چرخش انگشتان پا به سمت داخل؛ که عموماً پا کبوتری نیز نامیده می شود، زمانی اتفاق می افتد که کودکان با پاهای به سمت داخل رفته راه می روند. پا کبوتری یک بیماری شایع است که می تواند از زمان تولد در کودک باشد و یا به مرورزمان ایجاد شود.

پا کبوتری معمولاً دردی برای کودک ندارد و توانایی کودک برای راه رفتن و دویدن را مختل نمی کند. پاهای بیشتر کودکان به مرور به سمت بیرون صاف شده و توانایی راه رفتن و دویدن آن ها بهتر می شود. اما درصورتی که این نقص درمان نشود می تواند منجر به بروز مشکلات از قبیل زیر شود:

• راه رفتن نامتعادل که منجر به کشیدگی عضلات می شود.
• کاهش توانایی انجام حرکات ورزشی به علت مشکلات ایجادشده در هنگام راه رفتن و دویدن
• ناهنجاری های پا ازجمله پینه های پا، انگشت چکشی و صافی کف پا

راه رفتن با پنجه به داخل در کودکان بسیار شایع است و شکایت مکرر بسیاری از والدین است. در حقیقت، راه رفتن با پنجه به داخل (پنجه کبوتری) شایع ترین تغییر شکل چرخشی است که در ارتوپدی کودکان دیده می شود. در اکثریت قریب به اتفاق بیماران، پنجه کبوتری با رشد در گذر زمان اصلاح می شود.

چه چیز منجر به راه رفتن با چرخش پا به سمت داخل در کودکان می شود؟

سه دلیل از مهم ترین دلایل ابتلا به پا کفتری (کبوتری) عبارت اند از: چرخش فمورال (چرخش استخوان فمور یا ران)، چرخش داخلی/میانی استخوان تیبیا (چرخیدن استخوان تیبیا یا ساق پا) و انحراف متاتارس/کف پا (پای منحنی).

زمانی که متخصص جراحی ارتوپد کودک شما را معاینه می کند، تشخیص می دهد که این چرخش به علت پاها، لگن و یا ران به وجود آمده است.

پا کفتری چگونه تشخیص داده می شود؟

متخصص کودکان ممکن است از آزمایش های زیر برای تشخیص مشکل چرخش پاها به سمت داخل در کودک شما استفاده کند:

• معاینه فیزیکی پاهای کودک شما
• عکس برداری تشخیصی شامل سی تی اسکن برای تشخیص راستای استخوان های پای کودک
• عکس برداری ایکس ری یا فلوروسکوپی (تصویربرداری اشعه ایکس) برای مشاهده حالات استخوان کودک در حین حرکت

چرخش پا به داخل ممکن است خفیف و غیر قابل تشخیص باشد و یا آنقدر واضح و آشکار باشد که بر راه رفتن کودک تاثیر گذارد.

برای تشخیص چرخش پا به داخل و علت آن، پزشک کودک را در حال ایستادن و راه رفتن مشاهده می کند. همچنین پزشک باید پاهای کودک را به آرامی حرکت دهد تا ببیند زانوها چگونه خم می شود و به دنبال نشانه ای از چرخش یا پیچ خوردگی در باسن کودک بگردد.

ممکن است پزشک بخواهد تصاویری از پاهای کودک نیز گرفته شود. تصاویر ممکن است عکس رادیوگرافی یا سی تی اسکن باشند تا پزشک بتواند حالت قرارگیری استخوان ها را ببیند. نوعی فیلم اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی وجود دارد که تصویر متحرک استخوان های پا و ران کودک را نشان می دهد.

اگر نگران راه رفتن کودک هستید با پزشک او صحبت کنید. برای تعداد کمی از بچه ها، ناهنجاری های راه رفتن می تواند با مشکلات دیگری همراه باشد. به عنوان مثال، راه رفتن رو به بیرون می تواند نشانه ای از یک بیماری عصبی عضلانی در موارد نادر باشد.

