دررفتگی کشکک زانو زمانی رخ می دهد که کشکک زانو از شیاری که درون آن قرار دارد خارج می شود. کشکک زانو درون شیار انتهایی استخوان ساق پا و ران پا قرار دارد و در هنگام خم و راست شدن زانو، کشکک زانو درون این شیار حرکت می کند تا به حرکت روان تر مفصل زانو کمک کند. ممکن است بر اثر دررفتگی کشکک زانو، سایر آسیب ها مانند پارگی رباط های زانو و یا آسیب و پارگی غضروف و مینیسکزانو رخ بدهند. در صورتی که کشکک زانو چندین بار دچار دررفتگی شود، ممکن است رباط های زانو شل شوند که این موضوع موجب بروز دررفتگی های مکرر زانو در آینده می شود.

دررفتگی کشکک زانو ممکن است به طور جزئی و یا به طور کامل باشد. دررفتگی کشکک زانو بیشتر از همه در بین ورزشکاران 15 تا 20 سال شایع است و همچنین این آسیب در بین دختران بیشتر از پسران شیوع دارد و علت این موضوع نیز این است که لگن دختران پهن تر است و در نتیجه استخوان ران دارای زاویه بیشتری نسبت به زانو است و کشکک زانو را با نیروی بیشتری به سمت بیرون می کشد.

دررفتگی کشکک زانو می تواند بسیار دردناک باشد و توانایی شما در راه رفتن، دویدن و انجام فعالیت های مختلف را تا حدود زیادی محدود کند. گذراندن یک دوره فیزیوتراپی می تواند به شما کمک کند که کارایی و قابلیت زانوی خود را مجددا بازیابید و از بروز مجدد دررفتگی کشکک زانو نیز جلوگیری کنید. در صورتی که کشکک زانو به خودی خود، با جای قبلی خود بازنگردد، درد و سایر علائم دررفتگی همچنان ادامه خواهند داشت و در این صورت لازم است فورا به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید تا به صورت دستی و با وارد کردن فشار به کشکک زانو، به شیوه ی صحیح، کشکک زانو را دوباره جا بیاندازد.

علل بی ثباتی کشکک زانو

دررفتگی کشکک زانو می تواند علل مختلفی داشته باشد، از جمله:

• حرکت چرخشی ناگهانی از ناحیه زانو (این مورد شایع ترین علت دررفتگی کشکک زانو است)
• وارد شدن ضربه یا فشار شدید و ناگهانی به کشکک زانو
• ضعیف بودن یا پاره شدن رباط کشکک زانو (رباطی که کشکک زانو را به استخوان ران متصل می کند)
• لغزیدن یا سُرخوردن

علائم بی ثباتی کشکک زانو

علائم مختلفی ممکن است بر اثر دررفتگی کشکک زانو ایجاد شود. اغلب این علائم بلافاصله بعد از درفتگی کشکک زانو بروز می کنند.

این علائم عبارتند از:

1. درد در اطراف کشکک زانو
2. تورم زانو که بیشتر در اطراف کشکک زانو است.
3. احساس این که کشکک زانو از جای خود خارج شده است.
4. خالی کردن زانو
5. شنیدن صدایی از مفصل زانو در هنگام دررفتن کشکک زانو
6. بدشکلی و تغییر حالت زانو

معاینه بی ثباتی کشکک زانو

آمادگی این را داشته باشید که طی اولین جلسه ی فیزیوتراپی که دارید، به سوالات متخصص طب فیزیکی و توانبخشی پاسخ دهید و در مورد علائم خود به خوبی توضیح دهید. پزشک همچنین برخی ارزیابی ها را در مورد زانوی شما انجام می دهد تا بتواند روش درمانی مناسب را انتخاب کند. مواردی که در ارزیابی بیمار قبل از شروع برنامه ی فیزیوتراپی مدنظر قرار می گیرند عبارتند از: بررسی نحوه ی راه رفتن، اندازه گیری دامنه حرکتی مفصل، ارزیابی میزان قدرت عضلانی، بررسی میزان تورم زانو. پزشک متخصص میزان حرکت کشکک زانو را نیز بررسی می کند تا بفهمد که آیا کشکک زانو دچار بی ثباتی است یا خیر.

درمان بی ثباتی کشکک زانو

متخصصان طب فیزیکی وتوانبخشی با استفاده از تکنیک های مختلفی، کشکک زانو را دوباره جااندازی می کنند که برای انجام این کار ممکن است نیاز به گرفتن عکس رادیوگرافی باشد. مواردی که بیش از همه در تدوین برنامه ی درمانی بیمار تاثیر دارند، سن او و سطح فعالیت او هستند. برای اغلب افراد، روشهای درمانی که برای بهبودی بعد از دررفتگی کشکک زانو مورد نیاز است، همگی غیرجراحی و غیرتهاجمی هستند. روش های درمان دررفتگی کشکک زانو میتوانند شامل موارد زیر باشد:

بی حرکت کردن زانو

• معمولا لازم است که برای مدت زمانی در حدود 6 هفته زانو با مقداری کمی چرخش به طرف داخل، ثابت شود.

