رادیوگرافی از مهم ترین وسایل تشخیصی در بیماری های ستون مهره است. در بسیاری از موارد پزشک بعد از صحبت با بیمار و معاینه وی درخواست تهیه رادیوگرافی را می دهد. فول اسپاینیکی از انواع تکنیک های Stitching در رادیولوژی است که برای بررسی اسکولیوز و سایر انحرافات ستون فقرات مانند کیفوز، لوردوز و … به کار می رود. این انحرافات ممکن است مادرزادی باشد و یا در اثر عوامل محیطی به وجود بیاید. مواردی مانند نشستن نادرست روی صندلی، حمل اشیای سنگین مانند کیف و کوله دانش آموزان به صورت یک طرفه، در بلندمدت منجر به ایجاد انحراف در راستای ستون فقرات خواهد شد.

برای بررسی وضعیت ستون فقرات و استخوان های بلند تحتانی، در کلینیک های رادیولوژی، از تکنیکی به نام Stitching (اتصال تصاویر) استفاده می شود تا در یک تصویر بتوان تمام طول ستون فقرات یا اندام های بلند را به صورت به هم پیوسته مشاهده نمود. در این تکنیک چند تصویر پی در پی از بیمار گرفته می شود و سپس تصاویر به دقت به یکدیگر متصل (STITCH) می شوند تا یک تصویر کامل ارائه شود. رادیوگرافی فول اسپاین به متخصص کمک می کند که تغییرات ستون فقرات و دیسک بین مهره ای، هم ترازی و انحراف ستون فقرات، عدم ثبات ستون فقرات، نقص های ارثی ستون فقرات، آسیب های ایجاد شده توسط ضربه، پوکی استخوان (کمبود کلسیم در استخوان ها)، عفونت و تومور را اندازه گیری کند. گاهی متخصص پیشنهاد می دهد که تصویربرداری اشعه ایکس در موقعیت های مختلف انجام شود تا دقیق تر مشکل را بررسی کند.

چگونگی تصویربرداری فول اسپاین

بستگی به محلی که باید از آن عکس گرفته شود، به بدن یا عضو فرد حالت مناسب را می دهند. تکنسین رادیولوژی پس از تنظیم حالت شما و قرار دادن ماشین عکس برداری در حالت مناسب، خود به یک قسمت دورتر از شما که تا حدی حفاظت شده است رفته و در آنجا با فشار دادن یک دکمه عکس رادیولوژی گرفته می شود. ممکن است در حین تصویربرداری از وسایل سربی برای پوشاندن قسمت های دیگر بدن که نیاز نیست اشعه به آنها تابیده شود، استفاده گردد. برای مثال پیش بندهای سربی (Apron) که برای حفاظت تخمدان ها در زنان و یا پوشش های مخصوص برای حفاظت دستگاه تناسلی مردان از اشعه مورد استفاده قرار می گیرد.

زنان باردار نیز باید تا آنجا که امکان دارد از اشعه پرهیز کنند و درصورتی که چاره ای نباشد حتی الامکان با پوشش سربی روی شکم تصویربرداری کنند.

کودکان در حال رشد نیز به اشعه X حساس تر از بزرگ سالان بوده و باید زمانی عکس ساده بگیرند که سایر تکنیک های بدون اشعه مثل سونوگرافی یا MRI در دسترس نباشد و در این صورت هم باید تا حد امکان قسمت کمتری از بدن آنها در معرض اشعه قرار گیرد.

روش تشخیص انواع انحراف ستون فقرات

عمده ترین و شایع‎ ترین انحرافات ستون فقرات به سه گروه اصلی تقسیم بندی می شوند:

1. اسکولیوز: انحراف ستون فقرات به طرفین
2. کیفوز: گوژپشتی
3. لوردوز: گودی کمر و گردن

این بدشکلی های ستون مهره ها که به دلایل مختلفی ممکن است ایجادشده باشند، با کمک رادیوگرافی فول اسپاین به راحتی قابل تشخیص بوده و شدت انحراف نیز توسط رادیولوژیست تعیین می گردد. علاوه بر روش فول اسپاین، ممکن است پزشک در برخی موارد، انجام سی تی اسکن، ام آر آی و میلوگرام را با توجه به وضعیت بیمار درخواست نماید.

انواع رادیولوژی ستون فقرات

به دلیل آنکه ستون فقرات به چهار بخش عمده تقسیم بندی می شود، به منظور تهیه تصاویر دقیق تر، رادیولوژی این نواحی را نیز به چهار بخش عمده تقسیم می نمایند:

• رادیوگرافی ستون فقرات گردنی
• رادیوگرافی ستون فقرات توراسیک
• رادیوگرافی ستون فقرات کمری
• رادیوگرافی ساکروم

اقدامات قبل از انجام رادیوگرافی فول اسپاین

• اگر در بدن خود ایمپلنت فلزی دارید یا اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید.
• هیچ آماده سازی خاصی لازم نیست اگرچه یک روز قبل خود را استراحت دهید، به شما کمک خواهد کرد.
• سعی کنید از قرار دادن جواهرات و چیزهای دیگری که روی آنها فلز است خودداری کنید. فلز نتایج اسکن شما را مختل می کند.
• اگر شما آرام و سالم هستید، فقط باید به خاطر داشته باشید که در تمام مراحل کار بی حرکت باشید. برای دستیابی به این هدف، ممکن است در برخی بیماران به آرامش بخش نیاز باشد.

عوارض رادیوگرافی فول اسپاین

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول­ ها یا بافت های بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمایش بسیار ناچیز می باشد.

نسخه اصلی مطلب رادیوگرافی فول اسپاین را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---