کاربرد روش تصویربرداری ام آر آی چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

امروزه ام آر آی یک روش تصویربرداری حساس و یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که پزشکان برای تشخیص و درمان برخی بیماری ها از آن استفاده می کنند. ام آر آی یا تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یک نوع تکنیک پزشکی تصویربرداری است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده توسط رایانه برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و بافت ها در بدن استفاده می کند.

بیشتر دستگاه های ام آر آی آهنرباهای بزرگ و لوله ای شکل دارند و هنگامی که بیمار در داخل دستگاه قرار می گیرد، میدان مغناطیسی به طور موقت مولکول های آب را در بدن بیمار ترسیم می کنند، سپس امواج رادیویی باعث می شوند این اتم های تراز شده سیگنال های ضعیفی تولید کند که برای ایجاد تصاویر مقطعی استفاده می شود. دستگاه MRI همچنین می تواند تصاویر سه بعدی تولید کند که از زوایای مختلف قابل مشاهده می باشد.

با استفاده از این روش میتوان تصویر بافت های درونی بدن را دید و از آن طریق مشکلات و بیماری های اعضاء بدن را تشخیص داد. در روش ام آر آی از اشعه ایکس استفاده ای نمیشود و بنابراین نسبت به رادیوگرافی و سی تی اسکن بسیار کم ضررتر است.

کاربرد ام آر آی

مشاهده و تشخیص ناهنجاری های مغز و نخاع
مشاهده و تشخیص تومورها مانند تومور مغزی، کیست ها و سایر ناهنجاری ها در قسمت های مختلف بدن
غربالگری سرطان سینه برای زنانی که در معرض خطر بالای سرطان سینه قرار دارند.
صدمات یا ناهنجاری های مفاصل مانند پشت و زانو
تشخیص انواع خاص مشکلات قلبی
تشخیص بیماریکبد و سایر اندام های شکمی
ارزیابی درد لگن در زنان با عللی از جمله فیبروم و آندومتریوز
بررسی ناهنجاری های مشکوک رحم در زنان تحت ارزیابی ناباروری زنان

کاربرد روش تصویربرداری ام آر آی

نحوه انجام ام آر آی

اسکنر MRI یک استوانه کوتاه با دو انتها ی باز است، بنابراین ابتدا باید روی یک تخت که در داخل اسکنر جا به جا می شود، دراز بکشید و بسته به قسمتی از بدن که اسکن می شود، سر یا پا ها را وارد اسکنر کنید. در برخی موارد، ممکن است یک قاب روی قسمتی از بدن که اسکن می شود (مانند سر یا قفسه سینه) قرار داده شود. این قاب حاوی گیرنده هایی است که سیگنال های ارسال شده توسط بدن شما را در طول اسکن دریافت می کند و می تواند به ایجاد تصویر با کیفیت بهتر کمک کند. یک کامپیوتر برای کار با اسکنر MRI استفاده می شود که در اتاقی متفاوت قرار دارد تا آن را از میدان مغناطیسی تولید شده توسط اسکنر دور نگه دارد.

برای جلوگیری از تار شدن تصاویر، بسیار مهم است که بخشی از بدن خود را که اسکن می شود در تمام طول اسکن، ثابت نگه دارید. یک اسکن ممکن است از چند ثانیه تا ۳ یا ۴ دقیقه طول بکشد. ممکن است از شما خواسته شود که در طول اسکن های کوتاه، نفس خود را حبس کنید. بسته به اندازه ی ناحیه ای که اسکن می شود و تعداد عکس هایی که گرفته خواهد شد، کل فرآیند ۱۵ تا ۹۰ دقیقه به طول می انجامد.

اقدامات قبل از اجرای ام آر آی

ام آر آی نیز مانند هر آزمایش دیگری می تواند در کنار مزیت هایی که دارد، برخی عوارض و محدودیت ها هم داشته باشد. در صورتی که هر یک از موارد زیر در شما وجود دارد، لازم است قبل از انجام ام آر آی آن را با پزشک خود در میان بگذارید:

هرگونه مشکل سلامتی مثل بیماری های کلیوی یا کبدی
هرگونه جراحی که اخیراً انجام شده باشد.
حساسیت به غذا یا دارویی خاص
ابتلا به هرگونه بیماری نظیر آسم
بارداری یا احتمال بارداری
شیردهی

به دلیل اینکه برای انجام ام آر آی، بیمار درون یک میدان مغناطیسی قرار می گیرد، وجود اجسام فلزی ممکن است موجب اختلال و حتی خطر شوند، از این رو در صورت داشتن سمعک، باتری یا دریچه مصنوعی قلب، کاشت حلزون گوش، پلاتین در بدن و …. حتماً پزشک را آگاه کنید. همچنین باید از همراه داشتن وسایل الکترونیکی مانند تلفن همراه، زیور آلات، کارت اعتباری و … خودداری کنید.

چه کسانی نباید ام آر آی شوند؟

همان طور که گفتیم MRI از امواج مغناطیسی استفاده می کند، از این رو برای همه مناسب نیست. در ادامه لیستی از افرادی که نمی تواندد ام آر ای انجام دهند را آورده ایم:

۱. افرادی که ایمپلنت یا تراشه فلزی دارند.

بیمارانی که هر نوع ماده فلزی در بدن خود دارند باید این موضوع را قبل از معاینه با پزشک خود در میان بگذارند یا اینکه اپراتور MRI را از این مسئله مطلع کنند. فراموش نکنید دستگاه MRI مثل یک آهنربای بزرگ است، بدیهی است که با یک شیء فلزی در بدنتان نمی توانید وارد این دستگاه بشوید. مواد و تراشه های فلزی، گیره های جراحی یا مواد خارجی (مفاصل مصنوعی، صفحات استخوان فلزی، دستگاه های مصنوعی و غیره) می توانند تصاویر به دست آمده از اسکنر MRI را به شدت مخدوش کرده و نتایج را تحت تأثیر قرار دهند.
بیمارانی که ضربان ساز قلب، ایمپلنت های فلزی یا تراشه و گیره های فلزی در داخل و اطراف کره چشم خود دارند نمی توانند توسط MRI اسکن شوند، به این دلیل که ممکن است آهنربای دستگاه فلز موجود در این نواحی را به حرکت در آورد. علاوه بر این بیماران دارای دریچه قلب مصنوعی، ایمپلنت های فلزی گوش، تکه های گلوله، پمپ شیمی درمانی یا پمپ انسولین هم نباید از MRI استفاده کنند.

۲. افراد مبتلا به کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته)

در حین انجام MRI بیمار در یک فضای بسته در داخل لوله مغناطیسی دراز می کشد. ممکن است برخی بیماران طی این مرحله، احساس ترس و وحشت از فضای بسته را تجربه کنند؛ بنابراین کسانی که هرگونه سابقه کلاستروفوبیا (ترس از فضاهای بسته) دارند، باید این موضوع را به پزشک و همچنین به پرسنل رادیولوژی اطلاع دهند. می توان برای کاهش و تسکین این احساس، قبل از MRI آرام بخش ملایم به بیمار داد. مرسوم است که در هنگام MRI اپراتور دستگاه در دسترس بیمار باشد. علاوه بر این، معمولاً یک وسیله ارتباطی با پرسنل MRI، مثلاً یک زنگ، در اختیار بیمار قرار می گیرد. درصورتی که بیمار نتواند اسکن را تحمل کند می تواند با استفاده از این زنگ با پرسنل ارتباط برقرار کند.