فلج بلز یا فلج عصب صورت به معنای کج شدن و بی حسی ناگهانی یک طرف صورت است. این وضعیت در اغلب موارد موقتی است و به علت التهاب همان عصبی است که عضلات آن طرف از صورت که ضعیف شده اند را کنترل می کند. فلج بلز شایعترین علت فلج یک طرفه ی صورت و شایعترین دلیل بروز فلج صورت در جهان است. فلج بل همچنین از اختلالات شایع عصب های جمجمه ای محسوب می شود. در اغلب موارد، علت بروز فلج بلز نامعلوم است و حالت بی حسی و ضعف عضلات به تدریج برطرف می شود.

درمان فلج بلز در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی

در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی ما انجام تست نوار عصب عضله و همچنین سی تی اسکن و اسکن ام آر آی را برای بیماران مبتلا به فلج بل تجویز می کنیم.

در صورتی که تست نوار عصب و عضله وجود اختلال عملکردی قابل توجهی را در عصب صورت نشان دهد، متخصصین ما آزمایشات تشخیصی بیشتری را برای بررسی گیرافتادگی عصب صورت (تحت فشار بودن عصب) انجام می دهند. تشخیص و درمان به موقع این مشکل می تواند در کاهش عوارض بلند مدت فلج صورت بسیار موثر باشد. بعد از انجام درمان های اولیه ی فلج عصب صورت، لازم است که بیمار تا یکسال به طور منظم به متخصص فلج صورت مراجعه کند و تحت نظر او باشد.

علت بروز فلج بل چیست؟

علت اصلی و زمینه ای بروز فلج بل مشخص نیست اما فلج بل اغلب با علائم مشابه با سندروم های ویروسی همراه است. اغلب پزشکان معتقدند که هر چیزی که عصب صورت را تحریک کند می تواند باعث بروز فلج بل شود. گاهی اوقات علت بروز فلج بل کاملا ناشناخته است و گاهی اوقات نیز یک عفونت ویروسی موجب آن می شود. یکی از علل شایع بروز فلج بل در کودکان، خصوصا آنهایی که در مناطق پردرخت زندگی می کنند، بیماری لایم است. برخی از زنان نیز در دوره بارداری به فلج بل مبتلا می شوند.

عوامل خطر فلج بل

سایر عواملی که می توانند خطر بروز فلج بل را افزایش دهند عبارتند از:

• آسیب دیدگی، مثلا خوردن ضربه ی بسیار شدید به صورت آنفولانزا یا سرماخوردگی شدید
• ابتلا به دیابت
• عفونت گوش
• ابتلا به ویروسی که باعث تبخال می شود.

عوامل تحریک کننده فلج بل

سایر علل که می توان تحریک کننده ی بروز فلج بلز باشند عبارتند از:

• استرس تروما (ضربه یا فشار شدید)
• تب
• کشیدن دندان ارتباط بسیار قوی بین ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال) و بروز فلج بل وجود دارد.
• همچنین محققین متوجه وجود ارتباطی بین زونا (و تاول های ناشی از آن که از ویروس هرپس زوستر ناشی میشود) و فلج بل شده اند.
• در مناطقی که بروز بیماری لایم شایع است نیز بین این بیماری و فلج بل ارتباط مستقیمی وجود دارد.
• عصب صورت، عصبی است که بیش از تمامی عصب های دیگر در بدن دچار فلج می شود.

علائم و نشانه های فلج بل

علائم و نشانه های فلج بل عبارتند از:

• بروز فلج ناگهانی قسمت فوقانی یا پایینی یک طرف صورت (طی 48 ساعت)
• ضعف یا فلج کامل یک طرف صورت
• درد پشت گوش
• کاهش اشک چشم (خشک شدن چشم)
• بلندتر شنیدن صداها
• اختلال در چشایی
• درد گوش
• ضعف عضلات صورت
• بسته نشدن کامل پلک (افتادگی پلک)
• سوزن سوزن شدن یا بی حسی گونه و دهان
• ریختن اشک زیاد از چشم
• درد چشم
• تاری دید
• صاف شدن چروک های پیشانی و چروک های بالای لب در طرفی از صورت که دچار فلج شده است.
• زمانی که بیمار ابروی خود را بالا می برد، سمت فلج شده از پیشانی بیحرکت باقی می ماند.
• زمانی که بیمار می خندد صورت او حالت غیرعادی می گیرد و به طرف مقابل سمت فلج شده کج می شود.
• لب ها در سمت فلج شده از صورت دچار افتادگی می شوند.

