علت بیماری دوقطبی چیست و درمان آن کدام است ؟

دکتر مطهره میردامادی [ متخصص اعصاب و روان ]آدرس وب سایت : www.dr-mirdamadi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع گلدیس ، ورودی دوم ، طبقه دوم موبایل ۰۹۱۳۱۷۰۷۲۵۴ تلفن مطب : 31317558 - 031

علت این اختلال چیست ؟
علل واقعی و اصلی این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده اند، اما ریشه های خانوادگی برای آن تعریف شده است.به نظر می رسد عوامل محیطی و فیزیولوژیکی نیز در گسترش این اختلال نقش داشته باشند.عوامل محیطی به عنوان "شروع کننده" در نظر گرفته می شوند. این شروع کننده ها می توانند علائم اولیه ی مانیا و افسردگی را آغاز کنند و یا علائم موجود را بدتر کنند. با این حال خیلی از موارد اختلال دوقطبی هم بدون وجود شروع کننده، آغاز می شوند.

این شروع کننده ها از قرار زیر هستند :
1- استرس : زندگی پر استرس می تواند شروع کننده اختلال دوقطبی در افرادی باشد که قابلیت ژنتیکی آن را دارند. این رویدادهای استرس زا می تواند تغییرات ناگهانی خوب و یا بد در زندگی باشند، مثل ازدواج کردن، رفتن به دانشگاه، از دست دادن یکی از نزدیکان، اخراج شدن از محل کار، تصادف و یا هر واقعه دیگری.
2- اعتیاد : اگرچه اعتیاد به مواد مخدر به عنوان شروع کننده اصلی اختلال دوقطبی در نظر گرفته نمی شود، ولی این وضعیت می تواند باعث شروع حملات جنون گردد و یا تشدیدکننده علائم اولیه اختلال دو قطبی باشد. مخدرهایی نظیر کوکائین، قرص اکس و داروهای آمفتامین می توانند شروع کننده جنون و دیوانگی باشند. در حالی که مصرف الکل و بعضی داروها می تواند از عوامل بسیار مهم در شروع افسردگی باشد.
3- داروها : برخی درمان های خاص مخصوصا مصرف داروهای ضد افسردگی، می تواند شروع کننده شیدایی باشد. از سایر داروهایی که چنین تاثیری را دارند داروهای بدون نسخه، داروهای کاهش دهنده اشتها، کافئین، کورتون داروهای درمان کننده بیماری های غده تیروئید هستند.
4- فصل ها : تغییرات خلق و خو در اختلال دوقطبی و نیز افسردگی، از تغییرات فصل ها تاثیر می پذیرند، مثلا حملات جنون و شیدایی در طول فصل تابستان شایع تر است و حملات افسردگی در طول فصول پاییز، زمستان.

از بیماری دو قطبی نترسیم
شاید اولین واکنش بیمار و نیز وابستگان نزدیک بیمار در مواجه با این بیماری ترس، نگرانی و وحشت از داشتن چنین بیماری در خود و یا در یکی از عزیزان نزدیک وی باشد. در اکثر موارد این ترس و نگرانی منجر به انکار بیماری علی الخصوص پس از بهبودی و سپری شدن حالت حاد بیماری میگردد و انکار بیماری مانع از کنترل صحیح آن خواهد شد

توصیه متخصصین آن است که
تا جایی که ممکن است در مورد بیماری دو قطبی مطالعه کنیم و با این بیماری آشنا شویم
با روبرو شدن با واقعیت وجود بیماری دو قطبی، هراس نداشته باشیم
روش های درمان و کنترل بیماری را از متخصیص فرا بگیریم
ارتباط خود را با کارشناسان بهداشت روان مانند روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی حفظ کنیم
خود را برای یک مقابله تقریبا دراز مدت با بیماری آماده کنیم
به خود مارک و انگ بیمار روانی نزنیم

درمان دارویی
بیماری اختلال دو قطبی نیاز به درمان طولانی مدت دارد، حتی در طول دوره های زمانی که شما احساس بهتری دارید. درمان این بیماری معمولاً توسط یک روانپزشک ماهر هدایت می شود. تیم درمانی می تواند شامل روانشناسان، مددکاران اجتماعی و پرستاران روانی باشد. درمان اولیه برای اختلال دو قطبی شامل دارو درمانی، مشاوره (روان درمانی) فرد، گروه یا خانواده، آموزش و تشکیل گروه های حمایتی می باشد.

بستری شدن در بیمارستان : چنانچه در طول دوره درمانی رفتار خطرناکی از شما سر بزند، پزشک ممکن است بستری شدن در بیمارستان را توصیه کند. زیرا ممکن است احساس خودکشی به شما دست دهد و یا حالات روانی داشته باشید.

درمان اولیه : در اغلب موارد، شما نیاز به شروع مصرف دارو جهت ایجاد تعادل در خلق و خوی و رفتار خود دارید. از آنجائیکه علائم بیماری شما تحت کنترل هستند، می توانید با کمک پزشک خود راهی برای هدایت صحیح بیماری به صورت بلند مدت بیابید.

