فیزیوتراپ ها از روش ها و ابزارهای درمانی مختلفی برای کمک به کاهش درد و التهاب و در نهایت بازیابی عملکرد اندام های بیمار استفاده می کنند. یکی از روش های درمانی که به طور گسترده توسط فیزیوتراپ ها مورد استفاده قرار می گیرد، اولتراسوند است. در این نوع دستگاه اولتراسوند، از امواج مکانیکی صوت استفاده می شود تا در بافت لرزش ایجاد کند. تفاوت این دستگاه با اولتراسوند تشخیصی در این است که در دستگاه اولتراسوند تراپی تصویری ایجاد نمی شود، بلکه لرزشی ایجاد می شود که به بافت منتقل می شود. امواج صوتی که توسط گوش انسان قابل شنیدن است، در فرکانس بین ۲۰ هرتز تا ۲۰ کیلوهرتز عمل می کنند، در حالی که امواج صوتی اولتراسوند دارای فرکانس لرزشی ۱ تا ۳ مگاهرتز هستند. عمق نفوذ تقریبی آنها به بافت به این صورت است که ۳ مگاهرتز تا عمق ۱ الی ۲ سانتی متری نفوذ می کند، در حالی که ۱ مگاهرتز تا عمق ۲ الی ۵ سانتی متری نفوذ می کند. در ادامه به کاربرد این روش درمانی و بیماری های قابل درمان با آن می پردازیم.

کاربرد اولتراسوند تراپی در فیزیوتراپی

اولتراسوند پزشکی می تواند برای تولید اثر حرارتی عمیق در مواردی که مفاصل به مدت طولانی گرفته و خشک شده است، انقباض مفاصل و همچنین در مواردی مانند فلج مغزی اسپاستیک یا محیط های کاری تحریک کننده به کار برده شود. برخی از بیماری ها که می توانند با استفاده از اولتراسوند تراپی تحت درمان قرار گیرند عبارتند از:

• کپسولیت چسبنده (جمود مفصل شانه یا درد و گرفتگی در شانه به دلیل التهاب)
• بورسیت کلیسیفیک (کلسیفیته شدن کیسه های بورس به دلیل التهاب بلند مدت که معمولاً در شانه اتفاق می افتد).
• التهاب تاندون
• کشیدگی و پارگی عضلات (کشیدگی عضلات کردن، کشیدگی عضلات کمر)
• اسپاسم، تنش و گرفتگی عضلات (گرفتگی عضلات گردن، گرفتگی عضلات کمر، گرفتگی عضلات ران پا)
• آرتروز ( آرتروز شانه ، آرتروز آرنج، آرتروز مفصل لگن و ران، آرتروز زانو، آرتروز مچ دست، آرتروز مچ پا)
• خار پاشنه
• تونل کارپال
• آسیب دیدگی های تاندون ها و رباط ها
• تورم اسکلتی عضلانی (مایوسیت)
• آسیب دیدگی های بافت نرم در صدمات ورزشی
• تاندون های کوتاه شده به دلیل وجود بافت اسکار درمان نشده یا آسیب دیدگی های قبلی

بیماری های قابل درمان با اولتراسوندتراپی

برخی از بیماری ها که می توانند با استفاده از اولتراسوند تراپی تحت درمان قرار گیرند عبارتند از:

• درمان آرتروز اعم از: آرتروز مچ دست ، آرتروز شانه، آرتروز آرنج، آرتروز مچ پا، آرتروز مفصل لگن و ران، آرتروز زانو
• بیماری نقرس
• خار پاشنه
• تونل کارپال
• سندروم آرنج تنیس بازان
• کشیدگی و پارگی عضلانی
• اختلالات اسکلتی و عضلانی
• کشیدگی و پارگی عضلات
• درمان درد در قسمت تحتانی کمر
• شانه یخ زده
• تورم اسکلتی عضلانی (مایوسیت)
• بافت های اسکار پوست
• آرتریت روماتوئید
• تاندون های کوتاه شده به دلیل وجود بافت اسکار
• گرفتگی کپسول بافت به دلیل انجام عمل های جراحی
• بیماری ام اس
• درد مزمن پایین کمر
• درمان درد که در قسمت دنبالچه ایجاد می شود.
• افزایش تولید کلاژن
• درمان بافت اسکار
• بورسیت

مزایای اولتراسوند تراپی

مزایای اولتراسوند تراپی در فیزیوتراپی عبارتند از:

• اولتراسوند تراپی یک روش مطمئن و غیرتهاجمی است.
• با اولتراسوند تراپی، تولید کلاژن تحریک می شود.
• روند بهبودی تسریع می یابد.
• روند بهبودی رباط ها و تاندون ها سرعت می گیرد.
• نقایص و عیوب غضروفی بهبود می یابند.
• قدرت مفاصل افزایش می یابد.
• درد کاهش می یابد.
• اسپاسم های عضلانی برطرف می شوند.
• دامنه حرکتی افزایش می یابد.
• التهابات ناشی از واکنش های هیستامین در بدن کاهش می یابد.
• اولتراسوند تراپی یک روش درمانی سریع بوده و ظرف چند دقیقه انجام می شود.

