در بدن انسان ۳۱ جفت عصب نخاعی وجود دارند که در دو طرف ستون مهره ها قرار دارند. این اعصاب در تناظر با نواحی مهره های گردنی، سینه ای، کمری، استخوان خاجی و دنبالچه ای، دسته بندی می شوند.اعصاب نخاعی ۳۱ جفت می باشند که هریک از دو ریشه ی جلویی و عقبی درست شده اند. ریشه ی جلویی حرکتی و ریشه ی عقبی حسی می باشد. در انتهای خارجی هریک از ریشه های عقبی یک برجستگی به نام گانگلیون ریشه ی پشتی (dorsal root ganglion) وجود دارد. محل این گانگلیون ها در انتهای داخلی سوراخ بین مهره ای می باشد. در این گانگلیون، اولین نورون های حسی قرار دارند.

دو ریشه ی جلو و عقبی اعصاب نخاعی بعد از گانگلیون نخاعی یعنی در داخل سوراخ بین مهره ای به یکدیگر متصل شده و پس از این که رشته های حسی و حرکتی آنها با هم مخلوط شدند بار دیگر به دو شاخه ی جلو و عقبی تقسیم می شوند که در این صورت این دو شاخه ی جدید حاوی رشته های حسی و حرکتی می باشند. گانگلیون ریشه پشتی کمری در قسمت بالای سوراخ بین مهره ای قرار دارد و در سطوح بالا نسبت به سطوح پایین تر کمری، در وضعیت خلفی تری قرار دارند. گانگلیون های نخاعی را می توان به صورت برجستگی های کروی یا دوکی شکل بر سر راه ریشه پشتی عصب های نخاعی مشاهده نمود. پزشک متخصص درد سعی بر آن دارد که علت دردهای ایجاد شده در کمر را تشخیص دهد و با توجه به علت ایجاد درد، درمان مؤثر و غیر تهاجمی یا حداقل تهاجمی را برای آنها در نظر بگیرد. نورولیز امواج رادیویی یکی از روش های درمانی است که برای تسکین درد که به دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب ایجاد شده است، مورد استفاده قرار می گیرد. نوروليز با امواج راديويي (راديوفرکوئنسي) يکي از روشهاي اينترونشنال درد بوده که با ايجاد گرما در اطراف سلولهاي عصبي يا تنظيم فعاليت آنان باعث مهار انتقال پيام درد از سلولهاي عصبي محيطي به مغز ميشود و در حقیقت راهکاری برای رفع فشار بر عصب است. در اين درمان آسيبي به سلولهاي عصبي وارد نميگردد و امواج راديويي به صورت پالس موجب تغيير رفتار سلولهاي عصبي ميشود.

مزایای نورولیز امواج رادیویی

• تسکین سریع و مؤثر درد
• به تعویق انداختن و عدم نیاز به جراحی
• روش کم تهاجمی، با حداقل برش و درد
• دوره بهبودی کوتاه
• کاهش وابستگی به داروهای مسکن
• کمک به کاهش محدودیت و بهبود قابل توجه عملکرد
• این روش سرپایی است و نیازی به بستری در بیمارستان ندارد. می توانید در همان روز عمل به خانه بازگشته و پس از یک یا دو روز، فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.
• بهبود عملکرد گردن و کمر جهت انجام حرکات بیشتر، در ادامه می توانید برای تکمیل درمان از فیزیوتراپی کمک بگیرید.
• کاهش مصرف داروهای مسکن جهت کنترل درد و در نهایت خلاصی از عارضه های جانبی دارو
• جایگزینی برای جراحی و نقاهت های طولانی مدت یا حداقل آنکه جراحی تا زمان قابل توجهی به تأخیر خواهد افتاد.

نحوه ی نورولیز امواج رادیویی گانگلیون ریشه پشتی کمری

بیمار روی تخت در وضعیت خوابیده به شکم قرار گرفته و برای کاهش لوردوز و قوس کمری یک بالش زیر شکم قرار داده می شود. نباید از داروهای آرام بخش استفاده نمود. یک نمای قدامی خلفی برای مشخص کردن سطح موردنظر با استفاده از یک کلامپ گرفته می شود. سپس، فلوروسکپ تا حدودی چرخانده می شود که صفحه انتهایی مهره مورد نظر، بدون دوتا شدن خط لبه آن دیده شود. فلوروسکپ به سمت مایل طوری چرخانده می شود که زوائد شوکی درست در سمت داخل ستون فاست در طرف مقابل دیده شوند، سپس نقطه ورود که منطبق بر همان نقطه هدف است، علامت زده می شود. نقطه هدف برای بلوک سگمنتال تشخیصی در مقایسه با امواج رادیویی گانگلیون ریشه پشتی، متفاوت است.

