مفصل گیجگاهی فکی لولای است که فک شما را به استخوان های تمپورال جمجمه که در جلوی هر گوش قرار دارند، متصل می کند. این مفصل به شما امکان می دهد برای صحبت کنید، جویدن و خمیازه کردن فک خود را بالا و پایین و چپ و راست کنید. مشکلات فک و عضلات صورت که به مفصل گیجگاهی فکی مربوط هستند؛ به عنوان اختلالات گیجگاهی فکی (TMD) شناخته می شوند.

چه چیزی باعث سندرم مفصل گیجگاهی فکی (TMD) می شود؟

علت سندرم مفصل گیجگاهی هنوز مشخص نیست؛ با این وجود دندانپزشکان بر این باورند که علائم، ناشی از مشکلات عضلات فک یا قسمت هایی از خود مفصل است.آسیب به فک، مفصل یا عضلات سر و گردن، مانند ضربه شدید می تواند منجر به TMD شود. علل دیگر عبارتند از:

• ساییدن یا فشردن دندان ها که فشار زیادی به مفصل وارد می کند
• حرکت بالشتک یا دیسک نرم بین توپ و سوکت مفصل
• آرتریت در مفصل
• استرس، که می تواند باعث سفت شدن ماهیچه های صورت و فک یا منقبض شدن آن شود

علائم سندرم مفصل گیجگاهی فکی (TMD) چیست؟

سندرم مفصل گیجگاهی فکی اغلب باعث درد و ناراحتی شدید می شود. این عارضه ممکن است موقتی باشد یا چندین سال طول بکشد. ممکن است یک یا هر دو طرف صورت شما را تحت تاثیر قرار دهد. زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا هستند و در بین افراد بین 20 تا 40 سال شایع تر است.

علائم رایج عبارتند از:

• درد یا حساسیت در صورت، ناحیه مفصل فک، گردن و شانه ها و داخل یا اطراف گوش هنگام جویدن، صحبت کردن یا باز کردن دهان
• مشکلات زمانی که سعی می کنید دهان خود را کاملا باز کنید
• فک هایی که در موقعیت دهان باز یا بسته گیر یا قفل می کنند
• صداهای کلیک کردن، ترکیدن یا رنده کردن در مفصل فک هنگام باز یا بسته شدن دهان یا جویدن به گوش می رسد. این ممکن است دردناک باشد یا نباشد.
• احساس خستگی در چهره شما
• مشکل در جویدن یا گاز گرفتن ناگهانی ناراحت کننده - گویی دندان های بالا و پایین به درستی روی هم قرار نمی گیرند. در مورد مزایا و معایب جراحی تراز دندان بیشتر بدانید.
• تورم در کنار صورت
• همچنین ممکن است دندان درد، سردرد ، گردن درد ، سرگیجه، گوش درد، مشکلات شنوایی، درد بالای شانه و صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) داشته باشید.

چگونه سندرم مفصل گیجگاهی فکی(TMD) تشخیص داده می شود؟

بسیاری از شرایط دیگر باعث علائم مشابه سندرم مفصل گیجگاهی فکی می شوند؛ مانند پوسیدگی دندان، مشکلات سینوسی، آرتریت یا بیماری لثه. برای اینکه بفهمد چه چیزی باعث بیماری شما شده است، پزشک در مورد سابقه سلامتی شما می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد.

در این معاینه مفاصل فک از نظر درد یا حساسیت بررسی می شوند. همچنین پزشک در معاینه مطمئن خواهد شد که فک شما همانطور که باید کار می کند و وقتی دهان خود را باز یا بسته می کنید قفل نمی شود. بعلاوه قدرت فشردن دندان های شما را آزمایش می کند و مشکلات عضلات صورت شما را بررسی می کنند.

پزشک ممکن است عکس برداری با اشعه ایکس کامل صورت بگیرد تا بتواند فک ها، مفاصل گیجگاهی فکی و دندان های شما را ببیند تا سایر مشکلات را رد کند. همچنین ممکن است نیاز به انجام آزمایش های دیگری مانند (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) وجود داشته باشد. MRI می تواند نشان دهد که آیا دیسک TMJ در موقعیت مناسب در حین حرکت فک قرار دارد یا خیر؛ و سی تی اسکن جزئیات استخوانی مفصل را بررسی میکند.

درمان های خانگی برای سندرم مفصل گیجگاهی فکی

کارهایی وجود دارد که می توانید به تنهایی برای کمک به تسکین علائم TMD انجام دهید. پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که برخی از این درمان ها را با هم امتحان کنید.

