نوار عصب و عضله یا تست EMG یکی از مهم ترین روش های تشخیصی برای بررسی عملکرد سیستم عصبی و عضلانی بدن است. این تست با اندازه گیری سیگنال های الکتریکی تولیدشده در عضلات و اعصاب، به شناسایی اختلالاتی مانند نوروپاتی، رادیکولوپاتی، درگیری های نخاعی، ضعف عضلانی و حتی برخی بیماری های خودایمنی کمک می کند. اگر دچار علائمی مانند گزگز، بی حسی، ضعف عضلات یا دردهای مزمن هستید، نوار عصب و عضله می تواند راهی مؤثر برای کشف علت اصلی مشکل باشد. در این مقاله با نحوه انجام تست، کاربردها، آمادگی های لازم، تفسیر نتایج و سوالات رایج درباره نوار عصب و عضله آشنا می شوید.

نوار عصب و عضله چیست؟

نوار عصب و عضله یا تست الکترومیوگرافی (EMG) یک روش تشخیصی برای ارزیابی عملکرد عصب ها و عضلات بدن است. این تست با بررسی سیگنال های الکتریکی عضلات و پاسخ اعصاب، به پزشک کمک می کند تا اختلالات عصبی یا عضلانی را شناسایی کند.

نوار عصب و عضله چگونه گرفته می شود؟

برای انجام نوار عصب، الکترودهایی روی پوست بیمار یا درون عضله قرار داده می شوند تا فعالیت الکتریکی ثبت شود. در تست هدایت عصبی (NCV) نیز، جریان الکتریکی کوچکی به عصب وارد شده و سرعت پاسخ آن اندازه گیری می شود. الکترومیوگرافی (EMG) روشی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات است و به تشخیص بیماری های عصبی-عضلانی کمک می کند. این تست با استفاده از دو نوع الکترود انجام می شود:

1. EMG سطحی: با قرار دادن الکترود روی پوست، فعالیت گروهی از عضلات را بررسی می کند.
2. EMG سوزنی: با وارد کردن الکترود نازک به درون عضله، سیگنال های دقیق تری از فیبرهای عضلانی ثبت می شود.

در طول تست، عضلات در حالت استراحت و انقباض بررسی می شوند. آگاهی بیمار از نحوه انجام تست برای کاهش اضطراب ضروری است و در صورت احساس ناراحتی، می توان آن را متوقف کرد.

علت گرفتن نوار عصب و عضله

در زیر به دلایل رایج انجام تست نوار عصب و عضله اشاره می کنیم:

• سندرم تونل کارپ: فشار بر عصب مدیان در مچ دست
• سندرم خروجی قفسه سینه: فشار بر شبکه بازویی در شانه
• گیر افتادن عصب اولنار: در ناحیه آرنج
• آسیب دیسک کمر یا گردن: فشار بر ریشه های عصبی
• احساس بی حسی، مورمور و گزگز اندام ها

همچنین نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس نیز در کنار سایر روش های تخصصی مورد استفاده قرار می گیرد و به پزشک در بررسی میزان آسیب و انتخاب مسیر درمان کمک می کند.

در تشخیص فشار روی ریشه های عصبی که از بین مهره ها عبور کرده و توسط دیسک صدمه دیده تحت فشار قرار می گیرند کمک کننده است و به پزشک معالج در تشخیص میزان ضایعه ایجاد شده توسط دیسک صدمه دیده کمک می کند. تست نوار عصب و عضله برای بررسی وضعیت بهبود پس از درمان دیسک کمر و گردن به صورت جراحی و یا روش های طب فیزیکی ، مؤثر است.

کاربرد نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله در تشخیص طیف گسترده ای از بیماری های عصبی و عضلانی کاربرد دارد. در ادامه به برخی از مهم ترین کاربردهای این تست اشاره می کنیم:

• نوروپاتی محیطی و گیر افتادن اعصاب (مثل تونل کارپ، اولنار، پرونئال، تونل تارسال)
• رادیکولوپاتی (آسیب ریشه های عصبی ناشی از دیسک یا تنگی کانال نخاعی)
• پلکسوپاتی (آسیب شبکه عصبی بازویی یا کمری)
• اختلالات ارتباط عصبی ـ عضلانی (مانند میاستنی گراویس، سندرم لامبرت-ایتون)
• میوپاتی و بیماری های عضله
• آسیب به سلول های شاخی قدامی در نخاع

این تست همچنین برای بررسی پیشرفت بیماری یا پاسخ به درمان در شرایطی مانند دیسکوپاتی، آسیب های نخاعی یا اختلالات عضلانی استفاده می شود.

آمادگی قبل از نوار عصب و عضله

برای آمادگی قبل از انجام نوار عصب و عضله به نکات زیر توجه کنید:

• دوش بگیرید و از لباس راحت و آزاد استفاده کنید.
• از کرم، لوسیون یا عطر روی پوست استفاده نکنید؛ این مواد ممکن است دقت تست را کاهش دهند.
• اگر داروی رقیق کننده خون مثل وارفارین مصرف می کنید، حتماً با پزشک مشورت نمایید. بدون نظر پزشک دارو را قطع نکنید.
• در صورت داشتن ضربان ساز قلب، اختلالات خونریزی یا استفاده از دستگاه های پزشکی خاص، موضوع را به متخصص اطلاع دهید.

نواحی قابل بررسی با نوار عصب عضله

در این تست، بسته به علائم بیمار، قسمت های مختلفی از بدن قابل بررسی هستند. در زیر به مهم ترین این نواحی اشاره می کنیم:

• دست و ساعد
• پا و ران
• گردن و کمر
• شانه و بازو

نوار عصب عضله دست یکی از شایع ترین نواحی بررسی شده در بیماران با علائم بی حسی و ضعف انگشتان است.

