وضوح تصاویر سونوگرافی طی سال های اخیر به سرعت بهبود یافته است. دستگاه های سونوگرافی با مبدل های آرایه خطی با فرکانس بالا (۱۲-۱۵ مگاهرتز) وضوح تصویر بهتری را ارائه می دهند و به طور گسترده ای برای ارزیابی ساختارهای سطحی بافت نرم مانند عضله، تاندون، رباط و منیسک استفاده می شوند؛ بنابراین معمولاً از آنها به عنوان دستگاه های سونوگرافی اسکلتی عضلانی (MSUS) یاد می شود. اکنون پزشکان می توانند اسکن سریع را انجام داده، یک پروتکل درمانی دقیق تهیه کرده و بلافاصله درمان شخص آسیب دیده را شروع کنند. سونوگرافی برای تهیه تصویر از درون بدن از امواج صوتی استفاده می کند. این تصاویر می توانند وجود هرگونه غضروف آزاد شده ای که ممکن است در مفصل زانو گیر کند را تعیین کنند. در ادامه به کاربرد سونوگرافی در بررسی منیسک های زانو پرداخته می شود.

منیسک زانو

دردهای زانو از شایع ترین انواع دردهای مفصلی و استخوانی هستند. زانو درد به دلایل مختلف اتفاق می افتد. یکی از عوامل آسیب دیدگی و دردهای زانو، پارگی منیسک است. منیسک از دو عضو حلالی شکل تشکیل شده است که در بالای استخوان تیبیا یا همان استخوان ساق پا قرار گرفته است. منیسک، جنسی غضروفی دارد. منیسک میانی در وجه داخلی زانو قرار گرفته است و منیسک جانبی همان طور که از نامش پیدا است، در قسمت خارجی زانو قرار دارد.

منیسک ها مثل غضروف ها بدون رگ و عصب هستند؛ یعنی بدن قادر نیست به آنها هیچ دستوری بدهد و همچنین این بافت ها قابل ترمیم هم نیستند؛ چراکه هیچ نوع رگ خونی برای تغذیه به آنها وارد نمی شود. البته خارجی ترین بخش منیسک داخلی از حمایت رگ های خونی بهره می برد. این نوع ساختار بافتی منیسک ها عملاً باعث ایجاد مشکل می شود، به این دلیل که وقتی منیسک ها دچار مشکل شوند، مثلاً وقتی پاره می شوند، دیگر هیچ راهی برای تغذیه و حمایت و ارسال ترکیبات لازم برای بازسازی وجود ندارد. در نتیجه باید گفت که منیسکی که پاره می شود، دیگر به صورت خود به خودی و توسط بدن قابل درمان نیست.

عملکرد منیسک زانو

کار منیسک این است که به عنوان یک لایه محافظ و ضربه گیر و در واقع مثل یک بالش میان استخوان تیبیا (استخوان ساق پا) از پایین و استخوان فمور (استخوان ران) از بالا قرار بگیرد. منیسک با میانجی گری بین این دو استخوان قادر خواهد بود وزنی که به مفصل زانو وارد می شود را به خوبی توزیع کند. به علاوه به خاطر وجود همین منیسک است که زانوی ما قادر است دامنه حرکتی زیادی که تجربه می کنیم را داشته باشد.

علائم پارگی منیسک زانو

هنگام پارگی منیسک، صدای از جا درآمدن اطراف مفصل زانو شنیده می شود و پس از آن علائم پارگی مینیسک زانو بروز می یابد:

• درد، به ویژه هنگام لمس زانو
• ورم
• دشواری در حرکت دادن زانو یا ناتوانی در حرکت دادن آن در دامنه کامل حرکتی
• احساس قفل کردن زانو
• احساس خالی کردن زانو یا ناتوانی زانو در تحمل وزن بدن
• همچنین احتمال دارد که بیمار احساس کند که زانو لغزیده یا از جا درآمده است. این حس معمولاً علامت این است که بخشی از غضروف جدا شده و مانع از حرکت مفصل زانو می شود. اگر زانو قفل کرد و پس از آن نتوانستید زانویتان را صاف کنید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

علل آسیب دیدگی منیسک زانو

پارگی منیسک یکی از شایع ترین آسیب‎های زانو است. این اتفاق در هر شرایطی و با هر فعالیتی ممکن است که رخ دهد؛ ولی در ورزشکاران و افراد مسن بیشتر اتفاق می افتد. هنگام فعالیت های شدید بدنی یا هنگامی که زانو کاملاً چرخیده و فشار وزن روی آن افتاده باشد، پارگی منیسک زانو رخ می دهد. از عمده ترین علل اصلی پارگی منیسک، صدماتی است که اغلب در ورزش و برای ورزشکاران اتفاق می افتد. همچنین در افراد مسنی که دچار شکنندگی غضروف شده اند نیز رخ می دهد. از دیگر عواملی که خطر پارگی منیسک زانو را افزایش می دهد، چاقی و اضافه وزن است.

نحوه انجام سونوگرافی زانو

پزشک برای انجام سونوگرافی از زانو، سر دستگاه را روی مفصل زانو قرار می دهد و امواج صدا به این نقطه ارسال می شوند که کامپیوتر سیگنال دریافتی را به تصاویری تبدیل می کند که روی صفحه مانیتور قابل مشاهده هستند.

مزایا و محدودیت سونوگرافی منیسک زانو

در سونوگرافی برخلاف سی تی اسکن یا تصویر برداری با اشعه ایکس از هیچ نوع پرتوی رادیو اکتیو برای بررسی وضعیت پای بیمار استفاده نمی شود و مانند اسکن ام آر آی بیمار درون دستگاه مخصوص قرار نخواهد گرفت. یکی دیگر از مزایا این است که می توان به خوبی به ارزیابی زانو پرداخت و آن را به طور پویا معاینه کرد که این مسئله بدین معنا است که یا پزشک از بیمار می خواهد در طول معاینه پایش را حرکت دهد و یا آنکه پزشک سر دستگاه اولتراسوند را روی زانوی او می لغزاند. تنها محدودیتی که در خصوص دستگاه التراسوند وجود دارد این است که در این روش فقط ساختار استخوانی نمایش داده می شود و هر چیزی که پشت این بافت استخوانی وجود دارد قابل مشاهده نخواهد بود.

عوارض سونوگرافی زانو

سونوگرافی زانو از امواج فراصوت برای تولید تصویر استفاده می کند و هیچ اشعه ای ندارد، بنابراین بدون خطر می باشد.

نسخه اصلی مطلب بررسی منیسک های زانو با سونوگرافی را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---