برای بلوک تشخیصی، نقطه هدف 1 تا 2 سانتی متر دیستال به گانگلیون ریشه پشتی است. پس از تزریق بی حسی موضعی (لیدوکائین 1%) در پوست، سوزن را وارد کرده و به روش تونلی به آهستگی به جلو رانده می شود، با هر بار جلو بردن سوزن، باید عمق آن را با فلوروسکوپ کنترل نمود و بهترین نما برای این کار نمای پهلویی است. در غیر این صورت احتمال آسیب به ریشه عصب وجود دارد. در این نمای پهلویی، نوک سوزن باید در قسمت بالایی سوراخ بین مهره ای قرار گیرد و فقط یک میلی متر از لبه خلفی این سوراخ جلوتر برود. قدم بعدی کنترل محل سوزن با تزریق ماده حاجب است. فلوروسکوپ را در نمای قدامی خلفی قرار داده و مقدار کمی ماده حاجب تزریق می گردد. فقط باید عصبی را مشاهده نمود که از سوراخ بین مهره ای خارج می شود و هیچ جریانی از ماده حاجب در فضای اپیدورال دیده نشود. برای بلوک تشخیصی بیش از یک میلی لیتر داروی بی حسی موضعی (لیدوکائین 1%) تزریق می گردد. در نورولیز امواج رادیویی گانگلیون ریشه پشتی، تحریک ابتدا با 50 هرتز انجام می شود این کار باید سبب احساس مورمور در درماتوم مرتبط پا با آستانه ای کمتر از 5/0 ولت گردد. سپس، تحریک با 2 هرتز انجام می شود که باید در آستانه ای کمتر از 150% آستانه تحریک 50 هرتزی، سبب ایجاد پاسخ گردد. در ناحیه کمری نورولیز گانگلیون ریشه پشتی با امواج رادیویی پالسی ارجحیت دارد؛ زیرا کمتر از امواج رادیویی معمول باعث بروز تخریب می شود. توصیه به استفاده از امواج رادیویی پالسی به مدت 120 ثانیه و 20 هزارم ثانیه در ثانیه و 45 ولت برای دو بار می شود.

آمادگی قبل از نورولیز امواج رادیویی

• در صورت ابتلا به ناهنجاری های خونریزی یا استفاده از داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین، کومادین (وارفارین)، پلاویکس (کلوپیدوگرل)، تیکلید (تیکلوپیدین)، هپارین، لوونوکس (انوکساپارین)، فراگمین (دالتپارین)، آگرنوکس (دي پيريدامول) یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، نابومتون، دیکلوفناک، اتودولاک، ایندومتاسین، کتورولاک، ملوکسیکام، پیروکسیکام، کتوپروفن، اکساپروزین) و یا هرگونه داروی گیاهی رقیق کننده خون موضوع را با پزشک در میان بگذارید. داروهای فوق الذکر می توانند خطر عوارض خونریزی را افزایش دهند.
• اگر در طول ۴ هفته گذشته تب یا هرگونه بیماری ای داشته اید، آنتی بیوتیک مصرف کرده اید یا در بیمارستان بستری شده اید موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
• قبل از انجام درمان، تمامی داروهایی که مصرف می کنید را به پزشک اطلاع دهید.

مراقبت پس از عمل نورولیز امواج رادیویی گانگلیون ریشه پشتی کمری

به بیماران باید اطلاع داد که پس از بلوک تشخیصی، داروی بی حسی موضعی می تواند سبب ضعف موقتی اندام تحتانی شود؛ بنابراین تا 45 تا 60 دقیقه بعد از عمل از ایستادن یا قدم زدن ممکن است خطرناک باشد. 15 تا 30 دقیقه بعد از بلوک، اثر بی دردی آن باید ارزیابی گردد. اگر 50% کاهش درد وجود داشت، می توان از درمان امواج رادیویی پالسی استفاده کرد. بیمار بلافاصله پس از انجام امواج رادیویی می تواند ترخیص گردد. بیمار باید مطلع شود که تا چند هفته ممکن است یک درد سوزشی داشته باشد و همچنین اثرات درمانی ممکن است چند هفته بعد (8-6 هفته) از انجام امواج رادیویی بروز کند.

عوارض جانبی نورولیز امواج رادیویی

• بسته به منطقه تحت درمان، بیماران ممکن است یک سوزش سطحی یا حساس شدگی، شبیه به احساس آفتاب سوختگی که برای ۱ تا ۲ هفته طول می کشد داشته باشند.
• به دنبال این درد سطحی، برخی از بیماران ممکن است یک بی حسی پوستی در همان ناحیه داشته باشند.

نسخه اصلی مطلب نورولیز امواج رادیویی گانگلیون ریشه پشتی کمری را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---