یخ زدگی شانه یا شانه منجمد (چسبندگی کپسول مفصل شانه) عارضه ای است که با خشکی، درد و محدودیت در دامنه ی حرکتی شانه همراه است. این مشکل ممکن است بعد از آسیب دیدگی یا استفاده بیش از حد از عضو و یا بر اثر بیماری هایی نظیر دیابت یا سکته مغزی در فرد روی دهد. بافت اطراف مفصل خشک می شود، بافت همبند تشکیل و حرکت کردن شانه دشوار و دردناک می گردد. این وضع معمولاً به آرامی در فرد ظاهر می شود و سپس در طی یک دوره ی زمانی یک ساله و یا حتی طولانی تر به آهستگی از بین می رود.

یخ زدگی شانه (فروزن شولدر) در نتیجه ی آسیب دیدگی، ضخیم شدن، چروکیده و کوتاه شدن کپسول مفصل شانه روی می دهد. هر گونه آسیبی که به شانه وارد گردد می تواند منجر به بروز شانه یخ زده شود. اگر شانه هایتان بی حرکت شده اند، این احتمال وجود دارد که شما دچار شانه منجمد شده اید. به هر حال همان طور که قبلاً ذکر شد آسیب دیدگی اولیه می تواند دلیل اصلی ایجاد عارضه شانه یخ زده باشد و معمولاً در طی معاینه پزشکی، قابل تشخیص است. علم پزشکی در طب فیزیکی تا آنجا پیشرفت داشته است که برای درمان آسیب دیدگی های اولیه، گزینه های درمانی جدید و هیجان انگیزی در دسترس قرار داده. این پیشرفت پزشکی جدید با حداقل سطح تهاجم و خطر، درمان مشکل شانه را آسان تر کرده و با استفاده از سلول های بدن خود شخص نه تنها مشکل را علاج می کند بلکه بافت های آسیب دیده را نیز مجدداً اصلاح و بازسازی می کند.

عارضه ی یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر چیست؟

شانه یخ زده به مفصل شانه ای گفته می شود که دامنه حرکتی خود را در تمام جهات به طور قابل توجهی از دست داده است. دامنه ی حرکتی نه تنها زمانی که بیمار سعی در حرکت دادن شانه دارد محدود می باشد بلکه وقتی که بیمار شانه را شل کرده است و پزشک سعی در تکان دادن مفصل به طور کامل دارد نیز این محدودیت ایجاد می شود. در اصطلاح پزشکی به شانه یخ زده، چسبندگی کپسول مفصل شانه نیز گفته می شود.

علل ایجاد شانه یخ زده چیست؟

شانه یخ زده ( گرفتگی عضلات گردن و شانه ) در نتیجه ی التهاب، آسیب دیدگی، ضخیم و چروکیده شدن کپسولی که مفصل شانه را احاطه کرده، ایجاد می شود. هر گونه آسیبی در شانه از جمله تاندونیت، بوریست و آسیب دیدگی عضلات گرداننده شانه (سندرم عضلات گرداننده شانه) می تواند موجب بروز شانه یخ زده شود. یخ زدگی شانه غالباً در بیمارانی که به دیابت، آرتروز التهابی مزمن در شانه مبتلا هستند و یا پس از عمل جراحی قفسه سینه یا سینه، روی می دهد. عدم تحرک طولانی مدت مفصل شانه می تواند افراد را در معرض خطر ابتلا به یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر قرار دهد.

شانه یخ زده معمولاً در این گروه از افراد روی می دهد:

• بیشتر در افرادی که 40 تا 70 سال سن دارند.
• اکثراً در خانمها (به ویژه در زنان یائسه) بیشتر از آقایان است.
• غالباً افراد مبتلا به بیماری های مزمن

علائم و نشانه های شانه منجمد

علائم و نشانه های یخ زدگی شانه، شامل درد شانه ، خشکی و از بین رفتن دامنه حرکتی شانه می باشد. در هنگامی که فرد یا آزمونگر سعی در حرکت دادن مفصل شانه دارد، دامنه حرکتی شانه محدود می باشد. در هنگام استفاده از شانه، درد افزایش می یابد. این علائم می توانند در خواب آزاردهنده باشند.

شانه یخ زده چگونه تشخیص داده می شود؟

وقتی بیمار یا آزمونگر، سعی درحرکت دادن شانه دارد و دامنه ی حرکتی شانه به طور قابل توجهی محدود باشد، در طی معاینات وجود عارضه یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر مطرح می شود. بیماری های زمینه ای مربوط به شانه را می توان به کمک سابقه ی پزشکی، معاینه، انجام آزمایش خون و آزمایش پرتوایکس بر روی شانه تشخیص داد.

در صورت لزوم برای تأیید تشخیص پزشک، ماده رنگی متمایزکننده تصویر اشعه ایکس به درون مفصل شانه تزریق می شود تا وضعیت کپسول چروکیده شانه در شانه منجمد مشخص گردد. به این نوع از آزمایش پرتوایکس، آرتوروگرافی گفته می شود. با انجام ام آر آی نیز می توان بافت های شانه را بررسی کرد.

یخ زدگی شانه چگونه درمان می شود؟

شما می توانید عارضه یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر را بدون درمان رها کنید اما درد و خشکی آن ممکن است بیش از 3 سال طول بکشد.