چه زمان برای درمان فلج بل باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز فلج یا ضعف عضلات صورت لازم است که فورا به پزشک مراجعه کنید تا احتمال بروز سکته ی مغزی بررسی شود.

سایر عللی که می توانند باعث ضعف عضلات صورت شوند عبارتند از:

• سکته ی مغزی
• تومور
• سایر عفونت ها مانند مننژیت ضربه یا فشار محکم (تروما)
• سایر بیماری های عصبی مانند بیماری ام اس درجه بندی

درجه بندی انواع فلج بل دارای مقیاسی از I تا VI است که بدین شرح می باشد:

• درجه یک: عملکرد نرمال صورت
• درجه دو: اختلال خفیف در عملکرد صورت
• درجه سه: اختلال متوسط در عملکرد صورت
• درجه چهار: اختلال نسبتا شدید در عملکرد صورت
• درجه پنج: اختلال شدید در عملکرد صورت
• درجه شش: فلج کامل صورت تشخیص

هر چند هیچ تست تشخیصی مشخصی برای فلج بلز وجود ندارد، اما پزشک برای بررسی وجود سایر بیماری ها و علل احتمال ضعف و فلج عضلات صورتريال آزمایشات زیر را ممکن است تجویز کند:

• آزمایش HIV
• شمارش کامل خون
• سرعت رسوب گلبول های قرمز
• بررسی عملکرد تیروئید
• میزان سرم گلوکز در خون
• تحلیل CSF قند خون
• هموگلوبین A 1c
• سطح آنتی بادی سیتوپلاسمی
• نوتروفیل
• ترشح بزاق
• آزمایش بلات شرمر
• تست تحریک پذیری عصبی
• سی.تی
• اسکن اسکن
• MRI

درمان احتمال آن که فلج بل بدون انجام هیچ درمانی به طور کامل و به خودی خود برطرف شود، زیاد است.

فلج عصب صورت معمولا به خودی خود خوب می شود و به همین خاطر در اغلب موارد پزشکان تنها به بیمار کمک می کنند که تا زمان بهبودی عصب، بتوانند با علائم خود کنار بیایند.

دارودرمانی

• تجویز دارو معمولا برای کاهش تورم و تسریع روند ریکاوری است. انجام دارو درمانی برای درمان فلج صورت همچنین احتمال بهبودی و ترمیم کامل عصب را افزایش می دهد.
• قرص های استروئید: استروئید به کاهش التهاب کمک می کند. عاملی که علت احتمالی فلج عصب صورت است.
• داروهای ضدویروس: در اغلب موارد، فلج بل ناشی از عفونت ویروسی است و بنابراین منطقی به نظر می رسد که تجویز داروی ضدعفونت ویروسی به بیمار کمک کند.
• محافظت از چشم در صورتی که نمی توانید پلک چشم خود را به طور کامل ببندید، ممکن است غدد اشکی چشم شما نتوانند به خوبی عمل کنند و چشم شما خشک شود.
• خشک شدن چشم می تواند موجب صدمه دیدن چشم شود و بنابراین لازم است به روشی، چشم شما مرطوب نگه داشته شود.

پزشک تا زمانی که حرکت پلک و غدد اشکی مجددا بهبود پیدا کند، یکی از درمان های زیر را تجویز میکند:

• پد چشم یا عینک مخصوص برای محافظت از چشم
• قطره ی چشم برای مرطوب نگه داشتن چشم در طول روز
• پماد چشم برای نرم و مرطوب نگه داشتن چشم در طول شب
• بسته نگه داشتن پلک با بنداژ در زمان خواب

فیزیوتراپی

• روشهای فیزیوتراپی برای درمان فلج بل شامل ماساژ درمانی ، ورزش های صورت و تحریک الکتریکی می شود.

