کوتاهی پا یا اختلاف طول پاها، وضعیتی است که در آن یک پا کوتاهتر از دیگری است. اگر اختلاف طول پاها بیشتر از ۵ میلی متر باشد، کوتاهی پا محسوب می شود و ممکن است باعث درد و آسیب در پاها و سایر نقاط شود. کوتاهی پا در موارد شدید می تواند بر نحوه راه رفتن و وضعیت بدن فرد تأثیر بگذارد.کوتاهتر بودن یک پا از پای دیگر، وزن و استرس بیشتری را به یک طرف وارد می کند. بدن را از تعادل خارج می کند و در نتیجه مفاصل سراسر بدن را دچار مشکل می کند.

بدون درمان، کوتاهی پا می تواند باعث بیماری ها و دردهای جدی تری شود. در درمان کوتاهی پا با کفی طبی به اندازه طول اختلاف اندام ها جبران می شود و می تواند به صورت کفی در کفش فرد و یا در لایه میانی زیرکفش فرد قرار داده می شود. با در نظر گرفتن عمق و حجم کفش ها، معمولاً کوتاهی های که حدود ۱ سانتی متر و کمتر هستند می توانند در کفش استفاده شوند. اگر اندازه کوتاهی بیش از ۱ سانتی متر باشد معمولاً توسط کارشناس ارتوتیست ( ارتوپدی فنی ) طراحی شده و این میزان کوتاهی در لایه میانی زیر کفش قرار داده میشود. در این نوع کوتاهی، کفی یا کفش طبی باید همیشه پوشیده شود.

علل کوتاهی پا

علل مادرزادی

این علت شایع نیست؛ اما شامل موارد زیر می شود:

• مفصل رانی که به درستی شکل نگرفته است.
• کلاب فوت یا کجی پا
• عضلات و رباط هایی که در قسمت پایین پا به طرز غیرطبیعی شکل گرفته اند.
• اختلالات رشد

این علل بیشتر در دوران کودکی وجود دارند:

• سوکت مفصل ران پا بد شکل می گیرد.
• مشکلات موجود در گوی ران ها
• رشد نکردن یکی از استخوان های بلند اندام تحتانی
• صافی کف یکی از پاها

علل اکتسابی

شکستگی استخوان های بلند پاها

1. عفونت های استخوانی که باعث توقف رشد طبیعی می شود. فلج عضلانی ناشی از ابتلا به عفونت هایی مانند پلی یوئید یا تروما
2. آرتروز مفاصل مانند حالتی که ران در یک طرف بدن باعث شود که مفصل در محل غیرعادی نگه داشته شود.
3. علل دیگری نیز وجود دارند. هر علت باید به دقت تشخیص داده شود تا بتوان روش درمانی مناسب آن را ارائه نمود.
4. بسیاری از محققان پزشکی بر این باورند که حتی چند میلی متر اختلاف طول پاها (یک چهارم اینچ یا حتی کمتر) ممکن است علت اولیه ایجاد درد در قسمت پایین کمر یا ایجاد عوارضی برای ران ها شود و فشار زیادی به پاها وارد نماید.

علائم کوتاهی پا

علامت اصلی کوتاهی پا، داشتن یک پا بلندتر از پای دیگر است. اگر این اختلاف بسیار کوچک باشد، ممکن است علائم دیگری وجود نداشته باشد. با این حال، یک مطالعه در سال 2017 معتقد است که یک اختلاف کوچک به اندازه 2 سانتی متر (cm) می تواند باعث شود که لگن عدم تعادل در وضعیت بدن را جبران کند. موارد متوسط تا شدید کوتاهی می تواند علائم اضافی ایجاد کند، از جمله:

• مشکلات راه رفتن مانند لنگیدن
• درد در پشت، درد لگن ، درد زانو یا مچ پا
• افزایش خستگی

انواع اختلال کوتاهی پا

اختلاف طول پاها یا سندروم کوتاهی پا تا حدود 5/1 سانتی متر می تواند طبیعی و قابل تحمل باشد؛ ولی اختلاف بیشتر از این اندازه، عوارض آن را برای بیمار غیر قابل تحمل می سازد. این اختلاف بیش از اندازه طول پاها در دو نوع متفاوت ظاهر می شود. در ادامه به بررسی انواع اختلال کوتاهی پا می پردازیم.

آناتومیک

کوتاهی پا آناتومیک همان کوتاه بود ساختاری پا ها از یکدیگر است. در نوع آناتومیک، طول استخوان یکی از پاها به طور فیزیکی کوتاه تر از پای دیگری است. این نوع اختلاف طول پاها در اثر عوامل مادرزادی یا در اثر عوامل اکتسابی مانند بیماری، ضربه، شکستگی و… در فرد ایجاد می شود و برای اصلاح آن از روش های جراحی و غیر جراحی استفاده می کنند.

