اسپوندیلوز گردن (آرتروز گردن) عارضه ای است که معمولاً بیشتر در سنین بالا رواج دارد و مفصل های گردن را درگیر می کند و باعث بروز گردن درد می شود. این عارضه در نتیجه سایش و فرسایش غضروف و استخوان های مهره های گردنی رخ می دهد و به مرور منجر به درد کتف و شانه می شود. اگرچه آرتروز گردن عمدتاً بیماری وابسته به سن می باشد؛ اما نقش عوامل دیگر در بروز آن را نیز نمی توان نادیده گرفت. بر اساس پژوهش های انجام شده، بیش از نود درصد افراد بالای ۶۵ سال به این عارضه مبتلا هستند، اگرچه شدت بیماری در برخی از این سالمندان به اندازه ای کم است که هیچ گاه متوجه عوارض آرتروز گردن نمی شوند. از سوی دیگر برخی از بیماران با دردی مزمن دست و پنجه نرم می کنند.

علل آرتروز گردن

افزایش سن

افزایش سن می تواند یکی از موارد علت درد گردن باشد. آرتروز گردن غالباً پیامد تغییر در مفصل های گردن است که نتیجه گریزناپذیر بالا رفتن سن به شمار می رود. دیسک های ستون مهره ها در حدود ۴۰ سالگی خشک می شوند و به تدریج تحلیل می روند و به این ترتیب نمی توانند نقش حفاظتی بین استخوان های گردن را به خوبی ایفا کنند. همچنین همگام با گذر عمر دیسک ها ترک برمی دارند و در نتیجه برجستگی یا فتق دیسک رخ می دهد. به علاوه خارهای استخوانی یا زائده های استخوانی نیز به وجود می آیند. فتق دیسک و خارهای استخوانی با وارد کردن فشار مضاعف بر نخاع و ریشه های عصبی به بروز درد مفصل دامن می زنند. رباط ها (لیگامان های) ستون مهره ها، یعنی رشته های بافتی اتصال دهنده ی استخوان ها، نیز با پا به سن گذاشتن سفت تر می شوند و در نتیجه حرکت دادن گردن دشوارتر یا دردناک می گردد. آرتروز گردن به جز عامل سن به علل دیگری نیز بروز می یابد که در زیر به شماری از آنها اشاره می کنیم:

• آسیب های گردن
• فعالیت هایی شغلی مانند بلند کردن اشیاء سنگین که فشار زیادی به گردن وارد می کند و منجر به کشیدگی بیش از حد آن می شود و می تواند علت آرتروز گردن باشد.
• نگه داشتن گردن در حالتی نامناسب به مدت طولانی یا تکرار حرکت های یکسان گردن در طول روز (فشار مکرر)
• عامل های ژنتیکی (سابقه ابتلا به اسپوندیلوز گردنی در خانواده) از علت آرتروز گردن می باشد.
• استعمال دخانیات
• داشتن اضافه وزن و عدم فعالیت

عوامل خطر آرتروز گردن

سن بالا، یک عامل خطر برای آرتروز گردن می باشد. علاوه بر سن، شرایط زیر نیز می توانند موجب گردن درد یا دیگر علائم مربوط به آرتروز گردن شوند:

1. سیگار کشیدن
2. یکی از اعضای خانواده مبتلا به این شرایط باشد.
3. فشار به گردن به دلیل شغل خود، مانند نگاه کردن مکرر به بالا
4. آسیب گردن قبلی همچون آسیب ناشی از تصادف
5. بلند کردن اجسام سنگین مانند کارگران ساختمانی
6. در معرض لرزش های زیاد بودن مانند راننده های اتوبوس یا کامیون

علائم آرتروز گردن

• گرفتگی و درد گردن
• سر درد و سرگیجه که منشا آنها در گردن است.
• درد در شانه و بازوها
• عدم توانایی چرخاندن سر و یا خم کردن گردن که می توانند در رانندگی اختلال ایجاد کنند.
• احساس یا صدای ساییدگی به هنگام چرخاندن گردن