تفاوت تست نوار عصب و عضله با NCV

در جدول زیر تفاوت های اصلی این دو تست آورده شده است:

ویژگی	نوار عصب و عضله (EMG)	تست NCV (هدایت عصبی)
هدف اصلی	بررسی عملکرد عضله	بررسی سرعت هدایت عصب
نحوه انجام	سوزن درون عضله	جریان الکتریکی سطحی روی عصب
میزان درد	کم تا متوسط	بسیار خفیف
نواحی کاربرد	عضلات مختلف بدن	اعصاب محیطی دست و پا

تفسیر جواب نوار عصب و عضله

در ادامه به برخی از اصطلاحات این تست می پردازیم که برای تفسیر پاسخ نوار عصب و عضله و پاسخ به اینکه نوار عصب و عضله چیست کمک کننده هستند:

• دامنه: سیگنال الکتریکی به صورت موج نشان داده می شود و دامنه ارتفاع آن است.
• سرعت رسانایی (CV): سرعت رسانش سرعت حرکت تکانه الکتریکی در طول عصب را توصیف می کند.
• مدت زمان: این عرض یک موج الکتریکی را توصیف می کند.
• بلوک هدایت: این کاهش سیگنال در سراسر یک ناحیه تشریحی مانند مچ دست است. بلوک هدایت نشان دهنده گیر افتادن عصب مانند سندرم تونل کارپ است .
• رفلکسF: موج F نوعی پژواک الکتریکی محسوب می شود که در آن تکانه به سمت ستون فقرات حرکت می کند و سپس در امتداد همان فیبر به پایین برمی گردد، بنابراین حسی از رسانایی در تمام طول یک عصب حرکتی را می دهد.
• رفلکسH: موج H معادل الکتریکی یک رفلکس در پا است. یک تکانه از طریق یک عصب حسی به نخاع می رود و سپس در طول یک عصب حرکتی برمی گردد.

مراقبت های بعد از انجام نوار عصب عضله

اگرچه این تست معمولاً بدون عارضه خاصی انجام می شود، اما رعایت برخی نکات می تواند به راحتی بیشتر بیمار کمک کند. در زیر به مراقبت های مهم اشاره می کنیم:

• استراحت ناحیه مورد بررسی در همان روز
• نوشیدن آب کافی پس از تست
• پرهیز از فعالیت شدید عضلانی برای چند ساعت

عوارض بعد از نوار عصب عضله

در برخی بیماران ممکن است علائم خفیفی پس از تست ظاهر شود. شایع ترین عوارض بعد از نوار عصب شامل:

• درد یا کوفتگی خفیف در محل سوزن
• سوزش موقتی
• کبودی جزئی

اگر این علائم بیش از ۴۸ ساعت ادامه داشت، لازم است با پزشک مشورت شود.

قیمت نوار عصب و عضله

هزینه این تست بسته به شهر، نوع مرکز درمانی، تعداد نواحی بررسی شده و بیمه متفاوت است. نوار عصب عضله اصفهان با تعرفه مناسبی در مراکز تخصصی انجام می شود.

محدودیت های نوار عصب و عضله

برخی شرایط ممکن است دقت تست را کاهش دهند یا انجام آن را محدود کنند. مانند:

1. بافت چربی می تواند بر ضبط EMG سطحی تأثیر بگذارد.
2. EMG سطحی فقط می تواند ماهیچه های سطحی را اندازه گیری کند.
3. EMG سوزنی شامل فعال سازی داوطلبانه ماهیچه ها است، بنابراین می تواند در بیماران غیرفعال، بیماران فلج، کودکان و نوزادان کمتر موثر باشد.

پرسش های متداول درباره نوار عصب و عضله

1. آیا نوار عصب عضله درد دارد؟

احساس درد در این تست معمولاً خفیف و موقتی است. وارد شدن سوزن نازک به عضله ممکن است باعث سوزش یا کوفتگی کوتاه مدت شود، اما اغلب بیماران آن را قابل تحمل توصیف می کنند.

2. نوار عصب و عضله را می توان در خانه انجام داد؟

بله، برخی مراکز خدمات نوار عصب و عضله در منزل را ارائه می دهند.

3. چه زمانی انجام نوار عصب و عضله ضروری است؟

این تست زمانی توصیه می شود که علائمی مانند ضعف عضله، بی حسی، گزگز مداوم یا درد مزمن وجود داشته باشد. طرز گرفتن نوار عصب دست نیز بستگی به ناحیه آسیب دیده دارد.

4. تست نوار عصب و عضله برای چه کسانی مناسب است؟

افرادی که با بی حسی، گزگز یا دردهای مزمن در اندام ها مواجه هستند.

5. برای انجام نوار عصب عضله به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

معمولاً دکتر عصب و عضله اصفهان (متخصص مغز و اعصاب) این تست را انجام می دهد.

6. نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر هم استفاده می شود؟

بله، نوار عصب و عضله دیسک کمر یکی از کاربردهای رایج آن است.

جمع بندی و نتیجه گیری

نوار عصب و عضله یکی از دقیق ترین روش ها برای بررسی عملکرد سیستم عصبی و عضلانی بدن است. این تست با کمترین عارضه و درد، اطلاعات مهمی در اختیار پزشک قرار می دهد. اگر دچار علائم عصبی یا عضلانی هستید، مشورت با متخصص و انجام این تست می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند.

نسخه اصلی مطلب نوار عصب و عضله (EMG)؛ تشخیص بیماری های عصبی و دردهای عضلانی را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---