عملکردی

کوتاهی پا از نوع عملکردی، به صورت غیر ساختاری است. علت کوتاهی پا در نوع عملکردی، کوتاهی استخوانی و فیزیکی اندام نیست؛ بلکه تغییراتی در مکانیک عملکردی پا باعث اختلاف طول دو پا از یکدیگر می شود. برای مثال می توان گفت، انقباض مفصل، ضعف و کوتاهی عضلانی و منطبق نبودن محور مکانیکی استاتیک باعث حرکت غیر عادی مفصل ران، زانو و مچ پا می شود. در نهایت اختلال کوتاهی پا در بیمار مشاهده می شود.

تشخیص کوتاهی پا

اولین مرحله در تشخیص اختلاف طول پا، بررسی وضعیت جسمانی و پیشینه کامل پزشکی بیمار توسط جراح ارتوپد است. پزشک پاهای بیمار را بررسی می کند و از یک بالشتک چوبی برای ایجاد تعادل در پاها استفاده می کند. او همچنین وضعیت راه رفتن بیمار را بررسی می کند تا بتواند اختلاف پاها را به خوبی ارزیابی کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد پای کوتاه تر خود را روی بالشتک قرار دهد و هرگاه احساس راحتی کرد به پزشک اطلاع دهد. در برخی موارد، عکسبرداری توسط اشعه ایکس می تواند ارزیابی دقیق تری از میزان اختلاف دو پا را در اختیار پزشک قرار دهد.

عوارض کوتاهی پا

در افراد دچار اختلاف طول پا ها و کوتاهی یک اندام تحتانی، خم کردن روی پا به سمت پایین در پای کوتاه تر برای بلندتر کردن آن (پرونیشن)، کج شدن به سمت پای کوتاهتر و یا فشار برروی پای مقابل ممکن است باعث بروز عوارضی مانند وارد آمدن تنش و فشارهای غیر طبیعی بر قسمت کمر، بالای ران ها، زانوها، قوزک پاها و پا که منجر به دردناک شدن این ساختارها به ویژه هنگام ایستادن یا راه رفتن شود. علاوه بر این ممکن است فشار به کمر و لگن باعث کج شدن لگن و انحراف جانبی ستون مهره ها نیز شود.

درمان کوتاهی پا بدون جراحی

برای حالت های خفیف اختلاف طول اندام ها در بیمارانی که هیچ بدشکلی و ناهنجاری در اندام هایشان ایجاد نشده است، به درمان خاصی نیاز نیست. درمان از طریق جراحی معمولاً در مواردی که تفاوت طول پاها کمتر از 5/2 سانتی متر باشد، توصیه نمی شود؛ زیرا در این گونه موارد، نتایجی که از جراحی انتظار می رود ممکن است ارزش خطرات ناشی از آن را نداشته باشد. برای این اختلاف های جزئی، معمولاً پزشک استفاده از کفش های طبی را توصیه می کند. کفی طبی مخصوص کوتاهی پا می تواند کمر درد را نیز کاهش داد.

ورزش برای درمان کوتاهی پا

ورزش کردن می تواند با تقویت بدن، کشیدگی بیش از حد را مدیریت کند و فشار مفاصل را کم کند. پزشکان انجام دادن ورزش را به عنوان بخشی از درمان اولیه بیمار پیشنهاد می کنند که باعث کاهش کمردرد می شود. به پشت دراز بکشید و پاها را به سمت بیرون بکشید. انگشتان خود را به سمت پایین و سپس به سمت بالا تکان دهید. مفاصل قوزک پا حرکت خواهد کرد. این تمرین را ده بار انجام دهید. از همان نقطه شروع، یک زانو را خم کنید و پا را در امتداد زمین به سمت کپل سپس مجدداً به سمت عقب برگردانید. این تمرین را در هر پا ده بار انجام دهید.

کفش طبی جبران کوتاهی

کفش طبی جهت جبران کوتاهی پا، قابل طراحی در داخل و زیر کفش (در رنگ ها و طرح های متنوع) می باشد.

آیا ورزش برای درمان کوتاهی مؤثر است؟

ورزش می تواند در درمان اختلاف طول پا نقش بسزایی داشته باشد. برخی حرکات کششی وجود دارند که می توانند باعث کشش و تقویت عضلات پاها شوند. با انجام و تکرار این تمرین ها می توان به بهبود اختلاف طول پاها کمک کرد و با صبوری و تمرینات مداوم این مشکل را درمان نمود. این ورزش ها معمولاً شامل حرکات کششی است که باعث کشیده شدن و تقویت عضلات پاها می شود که این حرکات در درمان درد ناشی از کوتاهی پا در لگن یا زانوها نیز مؤثر است.

نسخه اصلی مطلب با کفی و کفش های طبی مخصوص جبران کوتاهی پا آشنا شوید را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---