پوست، ارگانی است که از بدن ما در برابر عفونت ها محافظت می کند. در طول زندگی خود آسیب دیدگی های مختلفی را بر روی پوست تجربه خواهیم کرد که در پی آن اسکار یا جای زخم باقی می ماند. اسکار (تشکیل جای زخم) یک فرآیند طبیعی ترمیمی است که برای جایگزینی پوست آسیب دیده شکل می گیرد. در اثر اسکار ظاهر پوست برجسته و ناهموار به نظر خواهد رسید. اسکار می تواند در اثر هرگونه آسیب دیدگی، جراحی یا ناهنجاری های بافت پوست ایجاد شود. هر بخشی از بدن می تواند تحت تأثیر اسکار یا جای زخم قرار بگیرد. ازآنجاکه ممکن است ظاهر اسکار به طور کامل برطرف نشود، بر اساس نوع اسکار درمان های رفع اسکار می توانند ظاهر آن را اصلاح و کاهش دهند. بهترین دکتر برای درمان اسکار بعد از بررسی های لازم بهترین روش را برای شما در نظر می گیرد. درمان اسکارهایی که بسیار شدید و عمیق می باشند کمی طولانی است بنابراین برای دریافت یک نتیجه بسیار خوب باید تمامی جلساتی که برای بیمار در نظر گرفته می شود به طور کامل سپری شود.

انواع اسکار

انواع متفاوت اسکارها شامل موارد زیر است:

1. اسکار کلوئید. این جای زخم ها ناشی از یک روند بهبودی بیش از حد است. آنها به نواحی فراتر از آسیب اصلی کشیده می شوند. با گذشت زمان اسکار کلوئید ممکن است مانع از حرکت شود.
2. جای زخم کانتراکچر یا انقباضی. اگر پوست دچار سوختگی شده باشد، ممکن است جای زخم انقباضی ایجاد شود. این جای زخم پوست را سفت می کند که ممکن است توانایی حرکت را با مشکل مواجه کند. جای زخم انقباضی ممکن است به نواحی عمیق تر نفوذ کرده و بر عضلات و عصب ها تأثیر بگذارد.
3. اسکار هایپرتروفیک. اسکارهای برجسته و قرمز رنگی هستند که به کلوئید شباهت دارند؛ اما از محدوده زخم فراتر نمی روند.
4. جای جوش. اگر آکنه شدید ایجاد شود، احتمال بروز این نوع اسکار وجود دارد. انواع مختلفی از جای جوش وجود دارد که از حفره های ریز تا جای زخمی که ظاهر آن حالت گوشه دار یا موج دار است.
5. ترک پوستی. هنگامی که پوست کشیده شده یا چروک می شود، بافت های پیوندی زیر پوست ممکن است آسیب ببیند. ترک پوستی اغلب در طول بارداری، بلوغ یا پس از افزایش و کاهش وزن نیز اغلب ایجاد می شود. آنها معمولاً روی سینه، شکم، ران ها و بالای بازو ایجاد می شوند.

درمان اسکار زخم

از بین بردن جای زخم و درمان بافت اسکار بسیار منحصربه فرد بوده و به شخص بستگی دارد. اکثر جراحان پلاستیک با استفاده از انواع روش های جراحی و غیر جراحی، تلاش می کنند تا ظاهر بافت اسکار را اصلاح نمایند. علاوه بر این، ممکن است بیماران به چندین روش مختلف جراحی برای اصلاح ظاهر بافت اسکار خود نیازمند باشند. ممکن است در مراحل مختلف ترمیم روش های مختلفی برای اصلاح بافت اسکار نیاز باشد.

اسکار زخم سوختگی

سوختگی ها اغلب نواحی وسیع تری از پوست را درگیر می سازند و موجب می شوند که پوست پس از التیام ظاهری چروک (جمع شده) داشته باشد.

اسکار زخم بخیه

بخیه برای تسهیل بهبودی زخم ضروری است، به خصوص اگر پوست به خودی خود بهبود پیدا نکند. با این حال ممکن است روند بهبود طبیعی پوست ما را مختل کنند و جای زخم را از خود بر جای بگذارند.