• داروهای بدون نسخه مصرف کنید. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن، می توانند درد و تورم عضلانی را تسکین دهند.
• از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید. یک کیسه یخ را به مدت 10 دقیقه در کنار صورت و ناحیه شقیقه خود قرار دهید. چند کشش ساده فک انجام دهید. وقتی کارتان تمام شد، یک حوله یا پارچه گرم را به مدت 5 دقیقه کنار صورت خود نگه دارید. این روتین را چند بار در روز انجام دهید.
• غذاهای نرم بخورید. ماست، پوره سیب زمینی، پنیر دلمه، سوپ، تخم مرغ، ماهی، میوه ها و سبزیجات پخته شده، لوبیا و غلات را به منوی خود اضافه کنید. غذاها را به قطعات کوچک برش دهید تا کمتر بجوید. از غذاهای سفت و ترد (مثل چوب شور و هویج خام)، غذاهای جویدنی (مانند بیسکوییت) و لقمه های بزرگی که نیاز به باز کردن زیاد فک دارند؛ صرف نظر کنید.
• از حرکات شدید فک خودداری کنید. خمیازه کشیدن و جویدن (مخصوصاً آدامس یا یخ) را به حداقل برسانید و فریاد نزنید، آواز نخوانید یا کاری که شما را مجبور به باز کردن بیش از اندازه فک می کند، نکنید.
• چانه خود را روی دست خود قرار ندهید. گوشی را بین شانه و گوش خود قرار ندهید. برای کاهش درد گردن و صورت، وضعیت بدنی خوب را تمرین کنید.
• تا جایی که می توانید دندان های خود را کمی از هم دور نگه دارید. این باعث کاهش فشار روی فک شما می شود. زبان خود را بین دندان های خود قرار دهید تا فشردن یا ساییدن را در طول روز کنترل کنید.
• تکنیک های آرام سازی را برای کمک به شل شدن فک یاد بگیرید.

درمان های سنتی سندرم مفصل گیجگاهی فکی

با پزشک خود در مورد این درمان های آزمایش شده و واقعی برای TMD صحبت کنید:

• داروها

اگر برای درد و تورم به آنها نیاز دارید، پزشک شما می تواند دوزهای بالاتری از NSAID ها را تجویز کند. آنها ممکن است یک شل کننده عضلانی را برای آرام کردن فک شما در صورت ساییدن یا فشار دادن دندان های خود پیشنهاد کنند. یا یک داروی ضد اضطراب برای تسکین استرس، که ممکن است باعث TMD شود. در دوزهای پایین نیز می توانند به کاهش یا کنترل درد کمک کنند. شل کننده های عضلانی، داروهای ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی فقط با نسخه در دسترس هستند.

• آتل

این دهانی های پلاستیکی روی دندان های بالا و پایین شما قرار می گیرند تا با هم تماس پیدا نکنند. آنها اثرات فشردن یا ساییدن دندان ها را کاهش می دهند و با قرار دادن دندان ها در موقعیت صحیح تر، بایت شما را اصلاح می کنند.

سایر درمان ها

اگر درمان های ذکر شده در بالا کمکی نکرد، پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را پیشنهاد دهد:

• تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) : این روش درمانی از جریان های الکتریکی سطح پایین برای تسکین درد با شل کردن مفصل فک و عضلات صورت استفاده می کند. می توان آن را در مطب دندانپزشکی یا در خانه انجام داد.
• سونوگرافی : گرمای عمیق اعمال شده به مفصل می تواند درد را تسکین دهد یا تحرک را بهبود بخشد.
• تزریق نقطه ماشه ای : داروی ضد درد یا بیهوشی برای تسکین به ماهیچه های حساس صورت به نام « نقاط ماشه ای » تزریق می شود.
• امواج رادیویی : درمانی امواج رادیویی مفصل را تحریک می کند که جریان خون را افزایش می دهد و درد را کاهش می دهد.
• لیزر درمانی : سطح پایین این کار درد و التهاب را کاهش می دهد و به شما کمک می کند گردن خود را آزادانه تر حرکت دهید و دهان خود را بازتر کنید.
• تزریقات : یکی از درمانهای دیگر این بیماری در صورت و اینکه اقدامات ساده تر پاسخگو نبود تزریق کورتیکواسترویید ، پی ار پی و ژل در این مفصل است ، که اینکار تحت راهنمایی تصویربرداری قابل انجام است.

جراحی برای سندرم مفصل گیجگاهی فکی(TMD)

اگر درمان های دیگر نمی توانند به شما کمک کنند، جراحی ممکن است گزینه مناسبی باشد. سه نوع جراحی برای TMD وجود دارد. نوع جراحی بستگی به مشکل دارد.

آرتروسنتز در صورتی استفاده می شود که سابقه اصلی TMJ نداشته باشید اما فک های شما قفل شده باشد.

جراحی آرتروسکوپی با آرتروسکوپ انجام می شود. این ابزار ویژه دارای یک لنز و یک چراغ روی آن است. این به پزشک اجازه می دهد تا داخل مفصل شما را ببیند. شما بیهوشی عمومی دریافت می کنید، سپس پزشک یک برش کوچک در جلوی گوش شما ایجاد می کند و ابزار را وارد می کند. به یک صفحه ویدیو متصل می شود، بنابراین آنها می توانند مفصل شما و ناحیه اطراف آن را بررسی کنند. آنها ممکن است بافت ملتهب را بردارند یا دیسک یا مفصل را دوباره مرتب کنند. این نوع جراحی که به عنوان کم تهاجمی شناخته می شود، اسکار کوچکتری بر جای می گذارد، عوارض کمتری دارد و به زمان بهبودی کوتاه تری نسبت به یک عمل بزرگ نیاز دارد.

جراحی مفصل باز. بسته به علت TMD، ممکن است آرتروسکوپی امکان پذیر نباشد. در این جراحی شما بیهوشی عمومی دریافت می کنید، سپس پزشک کل ناحیه اطراف مفصل را باز می کند تا بتوانند دید کامل و دسترسی بهتری داشته باشند. پس از جراحی مفصل باز به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز خواهید داشت و احتمال بیشتری برای ایجاد اسکار و آسیب عصبی وجود دارد.

نسخه اصلی مطلب اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD) را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---