ترکیب روش های زیر می تواند به روند بهبودی سرعت دهد:

• درمان یخ زدگی شانه معمولاً با مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و استعمال گرما بر روی قسمت آسیب دیده شروع می شود و با انجام کشش ملایم درمان ادامه می یابد.
• از یخ و داروها (از جمله تزریق کورتیكوستروئید) نیز ممکن است جهت کاهش درد و تورم استفاده شود.

فیزیوتراپی

• فیزیوتراپی می تواند به افزایش دامنه حرکت کمک کند. ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد تا یخ زدگی شانه بهبود یابد.

غالباً انجام فیزیوتراپی برای بهبودی ضروری است و میتواند شامل روش هایی باشد که عبارتند از:

• التراسوند تراپی (درمان با امواج صوتی): التراسوند
• لیزر تراپی: لیزرتراپی بر روی کاهش درد شانه و بهبود دامنه حرکتی شانه ی متأثر، تمرکز دارد. با انجام لیزر ما قادر هستیم تا روند فرآیند ترمیم طبیعی بدن را سرعت دهیم، جریان خون را در قسمت آسیب دیده و متأثر افزایش و درد را کاهش دهیم وجهت بازسازی بافت همبند تلاش میشود.
• شاک ویو تراپی: شاک ویوتراپی تأثیر مثبتی در سرعت بخشیدن به فرایند التیام شانه یخ زده دارد. بیماران مبتلا به یخ زدگی شانه، می توانند از مزیت های روش شاﻙ ﻭﻳﻮ ﺗﺮﺍﭘﻰ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﺪﻥ (ESWT) به خاطر کم تهاجم بودن آن، ماهیت امن و بدون خطر آن، هزینه کم، عدم نیاز به بستری شدن و اینکه حتی در زمان درمان نیز ضرر قابل توجهی ندارد، بهرهمند شوند.
• مگنت تراپی: مگنت تراپی یکی از تجویزهای اصلی پزشک برای درمان سندرم شانه منجمد می باشد. مگنت تراپی به علت داشتن اثرات ضد درد، ضد تورم، ضد التهابی و اثر التیامی، مؤثر و مفید است. این روش به کاهش درد کمک می کند، تحرک را بهبود می دهد و دارای اثرات ضدالتهابی است و تسکین دهنده ی کامل درد می باشد.

• روش تحریک الکتریکی: روش تحریک الکتریکی یا TENS
• اوزون تراپی: برای افرادی که از عارضه فروزن شولدر مزمن رنج میبرند اوزون تراپی می تواند فرصتی باشد تا از انجام عمل جراحی و تحمل درد مداوم، جلوگیری شود. یک مادهی طبیعی به درون منطقه ی آسیب دیده و بافت های ملتهب ارسال می شود تا تاندون ها و رباط ها از طریق یک روش بدون جراحی بازسازی شوند.
• درمان دستی: گاهی اوقات شانه یخ زده در برابر درمان مقاوم است. بیمارانی که به عارضه شانه منجمد مقاوم مبتلا هستند برای رهایی از مشکل بافت همبند، میتوان روش درمان دستی را برای شانه آسیب دیده مدنظر قرار داد که تحت بیهوشی صورت می گیرد. این درمان دستی به منظور تجزیه فیزیکی بافت همبند ایجاد شده در کپسول مفصلی انجام می شود.
• حرکات ورزش: حرکات ورزشی شامل تمرینات دامنه ی حرکتی، کشش و در نهایت ورزشهای تقویتی می باشد.

برای افرادی که دارای شانه ی یخ زده هستند جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد بافت های شانه در طی دوره توان بخشی، بسیار با اهمیت است. این افراد باید از انجام حرکات تند و ناگهانی و برداشتن اجسام سنگین با شانه آسیب دیده خودداری کنند.

عمل جراحی یخ زدگی شانه

اگر درمان نتواند به درمان کمک کند، عمل جراحی گاهی جهت شل کردن بعضی از بافت های خشک اطراف شانه استفاده میشود.

پیش آگهی عارضه یخ زدگی شانه

پیش آگهی عارضه یخ زدگی شانه، به جوابگویی بیمار نسبت به فیزیوتراپی، ورزش و درمانهایی که در بالا شرح داده شده بستگی دارد. مجدداً باید گفت اجتناب از آسیب دیدگی مجدد بافت شانه در طی دوره ی توان بخشی ضروری است. بیمارانی که به عارضه یخ زدگی شانه مقاوم در برابر درمان مبتلا هستند، برای رهایی از بافت های همبند می توانند عمل جراحی آرتروسکوپی یا درمان دستی شانه آسیب دیده را تحت بیهوشی مد نظر قرار دهند؛ و تحت بیهوشی شانه آسیب دیده را عمل جراحی کنند. بدون انجام درمان ها هجومی، یخ زدگی شانه میتواند دائمی باشد.

آیا می توان از ابتلاء به عارضه یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر پیشگیری کرد؟

انجام ملایم حرکات بهبود دهنده دامنه حرکتی، کشش و استفاده بیشتر از شانه می تواند به پیشگیری از ابتلا به عارضه یخ زدگی شانه پس از آسیب دیدگی یا عمل جراحی شانه، کمک کند. متخصصین نمی دانند چه عللی موجب بروز برخی موارد یخ زدگی شانه می شود و ممکن نیست از این عوامل جلوگیری کرد. اما صبور باشید بیمار و توصیه های پزشک را دنبال کنید. یخ زدگی شانه تقریباً همیشه با گذشت زمان بهتر می شود.

نسخه اصلی مطلب درمان خشکی و گرفتگی شانه با فیزیوتراپی و ورزش را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---