اسکار زخم چیست؟

زمانی که لایه درم یا درمیس (لایه ضخیم و عمیق پوست) آسیب ببیند، جای زخم به وجود می آید. بدن رشته های جدید کلاژن (نوعی پروتئین طبیعی در بدن) را تولید کرده تا آسیب دیدگی پوست را بازسازی کند، در نتیجه این امر اسکار ایجاد می شود. ساختار و حالت بافت جای زخم جدید از بافت اطراف آن متفاوت است. پس از اینکه زخم به طور کامل ترمیم یافت جای زخم تشکیل می شود.

عوامل خطر ایجاد اسکار یا جای زخم

عواملی که می توانند در ایجاد اسکار تأثیر داشته باشند شامل موارد زیر است:

• ژنتیک که ممکن است با تشکیل اسکار ارتباط داشته باشد.
• سن
• التهاب سیستمیک که می تواند خطر ایجاد زخم هایپرتروفیک یا کلوئیدها را افزایش دهد.
• فشار خون بالا که با افزایش شدت کلوئید همراه است.
• وجود بیماری های پوستی ، مانند اپیدرمولیزیس بولوسا که پوست را بسیار شکننده می کند و در نتیجه تاول هایی ایجاد می کند که هنگام بهبودی اسکار ایجاد می نمایند.

لیزر اسکار زخم

پس از حضور در مطب، پزشک، سری مخصوص دستگاه لیزر را روی ناحیه ای از پوست که دارای جای زخم است، قرار می دهد، سپس با اعمال تنظیمات متناسب با نوع اسکار، بر روی دستگاه لیزر، آن را روشن کرده و لیزر می کند. ترمیم اسکار با لیزر، بسیار روش مطلوبی است؛ زیرا با اعمال پالس هایی در حد و اندازه موردنیاز، وضعیت پوست را بهبود می بخشد. معمولاً قدرت دستگاه لیزر، بر اساس نظر پزشک تنظیم می شود. درمان جای زخم با لیزر درد چندانی ندارد و معمولاً هر پالس آن، به صورت کمی گرما و گزگز احساس می شود.

انواع لیزر برای درمان اسکار

برای درمان جای زخم، می توان از انواع مختلف لیزر استفاده کرد. در این درمان، بسته به نوع جای زخم و ویژگی های ساختاری آن، ممکن است از یک یا دو لیزر به صورت مکمل استفاده شود. ترمیم اسکار با لیزر های گوناگون، نتایج مختلفی به همراه دارد. تفاوت این لیزرها، به قدرت و تکنولوژی ساخت آنها بازمی گردد. در ادامه با مهمترین انواع لیزرهای مناسب برای ترمیم جای زخم پوست، آشنا خواهید شد.

ترمیم اسکار با لیزر CO2

یکی از قدرتمندترین تکنیک های ترمیم اسکار و جای زخم، لیزر Co2 و Co2 فرکشنال است. قدرت این نوع لیزر تا اندازه ای است که برای از بین بردن جای زخم های عمیق نیز استفاده می شود. به دلیل همین عمق اثرگذاری، مدت زمان بهبودی و دوران نقاهت لیزر Co2 حدود دو هفته یا کمی بیشتر است. برای درمان جای زخم توسط لیزر، لازم است میزان بی حسی بیشتری استفاده شود تا درد ناشی از لیزر Co2 را احساس نکنید. این نوع لیزر با از بین بردن بافت های مرده و یا کلاژن های تجمیع شده در بافت اسکار، موجب از بین رفتن هرگونه برجستگی و ناهمواری یا تغییر رنگ در پوست می شود. بافت جوان و تازه که حاصل کلاژن سازی دوباره پوست است، جای بافت اسکار از بین رفته را خواهد گرفت.

