کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن و بخشی از داربستی است که پوست را محکم نگه می دارد و از غضروف ها پشتیبانی می کند. با گذشت زمان و افزایش سن، انواع کلاژن تجزیه می شود. پوست به مرور آویزان و خطوط ریز چین و چروک پدیدار می شود. نه تنها به طور طبیعی از 20 سالگی به بعد کلاژن کمتری تولید می شود، بلکه با افزایش سن و سایر عوامل مانند قرار گرفتن در معرض آفتاب، سیگار کشیدن انواع کلاژن بیشتری نیز از دست می رود؛ به عبارت دیگر با افزایش سن، میزان تولیدی کلاژن از میزان تجزیه شده آن بسیار کمتر است و به همین دلیل پیری رخ می دهد.

نقش کلاژن در بدن

کلاژن یکی از اجزای اصلی پوست شماست که در استحکام، انعطاف پذیری و آبرسانی به پوست نقش دارد. با افزایش سن، بدن میزان کلاژن کمتری تولید می کند که موجب خشکی پوست و ایجاد چین و چروک صورت می شود. تحقیقات نشان می دهند پپتیدهای کلاژن یا مکمل های حاوی کلاژن با کاهش چین وچروک و خشکی، می توانند سرعت پیری پوست را کاهش دهند.

دست کم ۱۶ نوع کلاژن در بدن وجود دارد که نوع ۱ و ۲ و ۳ و ۴، انواع اصلی هستند. نقش این کلاژن ها عبارت است از:

1. نوع ۱: ۹۰ درصد کلاژن بدن را تشکیل می دهد، از بافت بسیار فشرده ی فیبر ساخته شده است و بافت پوست، استخوان، تاندون، غضروف فیبری، دندان و بافت های هم بند را تشکیل می دهد.
2. نوع ۲: از بافت های فیبر با فشردگی کمتر ساخته شده است و در غضروف های کشسان که مفصل ها را دربر می گیرند، یافت می شود.
3. نوع ۳: بافت ماهیچه ها، اندام ها و رگ ها را تشکیل می دهد.
4. نوع ۴: به فرایند تصفیه کمک می کند و در لایه های پوست یافت می شود.

عوامل مؤثر در کاهش و یا از بین رفتن کلاژن پوست

• هر چه سن بالاتر می رود بدن کلاژن کمتر و با کیفیت پایین تری تولید می کند که باعث کم شدن استحکام و انعطاف پذیری پوست می شود. سرعت این فرآیند نیز بستگی به ژنتیک فرد دارد.
• عوامل محیطی مثل قرار گرفتن در معرض اشعه های UV و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را افزایش می دهند.
• رژیم غذایی غلط: استفاده ی زیاد از شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند آرد سفید باعث کاهش کلاژن بدن می شوند، چراکه در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد می کنند.
• سبک زندگی نادرست: برای مثال سیگار کشیدن باعث تأخیر در ترمیم زخم های پوستی می شود و یکی از عوامل ایجادکننده ی چین و چروک است.
• همه ی این عوامل هم چنین با تشکیل رادیکال های آزاد سرعت تجزیه ی کلاژن را افزایش می دهند. البته بعضی اختلالات خود ایمنی مانند بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را کاهش می دهند.

رژیم غذایی مؤثر بر تولید کلاژن در پوست

پیروی از یک رژیم غذایی متنوع و حاوی غذاهای کامل (مانند میوه ها، سبزیجات، غلات سبوس دار، لوبیا، گوشت بدون چربی، غذاهای دریایی و مغزها)، برای به حداکثر رساندن تولید کلاژن در پوست، از اهمیت زیادی برخوردار است. بااین حال، تأثیر مصرف غذاهای غنی از این ماده، بر افزایش سطح این پروتئین در بدن نیازمند تحقیقات بیش تری است. کلاژن در بافت های پیوندی حیوانات یافت می شود؛ بنابراین غذاهایی مانند پوست مرغ، گوشت گاو و ماهی از منابع آن هستند.

