جوانسازی پوست به روش سلول درمانی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

توانایی تبدیل سلولهای بنیادی Stem cellsبه انواع سلولهای خونی توجه دانشمندان و پژوهشگران را به طرف تبدیل این سلولها به سایر سلولهای تخصص یافته بافتهای دیگر معطوف داشت. پیشرفت مطالعات نشان داد که در کلیه بافتهای بدن انواعی از سلولهای بنیادی یافت می شوند که توانایی تبدیل به سلولهای تخصص یافته همان بافت را دارند و در مواقع ضروری اختلال بافتی تکثیر پیدا می کنند، که به علت داشتن همین توانایی، به آنها نام سلول بنیادی داده شده است.

سلولهای بنیادی با 2 ویژگی از سایر سلولها متمایز می شوند :
توانایی تکثیر برای مدت طولانی و قابلیت تمایز یا تبدیل به سلولهای تخصص یافته ای با عملکرد خاص مثل: سلول قلبی یا تخصصی
با توجه به اینکه سلول درمانی یک روش درمانی ایده آل است، مدارک زیادی در دست است که نشان می دهد پوست انسان یک منبع بزرگ برای استخراج سلولهای بنیادی شامل سلولهای بنیادی خونساز و عصبی است. سلولهای بنیادی بهترین انتخاب برای سلول درمانی است زیرا دارای توانایی تکثیر و تمایز در حد بالایی هستند.

سلولهای بنیادی پوست از نوع تک توان بوده و شامل سلولهای فیبروبلاست، ملانوسیت و کراتینوسیت هستند.سلولهای فیبروبلاست نقش مهمی در حفظ داربست بافت پیوندی دارند و عملکرد اصلی آنها تولید پروتئین کلاژن می باشد. جستجو جهت یافتن درمانی مناسب برای از بین بردن چین و چروک و جوشگاههای ناشی از آکنه و نقایص پوستی همواره یکی از مباحث مورد علاقه پژوهشگران، پزشکان متخصص پوست و جراحان زیبایی بوده است.

جدیدترین تکنیک در این میان استفاده از سلولهای بنیادی پوست خود فرد به عنوان یک ماده پرکننده زنده است که توانایی تکثیر و نیز تولید کلاژن را دارد که ماده اصلی قوام ظاهر جوان پوست می باشد.از حدود سال 1995 مطالعاتی روی کشت و تکثیر سلولهای فیبروبلاست جهت افزایش تولید کلاژن در بافت انجام شده و موفقیتهایی نیز به دست آمده است.

در این مطالعات، ابتدا سلولهای فیبروبلاست از قطعه کوچکی از پوست بیمار استخراج شده و در محیط کشت اختصاصی تکثیر می شود. سپس سلولهای تکثیر شده مجددا تکثیر شده، مجددا به محل فرو رفتگی پوست مانند چین و چروکها یا جوشگاههای ایجاد شده پس از زخم یا محل آکنه یا جوشگاههای ناشی از آسیب تزریق می گردد. فیبروبلاست در محل تزریق شروع به تولید کلاژن کرده و محل فرو رفتگی یا نقص پوستی را پر می کند که این موضوع با میکروسکوپ الکترونی مورد تایید قرار گرفته است.

از این تکنیک در حال حاضر در کشورهای معدودی استفاده می شود و ایران جزو اولین کشورهایی است که این عمل را با موفقیت انجام داده است. در این روش سلولها به طور تدریجی کلاژن سازی می کنند و لذا نتیجه در دراز مدت قابل مشاهده است.از جمله جدیدترین مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است میتوان به دو مطالعه زیر اشاره کرد:

در مطالعه اول که در برزیل در سال 2012 انجام شد، هشت زن غیر سیگاری 65 45 ساله با چروک اطراف چشم وارد مطالعه شدند، پنج نفر تحت تزریق فیبروبلاست و سه نفر تحت تزریق پلاسبو یا دارو نما قرار گرفتند. دو ماه پس از اتمام چهار جلسه تزریق در گروه درمان، دو نفر بهبودی قابل توجهی در تون پوستی اطراف چشم داشتند و بهبودی جزئی در خطوط سطحی در یک نفر مشاهد شد، در حالی که در گروه کنترل هیچ بهبودی در تون پوستی، چروکهای سطحی و عمقی مشاهده نشد.