ترمیم اسکار با لیزر اربیوم YAG

یکی از تکنیک های درمان جای زخم، استفاده از لیزر اربیوم YAG است. این نوع لیزر، به نسبت لیزر دی اکسید کربن یا Co2 بسیار ضعیف تر است. به همین دلیل، تأثیر کمتری بر درمان جای زخم با لیزر می گذارد و برای از بین بردن اسکار پوستی عمیق، مناسب نیست. همین اثر سطحی در لیزر اربیوم ، موجب کاهش درد شده است. در زمان استفاده از این تکنیک، نیاز چندانی به استفاده از پماد های بی حس کننده ندارید. این لیزر بیشتر با تابش پرتوهای فروسرخ و ایجاد گرما به تحریک پوست برای بازسازی خود، کمک می کند.

رفع جای زخم با IPL

دستگاه IPL به معنی نور پالسی شدید است که در واقع یک دستگاه لیزر به حساب نمی آید؛ اما کاربردی مشابه با آن دارد. این دستگاه نسبت به بسیاری از دستگاه های لیزر دیگر، بهتر کار می کند. اساس کار این روش درست مانند لیزر است، یعنی پرتوهای نوری به صورت متمرکز در یک ناحیه کوچک تابیده می شود. تفاوت آن با لیزر در این است که تنها در یک طول موج مشخص، پرتوهای نوری تولید نمی شود، بلکه در یک بازه گسترده، نور شدید و پرانرژی تولید و به سطح پوست تابیده می شود. نکته بسیار مهم این است که استفاده از دستگاه IPL باید توسط پزشک انجام شود تا عوارضی را در پی نداشته باشد. با این وجود می تواند با تأثیر بر رگ های خونی زیر پوست و تحریک بافت های عمیق پوست به کلاژن سازی، بافت اسکار یا جای زخم را از بین ببرد.

دستگاه لیزر PDL

یکی از کاربردهای اصلی و منحصر به فرد لیزر PDL درمان کلوئید (گوشت اضافی)، جای زخم های قدیمی و از بین بردن تجمعان عروقی در زیر پوست است. امواج این دستگاه به زیر پوست نفوذ می کنند و مستقیماً هموگلوبین موجود در رگ ها یا زخم های قدیمی را هدف قرار می دهد. به همین دلیل به خوبی می تواند در رفع جای زخم و تغییر رنگ پوست ناشی از اسکارهایی که با تخریب زیر پوستی وسیع همراه بوده اند، مؤثر باشد.

اقدامات قبل از درمان اسکار با لیزر

• عدم مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و داروهای گیاهی مثل جینکوبیلوبا و سیر.
• عدم مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین.
• دو هفته قبل از درمان جای زخم با لیزر، از مصرف محصولاتی که دارای اسید گلیکولیک یا رتینوئید هستند، بپرهیزید.
• یک ماه قبل از شروع درمان، از آفتاب گرفتن و سولاریوم پرهیز کنید و به هیچ عنوان در معرض نور
• مستقیم آفتاب، به مدت طولانی قرار نگیرید.
• دو هفته قبل از شروع درمان، از انجام اپیلاسون و استفاده از کرم های موبر بپرهیزید.
• استفاده از کرم های لایه بردار، دو هفته قبل از ترمیم اسکار با لیزر ممنوع است.
• دو هفته قبل از لیزر پوست، استعمال سیگار و نوشیدن الکل را کنار بگذارید. استعمال دخانیات در بهبود پوست و عملکرد بدن در ترمیم آن، اختلال ایجاد می کند.
• دو روز قبل از ترمیم اسکار با لیزر، استفاده از عطر، دئودورانت، لوسیون و کرم را کنار بگذارید.

مراقبت های بعد از درمان اسکار با لیزر

پس از ترمیم اسکار با لیزر، لازم است نسبت به مراقبت از محل تحت درمان، دقت کنید. عفونت در این ناحیه، عواقب بسیار زیادی دارد. سعی کنید از کرم ضد آفتاب باکیفیت استفاده کنید و به هیچ وجه در مقابل نور آفتاب نباشید. حتماً تا بهبودی کامل ناحیه درمان، از حضور در محیط های پر خطر پرهیز کنید. حضور در استخر، باشگاه و محیط های این چنینی تا زمان بهبودی کامل توصیه نمی شود.