یک رژیم غذایی سالم می تواند به بدن در تولید این ماده کمک کند. مواد مغذی که ممکن است از تشکیل آن پشتیبانی کنند عبارت اند از:

پرولین

در سفیده ی تخم مرغ، گوشت، پنیر، سویا و کلم یافت می شود.

آنتوسیانیدین

در توت سیاه، بلوبری، گیلاس و تمشک وجود دارد.

ویتامین C

پرتقال، توت فرنگی، فلفل و کلم بروکلی منابع غنی ویتامین C هستند.

مس

در صدف، آجیل، گوشت قرمز و مقداری نیز در آب آشامیدنی یافت می شود.

ویتامین A

در غذاهای حیوانی و غذاهای گیاهی با عنوان بتاکاروتن مقدار زیادی ویتامین A وجود دارد.

روش های کلینیکی مؤثر بر تولید کلاژن در پوست

روش های درمانی تخصصی متعددی برای مراقبت از پوست و افزایش ذخایر کلاژن وجود دارد. اولتراسوند تراپی یا هایفو و امواج رادیوفرکوئنسی یا آر اف فرکشنال از ابزار مبتنی بر انرژی هستند که به تولید کلاژن در پوست کمک می کنند. حتی میکرونیدلینگ و تزریق پلاسمای غنی از پلاکت باعث افزایش تولید کلاژن خواهند شد. برخی از روش های افزایش کلاژن عبارت اند از:

لیزر درمانی

لیزر درمانی روشی است که به صورت ایمن و بدون ایجاد هیچ گونه خطری سطح تولید کلاژن را افزایش می دهد. این روش با افزایش کلاژن به بهبود چروک صورت و انعطاف پذیری پوست خواهد پرداخت. لیزر درمانی هیچ گونه عارضه جانبی خاصی ندارد.

میکرونیدلینگ

میکرونیدلینگ که تحت عنوان روش القای کلاژن نیز شناخته می شود به بهبود ظاهر چروک صورت، بافت اسکار حاصل از آکنه، افزایش سفتی پوست و رفع جای ترک و لکه های قهوه ای کمک می کند و این فرایند با تحریک بدن برای ترمیم خود انجام خواهد شد. میکرونیدلینگ دستگاهی است که در قسمت سر آن تعدادی سوزن بسیار کوچک و تیز وجود دارد چه به صورت همزمان صدها سوراخ کوچک را در پوست به وجود می آورند. به این ترتیب پوست را تحریک می کند، به تولید فاکتورهای رشد و سیتوکین ها و کلاژن و الاستین بیشتر می پردازد و پوست صورت جوان تر به نظر می رسد.

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی

پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت یک روش درمانی دیگر است که از نمونه خون بیمار تهیه می شود. برای انجام این روش، پزشک اقدام به تهیه نمونه خون می کند و پس از انجام مراحل لازم آن را درون دستگاه سانتریفیوژ قرار می دهد تا تحت سرعت و شرایط خاص خون و مشتقات خونی از یکدیگر جدا شوند. پس از این مرحله پلاسمای غنی از پلاکت به همراه سلول های بنیادین و فاکتورهای رشد به پوست تزریق می شوند تا علاوه بر افزایش تولید کلاژن و الاستین به جوانسازی پوست نیز کمک کنند.

پیلینگ شیمیایی

در این روش درمانی از اسید برای از بین بردن لایه فوقانی پوست یا لایه های دیگر آن استفاده خواهد شد. هدف از انجام این روش کاهش چین و چروک ها و خطوط ریز صورت و یکنواخت کردن حجم پوست است. همچنین از پیلینگ شیمیایی برای بهبود جای جوش، درمان انواع خاصی از آکنه، کاهش لکه های حاصل از بالا رفتن سن، خطوط تیره پوستی و مواردی از این قبیل استفاده می شود

نسخه اصلی مطلب کلاژن چه فوایدی برای پوست دارد؟ را در سایت دکتر محسن سلیمانی بخوانید.

---