علائم آرتروز گردن (ساییدگی مهره گردن) با استراحت بهبود پیدا می کنند. این علائم در اوایل و اواخر روز بیشترین شدت را دارند. اگر آرتروز گردن باعث فشار آمدن به نخاع شود ( تنگی کانال نخاع گردنی)، عارضه ای به وجود می آید که به آن میلوپاتی گردنی گویند. علائم آرتروز به همراه میلوپاتی گردنی عبارت اند از:

• خارش، بی حسی و یا ضعف در بازوها، دست ها و یا پاها
• عدم وجود هماهنگی و دشواری در راه رفتن
• انعکاس های غیر طبیعی
• گرفتگی های عضلانی
• عدم توانایی کنترل مثانه و روده ها
• یکی از عوارض احتمالی دیگر برای علت آرتروز گردن، رادیکولوپاتی گردنی است، عارضه ای که در آن خارهای استخوانی به ریشه های عصبی خارج شونده از ستون فقرات، فشار وارد می کنند. بارز ترین علامت این عارضه، تیر کشیدن یک یا هر دو دست است.

تشخیص آرتروز گردن

به منظور تشخیص آرتروز گردن و درد دست، متخصص با گرفتن شرح حال پزشکی شروع به کار می کند. ایشان درباره علائم شما سوال خواهد کرد، مانند زمان شروع، چه چیزی باعث می شود درد بدتر یا بهتر شود و غیره. در مرحله بعدی، یک معاینه بدنی برای ارزیابی دامنه حرکت در گردن شما و بررسی رفلکس ها و عملکرد عضلات در بازوها و پاها و دست های شما انجام می دهند. آنها ممکن است شما را در حال راه رفتن تماشا کنند تا ببینند آیا چیزی در راه رفتن شما مشکل است یا خیر. که این کار می تواند فشرده سازی بر نخاع شما را نشان دهد. برای به دست آوردن اطلاعات دقیق در مورد محل دقیق و میزان آسیب به ستون فقرات گردنی، آزمایش تصویربرداری ضروری است. اینها ممکن است شامل عکسبرداری با اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا MRI برای نشان دادن استخوان ها، دیسک ها، عضلات و اعصاب گردن و نخاع باشد. میلوگرافی نحوه تعامل خار و دیسک استخوان با اعصاب فردی را نشان می دهد. الکترومیوگرافی نشان می دهد که اعصاب چقدر سیگنال های ارتباطی بین نخاع و عضلات را دارند.

روش های درمان آرتروز گردن

درمان های آرتروز گردن بر تسکین یا درمان درد گردن، کاهش احتمال آسیب دیدگی دائمی و هر چه طبیعی تر و پویاتر کردن سبک زندگی متمرکز می شود. روش های غیرجراحی معمولاً بسیار کارآمد هستند.

• استراحت

موارد شدید آرتروز به استراحتی یک تا سه روزه و نه بیشتر، برای درمان درد گردن نیاز دارد. استراحت طولانی مدت نه تنها مفید نیست، بلکه بیمار را در معرض خطر ترومبوز عمیق وریدی نیز قرار می دهد.

• بریس یا گردنبند طبی

بستن موقت بریس یا گردنبند طبی (به مدت یک هفته) برای بیمار مبتلا شده به آرتروز گردن علائم را تسکین می دهد؛ اما استفاده طولانی مدت از آن به ضعیف شدن عضله های ستون مهره ها می انجامد. به علاوه عدم استفاده مستمر در طول دوره تعیین شده نیز درد را تشدید می کند. فیزیوتراپی روش مفیدتری است؛ چراکه عضله ها را تقویت می کند.

• دارو

1. شل کننده های عضلانی: داروهای شل کننده عضلات درد و گرفتگی عضلانی را کاهش می دهد.
2. مخدرها یا مسکن ها: مخدرها گاهی برای یک دوره درمانی کوتاه جهت کاهش درد حاد آرتروز گردن تجویز می شوند.
3. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها (NSAIDs) التهاب دامن زننده به درد را تسکین می دهند. بسیاری از این داروها را می توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد و مصرف شماری از آنها تنها با نسخه پزشک برای آرتروز گردن مجاز است.

• فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی ترکیبی از روش های غیرفعال و تمرین ها و حرکت های اصلاحی به کار گرفته می شود. مدالیته های درمانی غیرفعال مانند یخ/ گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی درد و گرفتگی عضلانی را در بیمار مبتلا به آرتروز گردن کاهش می دهد. بیمار مبتلا به آرتروز گردن به کمک انجام تمرین های مخصوص روش افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی را فرامی گیرد و بر قدرت عضلات خود می افزاید. بیماران نباید از روی آوردن به این درمان نگران باشند، حتی بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی نیز از انجام تمرین های ایزومتریک سود می برند.

• درمان دستی و جا اندازی مهره ها

مهره ها در صورت جابه جا شدن به عصب های نخاعی فشار می آورند و درد بروز می یابد و در اصطلاح نیمه دررفتگی رخ می دهد. متخصص کایروپراکتیک با بهره گیری از روش خاصی به نام درمان دستی و جااندازی مهره ها نیمه دررفتگی را در آرتروز گردن درمان می کند و مهره ها را به جای اصلی شان در ستون فقرات بازمی گرداند. هنگام جا اندازی مهره ها، کیسه های هوای کوچکی از مفصل ها خارج می شود که گاهی اوقات صدایی شبیه صدای ترکیدن را در بیمار مبتلا به آرتروز گردن ایجاد می کند که شبیه صدا دادن زانو است.

• طب سوزنی

طب سوزنی درمانی متداول برای تسکین و درمان درد مهره های گردن برای آرتروز گردن محسوب می شود. متخصص سوزن های بسیار ظریفی، به باریکی موی سر را در نقطه های خاصی از بدن جهت درمان آرتروز گردن با طب سوزنی فرو می کند. هر سوزن را می توان برای به جا گذاشتن اثری مناسب چرخاند، به صورت الکتریکی برانگیخت یا گرم کرد. بسیاری بر این باور هستند که روش تأثیرگذاری طب سوزنی به این شکل است که بدن بیمار مبتلا شده به آرتروز گردن را به تولید مواد شیمیایی کاهش دهنده درد تحریک می کند.

• ماساژ

ماساژ یکی از روش های شل کردن عضلات و به دست آوردن آرامش ذهن در بیمار مبتلا به آرتروز گردن و برای تسکین و درمان گردن درد مؤثر است. ماساژ، گرفتگی عضله ها را برطرف می کند. عضله های اطراف ستون فقرات در اثر آرتروز غالباً بسیار حساس، منقبض و دردناک می شوند. ماساژ درد و التهاب عضلانی را فرو می نشاند.

• لیزر درمانی

از آن رو که درمان با لیزر با قدرت بالا تمام گونه های سلولی، از جمله عضله، لیگامان، غضروف، عصب و… را تحریک می کند، بنابراین آرتروز گردنی یکی از عارضه هایی است که درمان آرتروز گردن با لیزر سرد می تواند برای آن مفید باشد.

• تزریق در ستون فقرات

تزریق در ستون فقرات به روش های گوناگونی چون تزریق استروئید در فضای اپیدورال و تزریق در مفصل فاست در بیمار مبتلا به آرتروز گردن انجام می شود. در این عمل ها ترکیبی از داروی بی حسی و ضداستروئید جهت تسکین بافت های عصبی ملتهب تزریق می شود و در نتیجه درد در اکثر موارد آرام می شود.