مداخلات درمانی

• داروهای NSAID (ضدالتهاب غیراستروئیدی)
• تزریق استروئید برای کاهش التهاب
• تجویز داروهای مسکن برای کاهش درد بیمار و این که بیمار قادر باشد ورزش های توانبخشی تجویزشده را انجام دهد.

بریس زانو

• با استفاده از بریس یا زانوبند طبی می توان در طول دورهی درمان، ثبات زانو را حفظ نمود.
• بریس زانو همچنین کمک می کند که کشکک زانو در جای مناسب خود قرار بگیرد و از دررفتگی مجدد یا کج شدن کشکک زانو جلوگیری می کند.

استفاده از عصا

• ممکن است پزشک توصیه کند که تا یک الی دو هفته بعد از دررفتگی کشکک زانو از عصا استفاده کنید تا بر روی زانوی آسیب دیده ی خود فشار وزنتان را وارد نکنید.
• این کار به کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک میکند.

فیزیوتراپی

• درمان های فیزیوتراپی مخصوص دررفتگی کشکک زانو را می توان بعد از معاینات و ارزیابی های اولیه آغاز کرد.
• روش های فیزیوتراپی شامل استفاده از برخی مدالیته های درمانی برای کنترل درد و تورم و انجام تمریناتی برای بهبود انقباض عضلانی و عملکرد کشکک زانو و آموزش به بیمار در نحوهی صحیح راه رفتن و فعالیت کردن میشود.

مداخلات درمانی پرکاربرد در درمان دررفتگی کشکک زاو عبارتند از:

• تکنیکهای درمان دستی: تکنیک های درمان دستی شامل روش هایی برای ماساژ بافتهای نرم و روشهای جااندازی مفاصل و استخوانها می شود که این کار توسط متخصص طب فیزیکی و توانبحشی انجام می شود. انجام درمان های دستی موجب کاهش درد و تنش در بافت های نرم و تاندونها شده و به عضلات مفاصل کمک می کند که بعد از یک دوره بی حرکت بودن (بعد از دررفتگی کشکک) مجددا حرکت پذیری سابق را داشته باشند. انجام درمان دستی باید ملایم و کنترل شده باشد و از انجام حرکات تند و شدیدی که موجب دررفتگی کشکک زانو می شود، اجتناب شود.

• ورزش و حرکات اصلاحی موجب افزایش قدرت عضلانی و ثبات کشکک زانو می شود. تمرکز این تمرینات باید بیشتر بر روی عضلات روتاتور داخلی ران و عضلات جلوی ران پا باشد. بعد از این که زانو، روند بهبودی خود را آغاز کرد تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی زانو و سپس افزایش قدرت عضلانی پاها تدوین می شوند. این تمرینات کمک می کنند که کشکک زانو در سر جای خود ثابت باقی بماند.

• تیپینگ (زدن چسب مخصوص بر روی ناحیه آسیب دیده): بسیاری از فیزیوتراپیست ها برای کنترل محل قرارگیری کشکک زانو از تکنیک های تیپینگ استفاده می کنند. ایده ی اصلی استفاده از تکنیک تیپینگ این است که در صورت استفاده از تیپینگ، کشکک زانو با کمک چسب ها، سرجای خود ثابت باقی می ماند و در این حین عضلات ران خود را با شرایط جدید تطبیق می دهند و یاد می گیرند که چگونه به شیوه ی مناسب کشکک زانو را سرجای خودش نگه دارند.

• مدالیته های درمانی عبارتند از اولتراسوند، تحریک الکتریکی عصب ها، سرمادرمانی، لیزردرمانی ، شاک ویوتراپی و سایر روش هایی که به کاهش درد و التهاب زانو کمک می کند.

جراحی بی ثباتی کشکک زانو

در هنگام دررفتگی کشکک زانو ممکن سایر بافت های نرم اطراف زانو آسیب ببینند. این موضوع باعث می شود که کشکک زانو نسبت به قبل ثبات کمتری داشته باشد و در جای خود محکم و ثابت نباشد و طبیعتا در این حالت احتمال دررفتگی مجدد کشکک زانو در آینده بسیار بیشتر است. در صورتی که انجام درمان های غیرجراحی تاثیری بر پیشگیری از بروز مجدد دررفتگی های مکرر کشکک زانو نداشته باشد، انجام جراحی بهترین گزینه ی درمانی خواهد بود.

پیش آگهی بی ثباتی کشکک زانو

اغلب افراد بعد از گذراندن یک دوره درمان غیرجراحی و توانبخشی به خوبی کارایی قبلی زانوی خود را باز می یابند و قدرت و ثبات زانوی خود را دوباره به دست می آورند. افرادی که دچار آسیب های شدیدتری مانند پارگی رباط شده اند، لازم است عمل جراحی انجام دهند و پس از آن یک دوره ی فیزیوتراپی فشرده را پشت سر بگذارند تا بتوانند دوباره کارایی قبلی زانوی خود را بازیابند.

نسخه اصلی مطلب علائم و درمان دررفتگی و بی ثباتی کشکک زانو را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---