کمر درد پس از جراحی یکی از چالش های جدی است که می تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. هرچند جراحی کمر معمولاً به منظور کاهش درد و بهبود عملکرد انجام می شود، اما برخی از بیماران همچنان با دردهای مزمن و ناتوان کننده مواجه هستند. این مشکل می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عوارض جراحی، آسیب های بافتی، یا حتی عوامل روانشناختی باشد. درک علل و مکانیزم های دردهای باقیمانده پس از جراحی کمر برای ارائه درمان های مناسب و مؤثر ضروری است. در این مقاله، به بررسی علل کمر درد بهبود نیافته بعد از جراحی خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای مدیریت این دردها و بهبود کیفیت زندگی بیماران ارائه خواهیم کرد. هدف ما این است که با افزایش آگاهی دربارهٔ این مشکل، به بیماران و پزشکان در پیدا کردن راه حل های مناسب کمک کنیم.

کمر دردهای بهبود نیافته بعد از جراحی و درمان آن

درد ، عمده ترین دلیلی است که بیماران مبتلا به درد ستون فقرات را وادار به قبول اعمال سنگین جراحی زیر تیغ جراحی میکند. در برخی از بیماران ، درد بلافاصله پس از عمل یا پس از چند هفته تا چند ماه دوباره شروع میشود . شیوع دردهای بهبود نیافته ستون فقرات بعد از اعمال جراحیهای باز کمر ، در حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد موارد جراحی میباشد.

گاهی نه تنها درد بیمار بهبود نمی یابد بلکه حدود ۱۰ درصد موارد، درد بیمار از درد قبل از عمل نیز بدتر میشود. حتی با وجود تشخیص دقیق و عمل موفقیت آمیز طبق اصول علمی، بروز چنین مشکلی بعد از اعمال جراحی های باز ستون فقرات اجتناب ناپذیر است. تمامی این دردهای بهبود نیافته با جراحی، را بطور کل سندرم شکست جراحی کمر یا (FBSS) میگویند.که میتواند به همراه درجاتی از بیحسی، گزگز، سوزن سوزن شدن و درد انتشاری به پاها، خفیف تر، مشابه، یا حتی شدیدتر از درد قبل از عمل باشد .

علل کمر دردهای بهبود نیافته بعد از جراحی باز

۱- عوامل حین عمل جراحی باز :

عمل جراحی ناکافی یا بیش از حد تهاجمی (Inadequate or overaggressive surgery)

عمل جراحی در سطح اشتباه بطور مثال به جای عمل دیسک بین مهره های ۴-۵، دیسک بین مهره های ۳-۴ عمل شود(طبق آمارشیوع این موارد تقریبا ۳% است).
اشتباهات تکنیکی حین عمل

۲- عوامل بعد از عمل جراحی باز :

عود مجدد دیسک (تا ۱۵٪): بدلیل تخریب پیشرونده دیسکهای مجاور، ناشی ازبر هم خوردن بیومکانیک مهره ها در محل عمل، وفشار به دیسکهای مجاور در نتیجه فیکس شدن مهره ها در ناحیه عمل، که میتواند با محدودیت شدید حرکتی و خشکی صبحگاهی همراه باشد.

چسبندگیهای داخل کانال نخاع (%۲۰-۳۶%) : فرآیند طبیعی ترمیم بافتهای جراحی شده داخل کانال نخاع، میتواند باعث ایجاد چسبندگی درون کانال شود و به نظر میرسد ایجاد این چسبندگیها شایعترین علت کمردردهای پس از جراحی کمر باشد.
چسبندگیهای ایجاد شده داخل کانال با فشار روی عصب های نخاعی میتوانند دردهایی را در ناحیه کمر و پاها ایجاد کنند. در مواردی که چسبندگی ها علت وقوع درد هستند، معمولا این علایم با تاخیر خود را نشان میدهند و بیمار مدتی پس از عمل بدون درد است.

تغییر بیومکانیک ستون فقرات: در عملهای جراحی باز کمر ، ممکن است قسمتی از مهره ها یا دیسک بین مهره ای از بدن خارج شود یا حتی برای ثبات ستون فقرات، جراح مبادرت به گذاشتن پیچ یا فیکساتورهای فلزی در مهره ها کند و این دستکاری ها ستون فقرات را مستعد آرتروز در مفاصل بین مهره ای می کند.

عوارض جراحی:

عفونت فضای دیسک، تجمع خون در فضای کانال نخاعی، پارگی پرده دور نخاع و سودومننگوسل، آسیب به ریشه های عصبی عصب دهنده به پاها و ارگانهای داخل لگن، (ایجاد بی اختیاری ادرار و مدفوع)، دردهای عضلانی بدلیل ضعف ناشی از استراحت طولانی مدت بعد از جراحی

درمانهای پیشنهادی توسط پزشک :

تغییر سبک زندگی ( کاهش وزن ، ترک سیگار ، ترک سوء مصرف مواد ) دارو درمانی ( مسکنها ، شل کننده های عضلانی ،داروهای ضد افسردگی ، مخدر ، تثبیت کننده های غشاء، داروهای موضعی ) ورزش و فیزیوتراپی در خانه

برای مطالعه بیشتر بخوانید : روشهای درمان کمر دردهای ناگهانی

اقدامات کمتر تهاجمی کلینیک درد

کودال نوروپلاستی (از بین بردن چسبندگی های داخل کانال نخاعی ، بدون بیهوشی و برش جراحی با کمک کاتترRACZ ) :

اگر در کلینیک درد با انجام اقدامات تشخیصی مشخص شود که علت کمر درد بیمار بعد ازعمل جراحی ، چسبندگی های داخل کانال نخاع و اطراف ریشه های عصبی است، بیمار کاندید این نوع برای باز کردن این چسبندگی ها قرار میگیرد.در این روش، بیش از ۹۰ درصد بهبود در علایم بیماران مشاهده میشود.
تحریک طناب نخاعی با کمک (scs) انجام نورولیز با امواج رادیو فرکوئنسی (بوسیله Pasha Cath یا Epi Navigator Cath )

نکته مهم :

برای درمان دردهای باقیمانده از عمل اول ، روشهای اثربخش غیر جراحی از جمله عملهای اینترونشنال درد برای باز کردن چسبندگی ها وجود دارد و جراحی باز همیشه آخرین گام درمان است و نیز باید به این نکته توجه داشت که: در بیمارانی که بیش از یک بار تحت عمل جراحی باز کمر قرار میگیرند، شیوع چسبندگی های داخل کانال نخاع چند برابر افزایش می یابد، بطوریکه شیوع آن در عمل دوم به ۵۰ بیش از درصد می رسد. وهمیشه میزان موفقیت جراحی بعدی در کنترل درد از جراحی اولیه کمتر میباشد.

نسخه اصلی مطلب کمر درد بهبود نیافته بعد از جراحی را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---