بیماری سرطان حالب چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

کلیه اندامی در دو طرف و پشت بدن است که وظیفه ی تصفیه ی خون را دارد. در اثر فعالیت کلیه، مواد زائد از خون جدا می شوند که ادرار نامیده می شوند. حالب (Ureter) به اندامی لوله ای شکل گفته می شود که کلیه را به مثانه متصل می کند. این لوله وظیفه دارد تا ادراری را که در اثر تصفیه خون در کلیه تولید شده است به مثانه منتقل کند. سرطان حالب به رشد غیرطبیعی سلول ها در حالب گفته می شود که در کنار یکدیگر توده ی سلولی غیرطبیعی به نام تومور ایجاد می کنند. این نوع سرطان شایع نیست اما در افرادی که به این نوع سرطان مبتلا می شوند تشخیص به موقع آن در روند درمان و تاثیر آن بسیار مهم هستند. این نوع سرطان در مردها بیشتر از زنان بروز می کند و افراد بالای 65 سال را بیشتر درگیر می کند. زمانی که تومورهای ایجادشده در حالب در محل اولیه ی خود باقی بمانند این نوع تومورها خوش خیم هستند.

علائم سرطان حالب چیست؟

در این نوع سرطان، مسیری که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کند دچار آسیب و تغییر بافتی نامناسب می شود. علائم زیر از علائم شایع این بیماری هستند:

• وجود خون یا لخته ی خونی در ادرار
• گرفتگی عضلات یا درد در ناحیه ی پشت بدن
• تغییر رنگ ادرار به حالت تیره
• احساس ناراحتی یا سوزش در هنگام ادرارکردن
• احساس خستگی غیرطبیعی
• تکرر ادرار یا ایجاد ادرار ناگهانی
• کاهش وزن غیرطبیعی
• درد در محل ارتباط دنده ها با ستون مهره ها

عوامل ایجادکننده ی سرطان حالب و فاکتورهای خطر آن چیست؟

برخی عوامل ژنتیکی، محیطی و مرتبط با سبک زندگی وجود دارند که احتمال ایجاد سرطان حالب را افزایش می دهند. از جمله فاکتورهای خطر موارد زیر هستند:

• استفاده ی نادرست و بیش از حد از داروهای ضد درد (مسکن ها) حتی آن دسته از داروها که نیازی به نسخه ی پزشک ندارند.
• مصرف دخانیات از جمله سیگار
• افزایش سن
• جنسیت (در مردان بیشتر از زنان احتمال ایجاد سرطان حالب وجود دارد)
• عفونت مزمن کلیه یا سنگ کلیه
• تماس با مواد شیمیایی و صنعتی سرطانزا. این مواد از جمله در صنایع نساجی، پلاستیک سازی و چرم کاربرد دارند و لازم است تا نکات ایمنی در برخورد با آنها رعایت شوند.
• سایر بیماری های ژنتیکی در کلیه. برای مثال افراد مبتلا به سندروم لینچ احتمال بالاتری برای بروز سرطان حالب دارند.
• سابقه ی سرطان مثانه

راه های پیشگیری از سرطان حالب چیست؟

• از مواد شیمیایی سرطانزا به شدت دوری شود
• داروهای ضددرد به مدت طولانی و مقدار زیاد مصرف نشود.
• از مصرف دخانیات خودداری شود.

سرطان حالب چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص اولیه ی سرطان حالب، معاینه ی فیزیکی انجام شده و از فرد سوالاتی در مورد علائم بیماری خود پرسیده می شود. با این حال حتی زمانی که توده ی سلولی بزرگ شده باشد نیز نمی توان آن را با لمس بدن و با معاینه ی فیزیکی تشخیص داد بلکه نیاز به بررسی های تخصصی و آزمایشگاهی مانند تست خون، آزمایش ادرار، سونوگرافی و روش های تصویربرداری مختلف وجود دارد.

1. تست ادرار: در این روش ترکیب شیمیایی ادرار بررسی می شود. آزمایش سایتولوژی ادرار می تواند سلو ل های غیرطبیعی (سرطانی) موجود در ادرار را شناسایی کند.
2. یورتروسکوپی (Ureteroscopy): در این روش ابتدا یک لوله ی نازک از لوله ی پیشاب وارد شده و پس از عبور از مثانه به لوله ی حالب می رسد. سپس بخشی از بافت حالب برداشته شده و بعنوان نمونه مورد بررسی قرار می گیرد.
3. تصویربرداری سی تی اسکن با بهبود کانتراست (Contrast-enhanced CT Scan): در این روش تصویربرداری که نوع ویژه ای از تصویربرداری سی تی اسکن است ابتدا یک لوله ی نازک به نام کاتتر به درون رگ خونی وارد می شود. از طریق این لوله رنگ ویژه ای به درون رگ تزریق می شود. البته این ماده با مواد رنگی مرسوم متفاوت است و علت رنگ نامیدن آن به دلیل این است که هنگام برخورد اشعه ی ایکس می توانند تصویر ایجاد کنند. پس از تزریق این رنگ ها به درون رگ ، در بدن جریان پیدا می کند و همزمان تصاویری با اشعه ایکس از فرد گرفته می شود. در صورتی که مسیری در بدن دچار انسداد و گرفتگی شده باشد این رنگ در پشت محل انسدادیافته جمع می شود و در تصویر اشعه ی ایکس ناحیه ی مسدودشده را نمایان می کند.
4. روش پایلوگرام داخل رگی (Intravenous pyelogram: IVP): در این روش نیز ماده ای به عنوان ماده ی ایجادکننده ی کنتراست تزریق می شود که کمک می کند تصاویر با دقت بسیار بالا از کلیه، حالب و مثانه ایجاد شود.
5. تصویربرداری ام آر آی (MRI): این روش تصویربرداری با استفاده از جریان میدان مغناطیسی و امواج رادیویی می تواند تصاویری از مجراهای ادراری ایجاد کند.
6. آزمایش خون: این روش برای تشخیص وجود سلول های سرطانی یا ناهنجاری های دیگر در خون به کار می رود.
7. تصویربرداری فراصوتی از کلیه (سونوگرافی کلیه): در این روش نیز با استفاده از ابزار ویژه ای و با استفاده از امواج صوتی تصاویری از کلیه ها ایجاد می شود.