روشهای درمان اسکار زخم

از بین بردن جای زخم و درمان بافت اسکار بسیار منحصربه فرد بوده و به شخص بستگی دارد. اکثر پزشکان با استفاده از انواع روش های جراحی و غیر جراحی تلاش می کنند تا ظاهر بافت اسکار را اصلاح نمایند. علاوه بر این، ممکن است بیماران به چندین روش مختلف جراحی برای اصلاح ظاهر بافت اسکار خود نیازمند باشند. ممکن است در مراحل مختلف ترمیم روش های مختلفی برای اصلاح بافت اسکار نیاز باشد.

تزریق ژل

از تزریق ژل برای بهبود موقتی فرورفتگی جای اسکار و زخم می توان استفاده نمود. طی فرایند، پزشک شما پیش از تمیز کردن مکان با سازه ی ضد باکتری مکان های مورد درمان به وسیله ی تزریق را علامت گذاری می کند. به منظور حفظ آرامش به هنگام انجام تزریق مکان به وسیله ی یخ یا بیهوشی موضعی بی حس می شود. پرکننده ها معمولاً از اسید هیالورونیک یا محرک های شیمیایی کلاژن تشکیل می شوند و به وسیله ی سوزن های بسیار کوچکی تزریق انجام می شود. بعضی از بیماران با انجام تزریق کبودی یا احساس سوزش خواهند داشت و بعضی از بیماران برای رسیدن به نتایج دلخواه به چندین جلسه درمانی نیاز خواهند داشت. واکنش آلرژیکی به این نوع فیلرها به شدت نادر است.

تزریق چربی

نام معمول برای تزریق چربی شامل تزریق میکرولیپ یا درمان جای بخیه و زخم با استفاده از پیوند چربی می باشد. پس از تزریق، تولید کلاژن جهت تشکیل پوست جدید افزایش می یابد. ابتدا جراح برای انجام لیپوساکشن به دنبال مکان های قابل اهدا می گردد. پس ازآن چربی به مکان دارای جای زخم و متأثر مانند گونه ها، پیشانی، سینه یا مناطق دیگری از بدن منتقل خواهد شد. طی استفاده از این تکنیک از بیهوشی استفاده نمی شود هرچند که طی فرایند لیپوساکشن از محلول بیحسی استفاده می شود. این فرایند غیرتهاجمی و تقریباً نیاز به سپری کردن دوره ی بهبودی ندارد.

تزریق استروئید

برای نازک شدن بافت پوست نیاز به استفاده از تزریق استروئید می باشد. استروئید هر ماه و به طور مستقیم به جای زخم تزریق می شود تا جای زخم کاملاً صاف و یکدست شود.

لایه برداری

لایه برداری به طور واقعی ظاهر پوست را بهبود می دهد. فرایند لایه برداری قادر است که آسیب های مختلف پوستی را درمان نماید. در لایه برداری از ابزارهای قدرتمند و دستی برای لایه برداریپوست استفاده می شود. پزشک معمولاً به منظور پیشگیری از ایجاد عفونت از پیش پوست را با ژل ضدعفونی تمیز می کند. مدت زمان لایه برداری نهایتاً بین چند دقیقه تا ۲ ساعت (بسته به اندازه و عمق لایه برداری) طول خواهد کشید. لایه برداری ملایم به از بین رفتن جای زخم و اسکار کمک خواهد کرد.

جراحی پیوند پوست

پیوند پوست و فلپ نسبت به دیگر جراحی های جای زخم جدی تر می باشند. احتمال انجام فرآیند در بیمارستان و بستری شدن بیمار بسیار زیاد است و در این فرایند از بیهوشی کامل استفاده می شود. محل تحت درمان ممکن است که پس از چند هفته تا چند ماه التیام پیدا کند و ممکن است که لازم باشد به مدتی بیش از یک سال نیاز به استفاده از بانداژ یا پوشش های محافظتی باشد. فرایند پیوند شامل برداشتن پوست از بخش سالم بدن (مکان اهداگر) و انتقال آن به منطقه آسیب دیده و دارای جراحت می باشد. گفته می شود پیوند زمانی انجام می شود که رگ های خونی و بافت جای زخم در مکان آسیب دیده از نو تشکیل شده باشند. پیوند پوست تا حد زیادی عملکرد ناحیه دارای جای زخم را بهبود می دهد؛ اما چون پوست پیوندی از نظر رنگ و بافت با پوست اطراف کاملاً تطابق و هماهنگی ندارد این فرآیند از لحاظ زیبایی نتایج رضایتبخشی را عرضه نمی کند.