انواع اولتراسوند تراپی

• اثر حرارتی عمقی

معمولاً اولتراسوند برای ایجاد حرارت در عمق بافت نرم بدن به کار برده می شود. گرما دادن عمقی به عضلات، تاندون ها یا رباط ها باعث افزایش گردش جریان خون در این بافت ها شده و فرایند بهبودی را تسریع می کند. افزایش دمای بافت ناشی از به کارگیری اولتراسوند برای کاهش درد نیز به کار می رود. حرارت عمقی می تواند برای افزایش کشش عضلات و تاندون ها که دچار گرفتگی شده اند نیز استفاده شود. با به کارگیری اولتراسوند قبل از انجام حرکات ورزشی برای بهبود دامنه حرکتی باعث افزایش گستردگی بافت های اطراف مفاصل می شود. با این کار توانایی های کششی عضلات افزایش می یابد.

• اثر غیرحرارتی

اولتراسوند باعث افزایش انرژی در بدن می شود. این انرژی باعث ایجاد حباب های گازی میکروسکوپی در اطراف بافت ها شده که به سرعت منقبض و منبسط می شوند، به این فرایند کویتیشن گفته می شود. از نظر تئوری این انبساط و انقباض ناشی از وجود این حباب ها به فرایندهای سلولی سرعت بخشیده و باعث تسریع فرایند بهبودی در ناحیه آسیب دیده می شود. دو نوع کویتیشن شامل کویتیشن پایدار و کویتیشن ناپایدار می شود.

فرآیند درمان با اولتراسوند

اولتراسوندتراپی به وسیله دستگاهی که امواج اولتراسوند را منتقل می کند انجام می شود. مقدار کمی ژل در قسمت تحت درمان استعمال می شود، سپس پزشک به آرامی سر دستگاه را با حرکات چرخشی روی قسمت تحت درمان بدن حرکت می دهند. پزشک با تغییر تنظیمات دستگاه بر عمق نفوذ امواج اولتراسوند و شدت این امواج کنترل دارند. هر مرحله از بهبودی دارای تنظیمات مخصوص به خود است. در صورتی که قسمت تحت درمان بدن، استخوانی باشد یا برآمدگی داشته باشد و یا در آن ناحیه زخم های سربازی وجود داشته باشد، می توان از روش های دیگر به جای اولتراسوند تراپی استفاده کرد.

موارد منع استفاده از اولتراسوند تراپی

این روش درمانی در حالی که می تواند به بهبود وضعیت بیمار، کاهش درد و تورم و... کمک کند، می تواند در بعضی از افراد موجب ایجاد ناراحتی و آسیب های خطرناک نیز شود. اولتراسوند تراپی برای افرادی که از شرایط خاصی برخوردار هستند مضر بوده و نباید انجام شود. موارد منع این روش درمانی عبارتند از:

• افرادی که در ناحیه تحت درمان خود تومورهای بدخیم دارند.
• افرادی که در ناحیه تحت درمان ایمپلنت های فلزی، پلاتین و... دارند.
• افرادی که دچار عفونت های حاد موضعی هستند.
• افرادی که به بیماری ترومبوآمبولیک یا لخته شدن خون مبتلا هستند.
• افرادی که مشکلات قلبی و عروقی دارند.
• زنان بارداری که درناحیه شکم خود دچار مشکل شده اند.
• بر روی نخاع کودکان
• در ناحیه چشم، جمجمه و بیضه

عوارض اولتراسوند تراپی

اولتراسوند نیز مانند هر دستگاه پزشکی دیگری، اگر توسط متخصصین مجربی به کار برده شود، بعید است عوارض نامطلوبی را به جا بگذارد. در هر حال عوارض احتمالی اولتراسوند عبارت است از:

• آسیب موضعی
• عفونت حاد موضعی
• ناهنجاری های عروقی
• آسیب های ناشی از قرار دادن مستقیم دستگاه روی شکم بانوان باردار

نسخه اصلی مطلب کاربرد اولتراسوند تراپی و تاثیر آن در درمان درد را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---