بیضه ها اندام های تولید مثل مردانه هستند که زیر آلت تناسلی در یک کیسه به نام اسکروتوم قرار دارند. عملکرد اولیه آنها تولید اسپرم و هورمونی به نام تستوسترون است. توده بیضه، یک توده غیر طبیعی است که می تواند در بیضه ها شکل بگیرد. توده بیضه یک وضعیت نسبتاً شایع است که می تواند علل مختلفی داشته باشد. توده های بیضه ممکن است در مردان، پسران نوجوان یا کودکان رخ دهد و یک یا هر دو بیضه چپ و راست را درگیر کند. توده بیضه نشانه هایی از مشکلات مربوط به بیضه ها هستند و ممکن است ناشی از آسیب یا یک مشکل جدی پزشکی باشند. همه توده ها بیانگر سرطان بیضه نیستند. اکثر توده ها خوش خیم یا غیر سرطانی هستند و معمولاً نیاز به درمان ندارند. با این حال، پزشک باید هر گونه تغییرات در بیضه ها، به خصوص توده یا تورم را بررسی کند. سونوگرافی یک روش تصویربرداری تشخیصی و پزشکی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قسمت های داخلی بدن استفاده می کند. این تصاویر می توانند به پزشک در تشخیص بیماری یا جراحت کمک کنند. سونوگرافی بیضه که به آن تصویربرداری اولتراسوند از کیسه بیضه نیز گفته می شود به طور خاص به بررسی بیضه ها می پردازد.

• علل توده بیضه
• علائم توده بیضه
• عوامل خطر توده بیضه
• عوارض توده بیضه
• درمان توده بیضه
• اقدامات قبل از سونوگرافی بیضه
• نحوه انجام سونوگرافی بیضه
• عوارض جانبی سونوگرافی بیضه

علل توده بیضه

چندین علت احتمالی برای توده های بیضه از جمله آسیب، نقایص مادرزادی، عفونت و سایر عوامل وجود دارد.

• واریکوسل

این نوع توده بیضه شایع ترین نوع است. این در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مردان رخ می دهد. رگ های بزرگ شده در بیضه ها باعث واریکوسل می شوند. آنها پس از بلوغ یعنی زمانی است که جریان خون در بیضه ها کاملاً افزایش می یابد، بیشتر دیده می شوند.

• هیدروسل

ایجاد مایع در بیضه ها باعث ایجاد هیدروسل می شود. این نوع توده بیضه در حداقل ۵ درصد از مردان تازه متولد شده رخ می دهد. نوزادان نارس بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

• کیست اپیدیدیم

کیست اپیدیدیم زمانی رخ می دهد که لوله طولانی و پیچیده در پشت بیضه ها به نام اپیدیدیم با مایع پر می شود و نمی تواند تخلیه شود. اگر کیست حاوی اسپرم باشد، آن را به عنوان اسپرماتوسل شناخته می شود. این شکل توده بیضه بسیار رایج است. این مشکل اغلب به تنهایی حل می شود.

• اپیدیدیمیت و ارکیت

التهاب اپیدیدیم است و عفونت باکتریایی مانند برخی از عفونت های منتقله از راه جنسی، مانند گونوره یا کلامیدیا باعث ان می شود. عفونت همچنین باعث ایجاد ارکیت یا التهاب بیضه می شود. باکتری یا ویروس می تواند عفونت را ایجاد کند.

• پیچ خوردگی

پیچ خوردگی بیضه زمانی رخ می دهد که بیضه ها پیچیده شوند، معمولاً این وضعیت به علت آسیب یا حادثه، اغلب در پسران بین سنین ۱۳ تا ۱۷ ساله رخ می دهد؛ اما می تواند بر مردان در تمام سنین نیز تأثیر بگذارد. پیچ خوردگی بیضه یک اورژانس پزشکی است که نیاز به تحقیقات فوری و درمان دارد.

• فتق

فتق بیضه زمانی رخ می دهد که بخشی از روده به داخل کیسه بیضه می افتد. این امر می تواند باعث بزرگ شدن کیسه بیضه شود.

• سرطان بیضه

برخی از توده ها نشان دهنده رشد سرطان بیضه هستند. فقط پزشک می تواند تعیین کند که آیا یک توده سرطانی است یا خیر. سرطان بیضه به طور کلی معمول نیست؛ اما شایع ترین نوع سرطان در میان مردان بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال است.

علائم توده بیضه

علائم و نشانه های توده در بیضه بسته به ناهنجاری متفاوت است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد ناگهانی که در سراسر کشاله ران، شکم یا کمر منتشر می شود.
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• تورم در کیسه بیضه
• قرمزی و التهاب کیسه بیضه
• حالت تهوع یا استفراغ

عوامل خطر توده بیضه

عواملی که خطر توده کیسه بیضه را افزایش می دهند به دلیل علل مختلف ناهنجاری های کیسه بیضه متفاوت اند. این عوامل عبارتند از:

• بیضه پایین نیامده یا جمع شونده

یک بیضه پایین نیامده در طول رشد جنین یا اوایل دوران نوزادی از شکم خارج نشده و درون کیسه بیضه قرار نگرفته است. در حالی که بیضه جمع شونده به داخل کیسه بیضه فرو می رود؛ اما به سمت شکم عقب کشیده می شود.