تحریک الکتریکی

• عصب از روش تحریک الکتریکی به طور گسترده ای در درمان فلج بل استفاده میشود.
• تحریک الکتریکی می تواند در روند بازسازی عصب بعد از آسیب عصب محیطی تاثیر بگذارد و در بهبود عملکرد عضلات صورت نیز موثر است.

بیوفیدبک

• توانبخشی عضلات صورت با کمک تکنولوژی بیوفیدبک کامپیوتری یکی از درمان های کلیدی برای بهبود کنترل و تقارن صورت است. یکی از عناصر اصلی در موفقیت روش بیوفیدبک EMG برای درمان افتادگی صورت، آموزش شل کردن عضلات در سمت سالم صورت و به طور همزمان منقبض کردن عضلات در سمت فلج صورت است.
• در حین انجام درمان بیوفیدبک شما به صفحه ی مانیتور یک کامپیوتر نگاه می کنید که نحوه فعالیت عضلات صورت شما را نشان می دهد و بدین ترتیب این روش به نحوهی موثر به شما کمک می کند که در تمرین دادن عضلات صورت خود بهتر عمل کنید و کنترل بیشتری بر این عضلات داشته باشید.

ماساژ صورت [H3] ماساژ دهان و عضلات پایین صورت

• در این روش به طور دستی، لب ها به حالت خنده در آورده می شوند. شما می توانید با انگشت شست و اشاره دو طرف دهان خود را نیشگون بگیرید و دو طرف لب خود را به طرف مرکز صورت بکشانید.
• سپس لب ها را کمی به سمت بالا بکشید تا حالتی مشابه خنده ایجاد شود.

ماساژ قسمت بالایی صورت

• انجام این ماساژ موجب پیشگیری از آتروفی و تحلیل رفتن عضلات پیشانی می شود.
• انگشتان خود را بالای ابروهای خود قرار دهید و به آرامی با نوک انگشتان خود پوست پیشانی را به سمت بالا (به سمت موها) ماساژ دهید.
• این حرکت را در جهت برگشت نیز انجام دهید و به آرامی انگشتان خود را به سمت ابروها بازگردانید.

ماساژ چرخشی گونه ها

• با انگشتان خود، گونه های خود را با حرکات چرخشی ماساژ دهید.
• مالش دادن محک این عضلات موجب می شود که تا زمانی که فلج صورت بهبود یابد، عضلات این ناحیه به کار گرفته شوند و دچار تحلیل نشوند.

گرمای مرطوب

• بعد از انجام ماساژ روی صورت خود گرمای مرطوب را اعمال کنید.
• برای انجام اینکار یک پارچه را با آب داغ خیس کنید و آب اضافی پارچه را بگیرید تا پارچه مانند یک کمپرس گرم و مرطوب شود و سپس پارچه را روی صورت خود بگذارید.
• گرمای پارچه موجب می شود که دردی که احتمالا در حین ماساژ صورت داشته اید، برطرف شود.

ورزش های صورت

• افراد مبتلا به فلج بل ممکن است نتوانند حالات مختلفی به چهره ی خود بدهند و ممکن است به نظر بیاید که یک طرف صورت آنها افتاده است و صورت آن ها ظاهری نامتقارن پیدا می کند.
• انجام ورزش های صورت راهی بسیار موثر برای پیشگیری از تحلیل رفتن و ضعیف شدن عضلات صورت است.

تزریق بوتاکس

• تزریق بوتاکس یکی ازموثرترین روش های درمانی برای بیماران مبتلا به فلج بل و فلج جزئی صورت است.
• بوتاکس به عنوان یک داروی تعدیل کنندهی عصبی موجب شل شدن عضلاتی می شود که بیش از حد فعال هستند و منقبض می شوند.
• این روش می تواند به طور موقتی، تقارن صورت را تا حدودی بازیابی کند و ظاهر بیمار را بهبود دهد.

نسخه اصلی مطلب درمان فلج بلز با فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---