• تزریق در فضای اپیدورال

تزریق استروئید در فضای اپیدورال درمانی ایمن، ساده، غیرجراحی و کارآمد است که طی آن دارویی استروئیدی مشابه کورتیزون داخل فضای اپیدورال ستون فقرات بیمار مبتلا به آرتروز گردن تزریق می شود. فضای اپیدورال بخشی از ستون فقرات و محل قرارگیری عصب های ملتهب است. کاهش التهاب و در نتیجه تخفیف درد در آرتروز گردن، هدف این عمل به شمار می آید. اگرچه این نوع تزریق به روش های گوناگون انجام می شود، امروزه رایج ترین روش توسط متخصصین مدیریت مداخله ای درد تحت راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) به این صورت انجام می شود که بیمار مبتلا به آرتروز گردن روی شکم می خوابد و پزشک عمل را با توجه به تصاویر فلوئوروسکوپ پیش می برد. این تزریق تحت بی حسی موضعی و گاهی با تزریق آرام بخش درون وریدی، انجام می شود. بیهوش کردن کامل بیماران نه ضروری است و نه صد در صد ایمن. این عمل معمولاً بیش از 50 دقیقه زمان نمی برد و بیمار پس از 15 تا 20 دقیقه تحت نظارت بودن و برطرف شدن نسبی اثر داروی بی حسی مرخص می شود.

• تزریق در مفصل فاست

ترکیبی از داروی استروئیدی و بی حسی درون کپسول مفصل فاست بیمار مبتلا به آرتروز گردن تزریق می شود. مفصل های فاست در پشت گردن قرار دارند و نقش مهمی را در پایداری و حرکت گردن ایفا می کنند. این عمل مشابه تزریق در فضای اپیدورال است.

• پی آر پی

در روش درمان با پلاسمای غنی از پلاکت که اغلب به عنوان درمان PRP یا درمان پلاسمائی اتولوگ (ACP) از بدن خود فرد نامیده می شود، سعی می شود تا از خواص درمانی طبیعی خون برای ترمیم غضروف، تاندون ها، رباط ها، ماهیچه ها و حتی استخوان های آسیب دیده استفاده شود. این بیماری بیشتر برای درمان مشکل آرتروز زانو استفاده می شود؛ اما می توان آن را در سایر مفاصل نیز استفاده کرد.

• ورزش

اگرچه انعطاف پذیری و تمرینات دامنه حرکتی برای مدیریت علائم آرتروز گردن بسیار مهم است؛ اما تقویت گردن نیز نقش مهمی دارد.

• آب درمانی یا ورزش در آب

تمرین در آب یکی دیگر از فعالیت های توصیه شده ی معمول برای افراد مبتلا به آرتروز ستون فقرات است. در حقیقت، برای برخی، این نوع تمرین بهترین انتخاب است. آب دارای خاصیت شناوری است که اثرات جاذبه را از بین می برد و فشار روی ستون فقرات را کاهش می دهد و به شما این امکان را می دهد تا حرکت کامل تری داشته باشید.

• جراحی

تعداد انگشت شماری از بیماران مبتلا به آرتروز گردن مجبور به انجام عمل جراحی می شوند و در صورت ضروری بودن جراحی، موارد نادری فوریت دارد یا اورژانسی است. در ابتدا درمان های غیرجراحی امتحان می شود و پزشک گاهی از تلفیق دو روش درمانی بهره می گیرد یا تعداد جلسه های فیزیوتراپی بیشتری را جهت فروکش کردن سریع تر علائم تجویز می کند. خوشبختانه در اکثر موارد درمان های غیرجراحی نتیجه بخش و موفقیت آمیز هستند. برای درمان آرتروز گردن روش های دیگری همچون اوزون و … نیز وجود دارد.

عوارض آرتروز گردن

اگر کانال نخاعی یا ریشه های عصبی شما در اثر آتروز گردن، به شدت تحت فشار باشند، این آسیب می تواند دائمی شود. تحلیل مفاصل، مهره ها و دیسک ها در بخش گردنی ستون فقرات می تواند منجر به درد، التهاب و حتی اختلال در عملکرد شود. این شرایط معمولاً افراد بالای 50 سال را درگیر می کند و با بالا رفتن سن تشدید پیدا می کند. بیش از 85 درصد از افراد بالای 60 سال نیز دچار آرتروز گردن می شوند. این مشکل می تواند بدون علائم باشد و یا علائم آن شامل درد و سفتی باشد.

نسخه اصلی مطلب علت، علائم و درمان آرتروز گردن و درد دست ناشی از آن را در سایت دکتر احمد شکرچی زاده بخوانید.

---