تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک با سونوگرافی رحم

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

یکی از بیماری های زنانه ای که با سونوگرافی رحم قابل تشخیص و دنبال کردن است، سندرم تخمدان پلی کیستیک است. به جز سونوگرافی، این بیماری دارای علائم و نشانه هایی است که می توان آنها را با دقت بر وضعیت بدن خود تا حدودی تشخیص داد. سندرم تخمدان پلی کیستیک از بیماری های زنانه است که شانس بارداری را به حداقل رسانده و باید حتماً پس از سونوگرافی رحم مورد درمان قرار بگیرد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO) یا تنبلی تخمدان ، یک ناهنجاری رایج هورمونی زنان در سنین باروری است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای تخمدان های بزرگی هستند که حاوی تعداد زیادی کیست کوچک دارای مایع به نام فولیکول می باشند. سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل شایع ناباروری در زنان می باشد؛ زیرا به دلیل میزان بالای هورمون های مردانه در این افراد، تخمک گذاری انجام نشده و یا به صورت نامنظم انجام می گردد.

تخمدان پلی کیستیک

یکی از شایع ترین یافته های دستگاه سونوگرافی یک کیست تخمدانی است. کیست تجمعی از مایع در داخل تخمدان است که توسط جدار نازک احاطه شده است. در حین تخمک گذاری، یک تخمک رشد نموده؛ ولی نمی تواند پاره شود و تخمک را آزاد نماید. مایع فولیکول بجای اینکه جذب شود، در داخل فولیکول باقی مانده و تشکیل یک کیست فولیکولار را می دهد. نوع دیگر کیست فونکسیونل تخمدان کورپوس لوتئوم است و زمانی تشکیل می شود که فولیکول از خون پر می شود.

کیست های ساده دیواره نازک دارند و به صورت یک حباب سیاه بزرگ دیده می شوند. کیست های حاوی خون (به عنوان مثال کیست شکلاتی در بیماران دچار اندومتریوز) در داخل خود یک سایه ای دارد که به صورت سفید دیده می شود و در واقع به صورت یک توده پیچیده به نظر می رسند. شیوع کیست های فولیکولار در زنان نابارور به علت مصرف داروهایی مثل کلومیفن و آمپول HMG برای تحریک تخمک گذاری افزایش می یابد. کیست های فونکسیونل تخمدان معمولاً در عرض 60 روز بدون درمان برطرف می شوند. به هرحال، اگر کیست بزرگ تر از 6 سانتیمتر باشد یا بیش از 6 هفته باقی بماند، نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی خواهد بود.

دلایل ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک

دلیل مشخصی برای ایجاد این سندرم وجود ندارد. با این حال، بیشتر محققین بر این باورند که تغییرات سطوح هورمونی می تواند عامل ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد. این تغییرات هورمونی شامل موارد زیر می باشد:

مقاومت به انسولین

مقاومت به انسولین باعث افزایش سطح هورمون انسولین می شود. افزایش انسولین باعث تولید تستوسترون (آندروژن) از تخمدان ها خواهد شد.

عدم تعادل هورمونی

عدم تعادل هورمونی در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع است. برخی از این موارد عبارت اند از:

1. افزایش سطح تستوسترون: این هورمون یک هورمون مردانه است.
2. افزایش هورمون لوتئیلی: هورمونی است که باعث تحریک تخمک گذاری می شود اما میزان بیشتر آن ممکن است اثرات نامطلوبی داشته باشد

ژنتیک

اگر در یک خانواده سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وجود داشته باشد، امکان ابتلای فرد به این عارضه افزایش خواهد یافت. تحقیقات جدید، نقش ژن های جهش یافته را در بروز این سندرم نشان داده اند.

تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک

اگر حداقل دو مورد از این علائم را داشته باشید، پزشک ممکن است PCOS را تشخیص دهد:

• دوره های قاعدگی نامنظم
• سطح بالاتری از آندروژن (هورمون های مردانه) در آزمایش خون یا از طریق علائمی مانند آکنه، جوش زدن با الگوی مردانه یا رشد موهای اضافی روی صورت، چانه یا بدن
• ریزش موهای سر با الگوی مردانه
• مشاهده کیست در تخمدان های شما از طریق سونوگرافی تخمدان و سونوهیستروگرافی

نحوه انجام سونوگرافی رحم

سونوگرافی رحم و تخمدان فارغ از نوع آن، با تجویز پزشک انجام می شود. این روش تشخیصی بر اساس اینکه از روی شکم و یا از طریق واژینال باشد، نحوه انجام آن با هم تفاوت دارد. در سونوگرافی رحم از روی شکم رادیولوژیست لازم است تا قبل از اقدام به سونوگرافی کمی ژل را بر روی مبدل قرار دهد. این ژل کمک می کند تا مبدل راحت تر بر روی شکم حرکت کند. همچنین مانع از عبور هوا از بین دستگاه و پوست فرد می گردد .

در روش واژینال باید زانوها خم شود تا تکنیسین به ناحیه واژن دسترسی داشته باشد. در مورد سونوگرافی از روی شکم، دراز کشیدن کافی است.در سونوگرافی واژینال،امواج صوتی دستگاه سونوگرافی از طریق پروب وارد ناحیه رحم و قسمت تخمدان ها می شود و سپس با بازگشت این امواج، تصاویر بر روی مانیتور قرار می گیرد. در انتها تکنیسین با توجه به تصاویر ضبط شده، وضعیت رحم و تخمدان های شما را برای پزشک شرح می دهد.

شواهد سونوگرافی تخمدان پلی کیستیک

در سونوگرافی با استفاده از امواج ماورای صوت، تصویر رحم و تخمدان ها گرفته می شود. شواهد سونوگرافی تخمدان پلی کیستیک عبارت اند از:

• حجم تخمدان بیشتر از 9 میلی لیتر افزایش پیدا می کند.
• کیست های 2تا8 میلی متری به تعداد 10 و یا بیشتر در هر تخمدان دیده می شوند.
• دانسیته استرومای رحم افزایش پیدا می کند.

کیست های کوچک در سونوگرافی با کمک سونوگرافی در تخمدان های بزرگ به راحتی قابل تشخیص هستند. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که وجود کیست های کوچک در سونوگرافی برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک کافی نیستند. همچنین ممکن است تخمدان برخی از افراد مبتلا به PCOS در سونوگرافی کاملاً طبیعی باشند؛ بنابراین باید در کنار سونوگرافی سایر علائم سندروم پلی کیستیک نیز در نظر گرفته شود.

عوارض جانبی سونوگرافی رحم

سونوگرافی رحم هیچ خطری ندارند؛ زیرا در انجام آن ها از اشعه استفاده نمی شود. ممکن است هنگام حرکت مبدل بر روی شکم خود کمی احساس ناراحتی کنید. همچنین ممکن است برای سونوگرافی واژن در هنگام قرار دادن مبدل در واژن ، کمی احساس ناراحتی کنید. همچنین انجام سونوگرافی از طریق واژن در هنگام بارداری زنان کاملاً بی خطر است و این روش هیچ خطری برای جنین ندارد.