ورق سیلیکون ژل

ورق های ژله ای سیلیکونی می توانند به صاف شدن اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدی کمک نمایند. این ورق های شفاف بر روی جای زخم قرار داده شده و حدود 24 ساعت در محل نگه داشته می شوند.

درم ابریژن

برداشت پوست اضافی ناهنجاری های سطحی پوست مانند خطوط عمیق و یا جای زخم ها به کمک برداشتن لایه بالایی پوست می تواند با صاف شدن پوست کمک نماید. در ناحیه موردنظر داروی بی حسی تزریق می شود، سپس با دقت توسط برس چرخنده مخصوص یا یک چرخنده هایی از جنس الماس به آرامی سطح پوست تحت سایش قرار می گیرد تا مقدار موردنظر از پوست برداشته شود.

لیزر

برای کاهش سطح ناهموار پوست و جای زخم معمولاً از دو نوع لیزر استفاده می شود. لیزر CO2 به طورمعمول برای جای زخم های عمیق تر استفاده می شود، درحالی که لیزر اربیوم برای اسکارهای سطحی و پوست های تیره تر مورد استفاده قرار می گیرد. هر دو لیزر با حذف بالاترین لایه پوست، اجازه می دهند تا لایه صاف و جدیدی پوستی مجدداً شکل بگیرد. برخی از لیزرهای رنگی در دسترس هستند که می توانند به طور مؤثر رنگدانه های قرمز غیرطبیعی اسکارهای هایپرتروفیک و کلوئیدی را درمان کنند.

جراحی

در عمل جراحی بافت اسکار، جراح بافت اسکار را به سمت پایین می تراشد و بافت اضافی را برش می دهد تا حجم بافت اسکار کاهش یابد. ازآنجاکه برش اسکار در مراحل متعددی صورت می پذیرد به آن عمل برداشت سریالی می گویند. اگر ناحیه بافت اسکار بیش ازحد بزرگ باشد، به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی بافت پوست مجاور، از این روش بهره گرفته می شود تا در یک نوبت کل اسکار برداشته شود.

تکنیک زد پلاستی (Z-Plasty) و بازسازی بافت

زد پلاستی روشی است که در آن سعی می شود بافت اسکار مجدداً شکل بگیرد و هدایت شود. اسکار به کمک ایجاد برش های مثلثی شکل در اطراف جای زخم به نحوی که جراح می خواهد هدایت می شود. این برش ها معمولاً به شکل حرف انگلیسی (Z) انجام می شوند (برای همین به آن زد پلاستی می گویند)؛ اما تکنیک و شکلی که پزشک انتخاب می کند به نوع و شکل اسکار بستگی دارد. برش ها تغییر موقعیت داده می شوند تا با خطوط و چین های طبیعی پوست مطابقت پیدا کنند. اسکار جدیدی که شکل می گیرد نسبت به اسکار قبلی کمتر بود و کمتر قابل مشاهده خواهد بود. همچنین زد پلاستی می تواند در از بین بردن فشار اسکارهای انقباضی نیز مؤثر باشد.

جراحی توسعه بافت

در این روش، یک بالون به زیر پوست سالم در نزدیکی بافت اسکار وارد می شود. بالون با محلول سالین پر می شود تا پوست تحت کشش قرار بگیرد. هنگامی که پوست به اندازه کافی کشیده شد (که می تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد)، بالون برداشته می شود. با عمل جراحی بافت اسکار برداشته می شود، سپس پوست کشیده شده توسط بالون به دقت بروی بافت اسکار قرارگرفته و توسط بخیه بسته می شود.

نسخه اصلی مطلب از بین بردن اسکار یا جای زخم را در سایت دکتر هما فاتحی بخوانید.

---