درمان پیوسته : ثابت نگه داشتن درمان این بیماری همواره جهت مدیریت اختلال دوقطبی در دراز مدت مورد استفاده قرار می گیرد. افرادی که این مرحله را طی نمی کنند در معرض خطر بالایی از عود علائم و نشانه های بیماری هستند و ممکن است تغییرات اندکی در خلق و خوی این افراد صورت گیرد و آنها را مجدد به سمت دوران افسردگی و مانیا سوق دهد.

درمان و ترک استفاده از مواد مخدر : چنانچه دچار سوء مصرف مواد مخدر و الکل هستید. می بایست هر چه سریعتر تحت درمان قرار بگیرید زیرا مدیریت و درمان بیماری اختلال دوقطبی را بشدت دچار اختلال می کند.

داروها
داروهای بسیاری برای درمان اختلال دو قطبی استفاده می شود. پزشک شما ممکن است برای حداکثر اثر داروها ترکیب داروهای مختلف را تجویز کند. داروهایی که برای اختلال دوقطبی استفاده می شوند عبارتند از داروهایی که از شدت گرفتن بیماری جلوگیری می کند و داروهایی که در مقابله با افسردگی یا اضطراب کمک می کند.

داروهایی که اغلب برای این بیماری بکار می روند عبارتند از :
لیتیوم : لیتیوم از جمله داروهایی است که در برقراری ثبات خلق و خوی فرد و جلوگیری از نوسانات روانی بسیار موثر است و مدت زیادی است که مورد استفاده قرار می گیرد. در طول درمان انجام آزمایش خون دوره ای مورد نیاز است، عوارض جانبی شایع آن عبارتند از: بی قراری، خشکی دهان و مشکلات دستگاه گوارش است.

داروهای ضد تشنج : این داروها نیز در ایجاد ثبات رفتار و خلق و خوی بکار رفته و شامل والپروئیک اسید (Depakene، Stavzor)، دی والپروئکس (Depakote) و لاموتریژین (Lamictal) هستند. داروی اسناپین (Saphris) نیز در درمان ترکیب دوره های مختلف این اختلال مفید است. بسته به نوع دارویی که استفاده می کنید، عوارض جانبی آن می تواند متفاوت باشد.

عوارض جانبی شایع عبارتند از :افزایش وزن، سرگیجه و خواب آلودگی. همچنین به ندرت، برخی از داروهای ضد تشنج می توانند باعث بروز مشکلات جدی تر مانند بثورات پوستی، اختلالات خونی یا مشکلات کبدی شوند.

داروهای آنتی سایکوتیک : مانند آریپیپرازول (Abilify) الانزاپین (Zyprexa)، ریسپریدون (Risperdal) و کوئتیاپین (Seroquel)، می توانند به افرادی که داروهای ضد تشنج در آنها بی تاثیر است کمک کند. تنها آنتی سایکوتیکی که در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای درمان اختلال دو قطبی موردتایید قرار گرفته کواتیاپین است. با این حال، پزشکان هنوز هم سایر داروها را برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می کنند. عوارض جانبی این دسته از داروها می تواند شامل افزایش وزن، خواب آلودگی، لرزش، تاری دید و افزایش ضربان قلب باشد. در میان این عوارض افزایش وزن در کودکان مورد اهمیت است..

داروهای ضد افسردگی : بسته به علائم شما، پزشک می تواند داروی ضد افسردگی به شما تجویز کند. در برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، داروهای ضد افسردگی می تواند منجر به حملات مانیا شود، اما در صورت استفاده طولانی مدت و منظم می تواند با تثبیت خلق و خوی و نوسانات رفتاری فرد همراه باشد.شایع ترین عوارض جانبی داروی ضد افسردگی،کاهش میل جنسی است .

Symbyax : این دارو ترکیبی از داروی ضد افسردگی ( فلوکستین ) و داروی آنتی سایکوتیک ( اولانزاپین ) است. این دارو به عنوان داروی درمان افسردگی و تثبیت کننده خلق و خوی و رفتار بکار می رود و توسط FDA برای درمان اختلالات دو قطبی تایید شده است. عوارض جانبی می تواند شامل افزایش وزن، خواب آلودگی و افزایش اشتها باشد. این دارو همچنین ممکن است باعث ایجاد مشکلات جنسی مشابه در کسانی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنند شود.

بنزودیازپین : این دسته از داروهای ضد اضطراب به بهبود خواب و کاهش اضطراب فرد کمک می کند. مانند کلونازپام (Klonopin)، لورازپام (آتیوان)، دیازپام (والیوم)، کلرودیازپوکساید (لیبریوم) و آلپرازولام (Niravam، Xanax). بنزودیازپین ها به طور کلی برای تسکین اضطراب و به صورت کوتاه مدت استفاده می شود. عوارض جانبی آن ها نیز می تواند شامل خواب آلودگی، کاهش قدرت هماهنگی عضلات و مشکل در ایجاد تعادل و حافظه باشد