی و صحبت کردن با بچه میتواند قدرت کشش عضلات شما را افزایش دهد، وقتی بچه شاد و شنگول است، شما هم آرامش روانی بیشتری پیدا میکنید.

رفت و آمد داشتن :
جزء دیگری از فرآیند طبیعی بهبود یافتن پس از وضع حمل آن است که تجربیات شخصی خود را در زمینه زایمان با دیگران مرور کنید. داشتن دوستان و آشنایانی که صمیمانه به حرفهایتان گوش کرده و احساسات شما را درک میکنند، کمک بسیار زیادی به کاهش نشانههای افسردگی خواهد کرد.

افسردگی پس از زایمان :
نوع شدیدتری از پژمردگی یا غمزدگی که اصطلاحا افسردگی پس از زایمان نامیده میشود. در تقریبا در ۵ تا ۲۰ درصد تازه مادران مشاهده میگردد. نشانههای آن شدیدتر و طولانیتر از پژمردگی است و در هر موقعی از نخستین سال پس از زایمان ممکن است روی دهد.نشانه های دیگر آن عبارتند از: خستگی مداوم، لذت نبردن از زندگی، احساس بی عاطفگی، دوری گزیدن از خانواده و دوستان، عدم نگرانی از وضع سلامتی خود و بچه، نداشتن میل جنسی، احساس شدید شکست و ناکارآمدی و نوسانات شدید خلقی. ممکن است آرزوها و انتظارات زیادی داشته و در درک مسایل با مشکلاتی روبهرو باشید یا احساس کنید سرتان کلاه رفته است. به محض اینکه دوستان و آشنایان متوجه چنین نشانههایی در شما شوند، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. مداخله زودهنگام ممکن است بهبود سریعتری را از افسردگی پس از زایمان در پی داشته باشد. درمان بسته به نیازهای هر فرد متفاوت است اما احتمالا شامل رفتاردرمانی و درمان با داروهای ضد افسردگی خواهد بود.

فشار عصبی پس از ضربه روانی :
این اختلال روانی میتواند در پی تولد بچه ایجاد شود. این حالت ممکن است پاسخی باشد به یک وضع حمل دلخراش و تکاندهنده واقعی یا خیالی یا احیانا نشات گرفته از یک واقعه دلخراش فراموش ناشدنی در گذشته باشد. نشانههای این مشکل شبیه افسردگی پس از زایمان است ولی با یک حادثه دلخراش در گذشته مرتبط است. در صورت تشخیص زودهنگام، مشاوره روانی، گاهی اوقات در کنار دارو درمانی و آموزشهای کاهش فشار عصبی به بهبود این بیماری منجر میگردد.

جنون پس از زایمان :
مشکل دیگری که تازه مادران گاهی به آن دچار میشوند، جنون پس از زایمان است که خوشبختانه پدیده نادری است. نشانههای آن ممکن است چند روز تا چند هفته بعد از وضع حمل آغاز شوند که عبارتند از افسردگی شدید به همراه اضطراب حاد، افکار پریشان، ترس از آسیب زدن به خود یا بچه، توهم، عقاید یا گفتههای نامعقول و پرت و پلا، بدبینی نسبت به اطرافیان یا هیستری (رفتار و حرکات عصبی). هدف از درمان، در امان نگاه داشتن مادر و کودک و کمک به حفظ حس کفایت و کارآمدی مادر در طول دوره بهبود میباشد. این بیماری نیاز به کمک و مراقبتهای پزشکی دارد.

ستارههای هالیوودی معمولا عادت ندارند راجع به بیماریهایشان صحبت کنند، به خصوص اگر این بیماری زمینه روانی داشته باشد. آنها حتی سعی میکنند تا این نوع مشکلاتشان را پنهان کنند اما در این مورد یک استثنا وجود دارد که ستارههای هالیوود نه تنها راجع به آن صحبت میکنند بلکه حتی ممکن است در این مورد کتاب هم بنویسند. افسردگی پس از زایمان بیماریای است که چند نفر از خانمهای معروف هالیوودی به آن دچار شدهاند.

کسانی مثل خانم کورتنی کاکس، ستاره سریال معروف دوستان که پس از اولین زایمانش دچار افسردگی شد یا بریتنی اسپیرز که بسیاری رفتارهای عجیب او را ناشی از افسردگی پس از زایمان دومش میدانند. حتی گفته میشود که آنجلینا جولی هم بعد از به دنیا آوردن دوقلوهایش مدتی به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده بود اما در بین مادران هالیوودی هیچکس به راحتی گوینت پالترو بازیگر فیلم شکسپیر عاشق و بروک شیلدز ستاره سالهای دور هالیوود راجع به این بیماریاش صحبت نکرده است. پالترو مدتی قبل اعتراف کرد که دو سال قبل و بعد از به دنیا آمدن دومین فرزندش مدتی طولانی دچار این نوع افسردگی شد: «احساس میکردم ارتباطم با همه دنیا قطع شده است.

نسبت به همه چیز بدبین بودم و احساس میکردم از بدنم جدا شدهام» اینها جملات خانم پالترو در مورد بیماریاش بود که به گفته خودش تا زمانی که برطرف شد وی نفهمید که اینها همان افسردگی پس از زایمان است. بعد از این مشکلات پالترو تصمیم گرفت تا راجع بیماریاش که ممکن است بسیاری از مادران را گرفتار کند، صحبت کند تا مبتلایان بدون احساس شرم و ناراحتی اقدامات درمانیشان را پیگیری کنند. این همان دلیلی بود که باعث شد خانم بروک شیلدز هم راجع به بیماریاش کتاب بنویسد: آگاهی دادن به بقیه مادران و انگزدایی از افراد مبتلا به این بیماری.