رادیولوژی به مجموعه ای از روش های تصویربرداری از قسمت های داخلی بدن اطلاق می شود که می تواند کمک بسیار بزرگی برای تشخیص انواع بیماری ها باشد. با استفاده از این نوع تصویربرداری، تشخیص بیماری ها با سرعت بیشتر و دقت بالاتری انجام می شود.

در رادیولوژی از اشعه ایکس با دوز پایین، امواج صوتی و یا میدان مغناطیسی برای تصویربرداری استفاده می شود که هرکدام از آنها می تواند برای نشان دادن تصویر بهتر و دقیق تر کاربرد داشته باشد. بدین منظور در ادامه به بیان انواع رادیولوژی و نوع امواجی که استفاده می کنند پرداخته می شود.

اهداف رادیولوژی

1. تشخیص

برای بررسی و تشخیص انواع اختلالات و بیماری ها در اعضای داخلی بدن از رادیولوژی استفاده می شود. رادیولوژی تشخیصی شامل رادیولوژی عمومی مغز و اعصاب، اسکلتی عضلانی، قفسه سینه، شکمی، کودکان و پستان می باشد و در مورد مشکلاتی که درون ساختار بدن برای فرد اتفاق افتاده است به پزشک اطلاعاتی داده و در تشخیص بیماری کمک می کند. رادیولوژی تشخیصی خود شامل شاخه های مختلفی مانند سی تی اسکن ، ام آر آی، MRA، فلوروسکوپی، ماموگرافی و سونوگرافی و همچنین پزشکی هسته ای می باشد.

2. مداخله

برای درمان، نیاز به تشخیص دقیق می باشد. در زمانی که تشخیص همزمان با درمان صورت گیرد، پزشک نتایج بهتری به دست می آورد. رادیولوژی مداخله ای نوعی روش است که پزشکان از تصویربرداری پزشکی برای ارائه درمانی به افراد دارای شرایط غیر سرطانی استفاده می کنند. به عنوان مثال، رادیولوژیست مداخله ای می تواند از تصویربرداری پزشکی برای پشتیبانی از یک عمل جراحی استفاده کند، به طوری که برای هدایت عمل از روش هایی استفاده می کنند که معمولاً با سوزن یا لوله های باریک به نام کاتر انجام می شود.
برخی از این روش ها برای فرایندهای کاملاً تشخیصی به عنوان مثال آنژیوگرافی انجام می شود. در حالی که برخی دیگر به عنوان بخشی از درمان های خاص مثال آنژیوپلاستی صورت می گیرد. تصاویر راهنما به رادیولوژیست این امکان را می دهند تا ابزارها را از طریق بدن به سمت مناطقی که مورد معالجه قرار می گیرند، هدایت کنند.

این روش با به حداقل رساندن آسیب جسمی بیمار، میزان بهبودی را افزایش و زمان مدت بستری بعد از عمل را کاهش می دهد. هدف از پاتولوژی مداخله تشخیص و یا درمان پاتولوژی ها با تکنیک حداقل تهاجمی می باشد.

این روش با استفاده از تکنیک های مختلف تصویربرداری به عنوان مثال اشعه ایکس، سونوگرافی، رزونانس مغناطیسی، سی تی اسکن می تواند با هدایت ابزارهای کوچک مانند سوند و موارد مشابه از طریق رگ های خونی طیف گسترده ای از بیماری ها را درمان کند. از آنجا که فقط برش های کوچک پوستی ایجاد می شود، خطرات آن کم بوده و زمان بهبودی معمولاً در مقایسه با سایر روش ها بسیار اندک است. از دیگر موارد استفاده از رادیولوژی مداخله ای می توان موارد زیر را نام برد:

• نمونه برداری یا بیوپسی از پستان که تحت گاید سونوگرافی و یا استریوتاکسی انجام می شود.
• قراردادن کاتر وریدی
• آمبولیزاسیون کردن برای درمان سرطان ها
• کنترل کردن خونریزی توسط آمبولیزاسیون
• نمونه برداری از اندام هایی مانند ریه و تیروئید

3. درمانی

• در برخی موارد برای از بین بردن سلول های سرطانی از رادیولوژی استفاده می شود که به آن رادیوتراپی می گویند.
• درمان سرطان ها
• مداوای کمردرد
• درمان مشکلاتی که مربوط به کبد و کلیه می باشد.

4. هسته ای

در برخی موارد از تزریق دارو به بدن بیمار برای تشخیص دقیق تر استفاده می شود.

مزایای رادیولوژی

1. رادیولوژی به پزشک این امکان را می دهد که با کمترین عارضه ای، به داخل بدن بیمار راه پیدا کند و از آن اطلاعات بگیرد. قبل از اختراع رادیولوژی، این کار تنها از طریق باز کردن بدن با روش های جراحی انجام می گرفت و بسیاری از بیماران در این راه با رنج و مشقت های زیادی روبرو بودند.
2. تسریع تشخیص بیماری ها از یکدیگر: با گرفتن تنها چند عکس رادیولوژی، پزشک می تواند تشخیص درست بیماری را در فرد بدهد و سریعاً اقدامات درمانی را شروع کند.
3. صرف کمترین زمان برای تشخیص بیماری ها: پزشک طی مدت کوتاهی و با توجه به عکس های رادیولوژی و دیگر آزمایش های بیمار، تصمیم می گیرد که فرد نیاز به جراحی دارد یا خیر. صرف این زمان اندک کاملاً به نفع بیمار است.
4. افزایش دقت: ارائه تصویری دقیق از چند نقطه بدن، اطلاعات زیادی را در خصوص عملکرد اندام های بدن در اختیار پزشک قرار می دهد و قدرت تصمیم گیری او را برای بهتر درمان کردن بیماری بالا می برد.
5. یکی از مهم ترین مزایای علم رادیولوژی، تشخیص و درمان دو علت مهم مرگ ومیر در دنیا، یعنی بیماری های قلبی و انواع سرطان ها می باشد.

رادیولوژی روش تشخیص بیماری ها

بیماری ها و شرایط بسیاری وجود دارند که می توان با تصویربرداری تشخیصی آنها را تشخیص داد. ما در این مطلب تنها به برخی از این بیماری ها اشاره خواهیم نمود. از جمله:

• کم خونی
• بیماری آلزایمر و زوال عقل
• آپاندیسیت
• لخته شدن خون و بیماری شریان محیطی (PAD)
• آرتروز و پوکی استخوان
• تومورهای مغزی
• ذات الریه و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
• انواع مختلفی از سرطان ها
• سیروز کبدی، بیماری کبد چرب و فیبروز کبدی
• سنگ کلیه و مثانه
• بیماری کرون
• سکته
• نارسایی کلیه
• کیست کلیه

عوارض جانبی رادیولوژی

پرتوهای اشعه ایکس با جدا کردن الکترون از اتم ها می تواند سبب آسیب به DNA سلول های بدن شود. افرادی که به طور مداوم در معرض پرتوهای اشعه ایکس هستند، ریسک بالای ابتلا به سرطان را تجربه می کنند. استفاده از روش های مختلف رادیولوژی در سنین کودکی و در زنان باردار باید با ملاحظات خاصی صورت گیرد.

نسخه اصلی مطلب مزایای انجام رادیولوژی چیست؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---