در مطالعه دیگری با این محصول که در سال 2012 در آمریکا انجام شد، 372 نفر تحت تزریق سه جلسه به فواصل 5 هفته در چروکهای نازولبیال یا خط خنده متوسط تا شدید قرار گرفتند. نتایج نشان داد 88٪از افراد تحت درمان با فیبروبلاست اتولوگ و 48٪افراد تحت درمان با پلاسبو حداقل یک درجه بهبودی در ارزیابی توسط خود فرد طی 2 ماه داشتند و از نظر پزشک، 64٪افراد تحت درمان با فیبروبلاست اتولوگ و 36٪افراد درمان شده با پلاسبو حداقل یک درجه بهبودی نشان دادند.

نتایج نشان داد فیبروبلاست اتولوگ یک درمان بیخطر و مؤثر در چروک نازولبیال است و دسترسی به سلول درمانی اتولوگ میتواند آغازی از فرآیند جدید در زیبایی محسوب شود.در این روش که در واقع یک روش سلولی خویش سازگار می باشد، سلولها متعلق به خود فرد است و لذا سیستم ایمنی فرد تحریک نمی شود و اثر دراز مدت آن از نکاتی است که ارجحیت این روش را نسبت به سایر روش های تزریق مواد پرکننده مثل تزریق اسید هیالورونیک نشان می دهند، زیرا پایداری اثر در پرکننده هایی مثل اسید هیالورونیک موقتی و در حد چند ماه بوده و همواره خطر تحریک سیستم ایمنی وجود دارد.

یک بیماری مهم که از اختلال رنگدانه ای ناشی می شود، بیماری ویتیلیگو یا برص می باشد. در این بیماری سلولهای ملانوسیت توانایی تولید ملانین را از دست می دهند و لکه های سفید رنگی روی پوست ایجاد می شود که ظهور این لکه ها منشا مشکلات اجتماعی و روانی متعددی است.

در روش سلول درمانی، ابتدا قطعه کوچکی از پوست بیمار برداشته شده و سلولهای ملانوسیت پس از فعل و انفعالاتی استخراج شده و در محیط کشت اختصاصی تکثیر می شوند. این ملانوسیتها روی یک صفحه ویژه کشت داده شده و سپس در محل ضایعه زخم ایجاد شده و لایه سلولهای ملانوسیت کشت داده شده در محل زخم گذاشته می شود. این سلولها، متعلق به خود فرد بوده و توانایی تحریک سیستم ایمنی را ندارند.

میزان موفقیت درمان در این روش بین 70% تا 90% بوده و از این روش به عنوان آخرین خط درمان در موارد مقاوم به درمان استفاده می شود.مورد استفاده دیگر از روش سلول درمانی، استفاده از کشت سلولهای کراتینوسیت در محل زخمهای ناشی از بیماریهای مختلف می باشد. با توجه به اینکه کراتینوسیتها در طی پدیده ترمیم زخم تزاید یافته و سطح درم را می پوشاند، استفاده از کراتینوسیتهای کشت داده شده می تواند به عنوان سدی جهت جلوگیری از عفونت، زخم را مرطوب نگه داشته و سبب تسریع بهبودی زخم شود.

عمده مطالعات انجام گرفته توسط کشت کراتینوسیتها در زخمهای پوستی به طور متوسط 25% الی 85% بهبودی در کاهش اندازه زخمها مشاهده شده است.علاوه بر سایر اقدامات ضروری برای مراقبت از بیمار سوختگی مداخلات جراحی نیز به منظور برداشتن بافتهای سوخته غیر قابل بازگشت و یا بستن زخم ها انجام می گیرد.راه اندازی کلینیک سلول درمانی مرکز تحقیقات پوست و سلول بنیادی نویدی است برای بیماران پوستی و متقاضیان جوانسازی پوست.