• ناهنجاری های موجود در بدو تولد

ناهنجاری های مادرزادی موجود در بیضه ها، آلت تناسلی یا کلیه ها ممکن است خطر توده کیسه بیضه و سرطان بیضه را در آینده افزایش دهند.

• سابقه سرطان بیضه

اگر قبلاً در یک بیضه سرطان داشته اید، در معرض خطر ابتلا به سرطان بیضه دیگر هم خواهید بود. داشتن پدر یا برادری که سرطان بیضه داشته باشد هم خطر ابتلا را افزایش می دهد.

عوارض توده بیضه

همه توده های کیسه بیضه منجر به عوارض طولانی مدت نمی شوند. با این حال، هر توده ای که بر سلامت یا عملکرد بیضه تأثیر بگذارد می تواند منجر به تأخیر یا رشد ضعیف در دوران بلوغ و ناباروری شود.

درمان توده بیضه

اکثر توده های کیسه بیضه یا به درمان کم تهاجمی نیاز دارند و یا ندارند؛ اما بعضی از آنها نیاز به دارو یا اقدامات جدی تر دارند.

• عفونت های کیسه بیضه

توده های کیسه بیضه ناشی از عفونت باکتریایی، همانطور که معمولاً در مورد اپیدیدیمیت اتفاق می افتد، با آنتی بیوتیک درمان می شوند؛ ولی عفونت های ویروسی که باعث اپیدیدیمیت یا اورکیت می شوند معمولاً با استراحت، یخ و داروهای مسکن از بین می روند.

• توده های غیر سرطانی (خوش خیم) کیسه بیضه یا اسکروتوم

توده های خوش خیم کیسه بیضه می توانند بدون درمان رها و یا با جراحی برداشته، ترمیم و یا تخلیه شوند. این تصمیمات درمانی به عوامل زیر بستگی دارد:

• باعث ناراحتی یا درد شده است
• در ایجاد یا افزایش خطر ناباروری نقش دارد
• عفونت دارد
• سرطان بیضه

یک متخصص در درمان سرطان (انکولوژیست) درمان هایی را بر اساس جدا شدن سرطان در بیضه یا گسترش به سایر بافت های بدن توصیه می کند. سن و سلامت کلی بیمار هم از عوامل دخیل در انتخاب گزینه های درمانی برای سرطان بیضه هستند.

1. برداشتن یا حذف رادیکال اینگوینال: این یک روش جراحی برای درمان سرطان بیضه است که از طریق یک برش در کشاله ران، بیضه آسیب دیده و طناب اسپرماتیک را برمی دارند. گره های لنفاوی شکم شما هم ممکن است در صورت گسترش سرطان به آنها برداشته شوند.
2. شیمی درمانی: این یک درمان دارویی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند.

در برخی موارد می شود از پرتودرمانی هم استفاده کرد. این نوع درمان از اشعه ایکس با دوز بالا یا سایر پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول های سرطانی که ممکن است بعد از برداشتن بیضه آسیب دیده هنوز در بدن مانده باشند، استفاده می کند.

بیشتر موارد سرطان بیضه قابل درمان هستند؛ اما مراقبت های بعدی برای جلوگیری از عود احتمالی ضروری است.

اقدامات قبل از سونوگرافی بیضه

قبل از انجام این سونوگرافی، نیازی به جلوگیری از خوردن یا نوشیدن وجود ندارد.

نحوه انجام سونوگرافی بیضه

این کار معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد. قبل از معاینه، از فرد خواسته می شود تا روی تخت بخوابد. در طی مراحل، ممکن است لازم باشد که در یک طرف بدن خود حرکت کنید. سونوگرافی بیضه خارج از بدن انجام می شود. یک دستگاه کوچک و دستی که مبدل نامیده می شود برای گرفتن تصاویر استفاده می شود. پزشک، ژل مبتنی بر آب را به اسکروتوم اعمال می کند تا اطمینان حاصل شود که مبدل روی پوست راحت حرکت می کند. وی این مبدل را به طرف عقب و جلو بر روی اسکروتوم حرکت می دهد تا تصاویر بیضه ها را بگیرد.

عوارض جانبی سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه ها روشی کم ریسک در نظر گرفته می شود. این تست ممکن است موجب ناراحتی و یا درد در صورتی که آسیب یا تورم در ناحیه بیضه ها وجود داشته باشد، شود. برخی روش های تصویربرداری از اشعه های رادیواکتیو استفاده می کنند؛ اما سونوگرافی این طور نیست که این روش را نسبت به دیگر روش ها کم ریسک تر می کند.

نسخه اصلی مطلب تشخیص توده غیر طبیعی در بیضه با سونوگرافی بیضه را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---