اگر متوجه موارد زیر شدید فرزندتان باید توسط پزشک ارزیابی شود:

• راه رفتن رو به داخل یا بیرون که تا ۳ سالگی بهبود نمی یابد
• لنگیدن یا شکایت از درد
• یک پا بیشتر از پای دیگر چرخش داشته است
• تأخیر در رشد، مانند یاد نگرفتن صحبت کردن طبق زمان مورد انتظار
• ناهنجاری های راه رفتن که به جای بهبود، بدتر می شوند

سپس پزشک می تواند تصمیم بگیرد که آیا معاینات یا آزمایشات تخصصی بیشتری باید برای اطمینان از مراقبت مناسب از کودک شما انجام شود.

درمان انگشت یا پای کبوتری

پزشک شما به شما یاد می دهد تا چگونه پاهای کودک خود را بکشید تا آن ها صاف شوند. درصورتی که حالت کف پا به شدت گرد شده باشد ممکن است پزشک با گچ گرفتن و یا بریس، چرخش پاها به سمت داخل را درمان کند. درصورتی که پاها بعد از درمان نیز هنوز منحنی باشند مشکلی برای کودک در هنگام راه رفتن و یا دویدن ایجاد نمی کند؛ و دردی نیز برای وی ندارد.

در مواردی که چرخش پا به داخل بسیار خفیف یا متوسط است، مشکل بدون درمان برطرف می شود. رفع بیماری ممکن است چند سال طول بکشد اما معمولا استخوان ها به خودی خود به حالت طبیعی برمی گردند.

نوزادانی که به ماتاتارسوس ادکتوس شدید مبتلا هستند باید قسمتی از پایشان که مشکل دارد به مدت چند هفته در گچ باشد. گچ گرفتن برای نوزادان بالای شش ماه انجام می شود. هدف از گچ گرفتن این است که مشکل استخوان قبل از راه افتادن کودک برطرف شود. گاهی ماساژ قسمت بیرونی استخوان نیز به رشد مستقیم استخوان ها کمک می کند.

در اکثر موارد نوزادان مبتلا به تورشن تیبیا یا تورشن فمورال متوسط، نیاز به گچ، بریس، یا کفش مخصوصی ندارند. با گذر زمان مشکل به خودی خود برطرف می شود. در گذشته بریس های مخصوص شب و وسایل دیگری برای کودکان مبتلا به پنجه کبوتری تجویز می شد. اما ثابت شد که این وسایل موثر نبوده است.

پزشک با توجه به موارد زیر، درمان مناسب را برای کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن تعیین می کند.

• سن، وضعیت کلی سلامت و سوابق پزشکی کودک
• میزان چرخش پای کودک به داخل

اکثر کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن با معاینه دقیق در طول چند سال درمان می شوند زیرا چرخش استخوان ران به داخل معمولا با گذر زمان به خودی خود برطرف می شود. زمانی که کودک رشد کرده و به سن 8 تا 10 سالگی یا به سن نوجوانی برسد، راه رفتنش حالت طبیعی یا تقریبا طبیعی خواهد یافت.

بریس ها ، کفش های مخصوص و تمرینات ورزشی معمولا تاثیری بر افزایش سرعت بهبودی یا تحریک مکانیسم بدن برای اصلاح خود بخود فمورال آنتی ورژل ندارد.

فیزیوتراپی چگونه می تواند کمک کند؟

• فیزیوتراپیست ها کودک شما را تشویق می کنند که در موقعیت W ننشیند و به جای کشش باسن در جهت مخالف، او را به نشستن با پاهای روی هم تشویق می کند.
• درمان انگشتان رو به داخل: فعالیت های خارج از پا ممکن است به راه رفتن رو به داخل کمک کند، به عنوان مثال اسب سواری یا شنای کرال سینه. آنها همچنین ممکن است کودک را به راه رفتن پنگوئنی یا راه رفتن در امتداد یک خط مستقیم تشویق کنند. کشش عضلات چرخاننده مفصل ران می تواند به بیرون آوردن انگشتان پا و جلوگیری از عدم تعادل عضلات کمک کند
• درمان انگشتان رو به خارج: کشش ماهیچه هایی که استخوان ران شما را به سمت بیرون می چرخانند می تواند به کاهش چرخش انگشتان پای کودک شما به سمت خارج کمک کند

زندگی با پای کفتری

پای کفتری معمولاً مشکل خاصی در فرد ایجاد نمی کند، حتی اگر با مرور زمان رفع نشود. در برخی موارد کودکان با مشکل چرخش پاها به سمت داخل معمولاً در پیدا کردن کفش مناسب، به علت انحنای موجود در کف پا، با مشکل روبرو می شوند. مشکلاتی از این قبیل ممکن است باعث شود تا والدین تصمیم به درمان پا کفتری در کودک بگیرند. پاکفتری منجر به ورم مفاصل و آرتروز نمی شود.

چرخش کف پا به سمت داخل (متاتارسوس اداکتوس)

چرخش کف پا به سمت داخل به شرایطی گفته می شود که پاهای کودک از قسمت میانی تا انگشتان به سمت داخل منحرف شود. این وضعیت در برخی موارد ممکن است خفیف و انعطاف پذیر و در برخی دیگر بارزتر و سفت و سخت تر باشد. موارد شدید چرخش کف پا به سمت داخل ممکن است تا حدی شبیه بدشکلی ِ پای چنبری (کلاب فوت) باشد.

چرخش کف پا به سمت داخل بیشتر اوقات، معمولاً در ۴ تا ۶ ماه اول زندگی، به خودی خود بهبود می یابد. نوزادان ۶ تا ۹ ماهه با تغییر شکل شدید یا پاهایی که بسیار سفت و سخت شده اند، ممکن است با استفاده از گچ یا کفش مخصوص با موفقیت بالا درمان شوند. به ندرت به جراحی برای اصلاح پا احتیاج است.

چرخش کف پا به سمت داخل با پای چنبری متفاوت است. پای چنبری یک ناهنجاری شدیدتر می باشد که در مدت کوتاهی پس از تولد نیاز به درمان دارد.راه رفتن در انگشت گاهی در کودکانی دیده می شود که پاهایی دارند که به سمت داخل خمیده شده است (انگشت کبوتری). این امر همچنین می تواند به دلیل قالب گیری’ در دوران بارداری باشد و اغلب در کودکانی دیده می شود که تمایل به خوابیدن رو به پایین دارند.بیش از ۸۰ درصد کودکان در سنین ۳-۴ سالگی از این مرحله رشد می کنند.

اگر پا نرم و انعطاف پذیر باشد (پزشک بررسی خواهد کرد) درمان ضروری نیست. در برخی از کودکان با مشکلات بارزتر و پاهایی که انعطاف پذیری کمتری دارند، پزشک ممکن است کفش های مخصوص، آتل هایی را که باید شب پوشیده شود و یا به ندرت درمان با گچ را توصیه می کند.

تعداد بسیار کمی از کودکان برای صاف شدن پاها به عمل نیاز دارند. اکثریت قریب به اتفاق کودکان مبتلا به metatarsus adductus از هیچ علائمی شکایت ندارند و می توانند در تمام فعالیت های بدنی شرکت کنند و هیچ مشکل طولانی مدت ندارند.

آیا پیاده روی باعث بهبود می شود؟

با بزرگتر شدن بیشتر بچه ها، استخوان های آن ها خیلی کم به زاویه طبیعی می چرخند. پیاده روی، مانند سایر ورزش ها، با تجربه بهبود می یابد، بنابراین بچه ها توانایی کنترل عضلات و وضعیت پا را دارند.

پزشکان معمولاً استفاده از کلیپ های ویدئویی را برای کمک به والدین در پیگیری پیشرفت توصیه می کنند. والدین می توانند کودک خود را در حال راه رفتن ضبط کنند و سپس حدود یک سال صبر می کنند تا فیلم دیگری بگیرند. این امر معمولاً باعث می شود که بتوانید با گذشت زمان ناهنجاری راه رفتن بهبود می یابد یا خیر. در غیر این صورت، والدین با پزشک فرزندشان صحبت می کنند تا در مورد لزوم درمان صحبت کنند.

نسخه اصلی مطلب علت چرخش مچ پا به داخل (پنجه کبوتری) چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---