هورمون تستوسترون یک هورمون تولید شده توسط بدن انسان است. به طور عمده این هورمون در مردان توسط بیضه تولید می شود. تستوسترون بر ظاهر مرد و رشد جنسی آن تأثیر می گذارد. این هورمون باعث تولید اسپرم و همچنین لذت جنسی مرد می شود. همچنین به ساخت عضله و توده استخوانی کمک می کند. برخی از مردان سطح تستوسترون پایینی دارند که این حالت هیپوگنادیسم یا تستوسترون پایین نامیده می شود.

میزان تستوسترون یک مرد به طور معمول با افزایش سن کاهش می یابد. حداقل میزان کل تستوسترون طبیعی یک مرد حدود ۳۰۰ نانوگرم در هر دسی لیتر (ng/dL) است. حد بالا بسته به شرایط آزمایشگاه حدود ng/dL ۸۰۰ می باشد. اگر تستوسترون بیشتر از حد کاهش یابد، مردان ممکن است طیف وسیعی از علائم را تجربه کنند. این حالت می تواند باعث تغییرات جسمی و احساسی و جنسی در مردان شود.

وظایف تستوسترون

تستوسترون کمک می کند تا تغییرات جسمی که یک پسر را تبدیل به یک مرد می کند، ایجاد شود. این دوره زندگی، بلوغ نامیده می شود. تغییرات شامل موارد زیر است:

• رشد آلت تناسلی و بیضه
• رشد موهای صورت، بدن و شرمگاهی
• تغییر صدا
• ساختن عضلات و استخوان های قوی
• بلند شدن قد
• مردان برای تولید اسپرم و داشتن فرزند نیز به مقادیر طبیعی این هورمون نیاز دارند.

علل کمبود تستوسترون در مردان

پایین تر از حد نرمال بودن عدد تستوسترون در آزمایش خون می تواند ناشی از شرایط متعددی باشد از جمله:

• آسیب به بیضه ها
• سرطان بیضه یا درمان سرطان بیضه
• اختلالات هورمونی
• عفونت
• بیماری کلیوی یا بیماری مزمن کبد
• چاقی
• برخی از داروها و شرایط ژنتیکی نیز می توانند میزان تستوسترون مرد را کاهش دهند. افزایش سن در پایین آمدن تستوسترون نقش دارد. در برخی موارد، دلیل آن ناشناخته است.

علائم تستوسترون پایین

کاهش میل جنسی

تستوسترون نقش مهمی در میل جنسی مردان دارد. بعضی از مردان ممکن است با افزایش سن کاهش میل جنسی را تجربه کنند. با این حال، فرد با تستوسترون پایین احتمالاً کاهش میل جنسی بیشتری در رابطه جنسی خود خواهد داشت.

مشکل نعوظ

در حالی که تستوسترون باعث تحریک جنسی یک مرد می شود، همچنین در دستیابی و حفظ نعوظ کمک می کند. تستوسترون به تنهایی باعث ایجاد نعوظ نمی شود، اما گیرنده های مغز را برای تولید نیتریک اکسید تحریک می کند. نیتریک اکسید مولکولی است که به ایجاد یک سری واکنش های شیمیایی لازم برای نعوظ کمک می کند. هنگامی که سطح تستوسترون بسیار پایین است، مرد در دستیابی به نعوظ قبل از رابطه جنسی یا داشتن نعوظ خود به خودی (به عنوان مثال در طول خواب) دچار مشکل می شود.

حجم مایع منی کم

تستوسترون نقش مهمی در تولید مایع منی دارد که مایع شیری است که به تحرک اسپرم کمک می کند. مردان مبتلا به تستوسترون پایین اغلب متوجه کاهش حجم مایع منی در طی انزال می شوند.

ریزش مو

تستوسترون نقش چندگانه از جمله تولید مو، در بدن ایفا می کند. کچل شدن بخشی طبیعی از روند پیری در بسیاری از مردان است. در حالی که یک عامل ارثی نیز برای ریزش مو وجود دارد، مردان مبتلا به تستوسترون کم ممکن است موهای بدن و صورت را نیز از دست بدهند.

خستگی

مردان مبتلا به تستوسترون پایین، خستگی شدید و کاهش سطح انرژی را تجریه می کنند. اگر با وجود داشتن خواب زیاد همیشه خسته هستید و یا پیدا کردن انگیزه برای تمرین را دشوار می دانید شما ممکن است کمبود تستوسترون داشته باشید.

از دست دادن حجم عضله

از آنجا که تستوسترون نقش مهمی در ساخت عضله ایفا می کند، مردان مبتلا به تستوسترون کم ممکن است کاهش توده عضلانی را متوجه شوند. مطالعات نشان داده اند تستوسترون توده عضلانی را تحت تأثیر قرار می دهد؛ اما نه ضرورتاً قدرت یا عملکرد آن را.

افزایش چربی بدن

مردان مبتلا به تستوسترون پایین همچنین ممکن است افزایش چربی بدن را تجربه کنند. به طور خاص، گاهی اوقات به ژنیکوماستی یا بافت سینه بزرگ دچار می شوند. اعتقاد بر این است که این حالت در اثر عدم تعادل بین تستوسترون و استروژن در مردان به وجود می آید.

کاهش تراکم استخوان

پوکی استخوان و یا نازک شدن توده استخوانی، بیماری است که اغلب به زنان مرتبط است. با این حال، مردان مبتلا به تستوسترون پایین نیز می توانند از دست رفتن استخوان ها را تجربه کنند. تستوسترون به تولید و تقویت استخوان کمک می کند؛ بنابراین مردان با تستوسترون کم، به ویژه مردان مسن، حجم استخوان کمتری دارند و بیشتر به شکستگی های استخوانی حساس هستند.

تغییرات خلقی

مردان مبتلا به تستوسترون کم ممکن است تغییرات حالت روحی را تجربه کنند. از آنجا که تستوسترون بر بسیاری از فرآیندهای فیزیکی بدن تأثیر می گذارد، همچنین می تواند بر خلق و خوی ذهنی تأثیرگذار باشد. تحقیقات نشان می دهد که مردان مبتلا به تستوسترون کم احتمال بیشتری دارند که با افسردگی، تحریک پذیری یا عدم تمرکز مواجه شوند.

عوامل خطر کمبود تستوسترون

مردان مبتلا به مشکلات سلامتی خاص نیز مستعد تستوسترون پایین هستند. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• فشار خون بالا (حدود 40 نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
• کلسترول بالا (حدود 40 نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
• دیابت (حدود ۵۰ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
• ایدز (حدود ۵۰ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
• مصرف طولانی مدت مواد مخدر (تقریباً ۷۵ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)

تشخیص کمبود تستوسترون

در طی یک معاینه فیزیکی، پزشک موهای بدن شما، اندازه سینه ها و آلت تناسلی، و اندازه و همسانی بیضه ها و کیسه بیضه را بررسی خواهد کرد. پزشک ممکن است برای تشخیص بهتر، تومور هیپوفیز که یک علت نادر تستوسترون کم است را، بررسی کند. پزشک همچنین از آزمایش خون برای تعیین اینکه آیا میزان کل تستوسترون شما کم است، استفاده کند. محدوده طبیعی به طور کلی 300 تا 1000 نانوگرم در دسی لیتر است؛ اما این بستگی به آزمایشگاهی دارد که آزمایش را انجام می دهد. برای تشخیص تستوسترون کم، ممکن است به بیش از یک آزمایش خون ناشتا (7-10 ساعت) و گاهی اوقات تست هورمون های غده هیپوفیز نیاز داشته باشید. اگر علائم تستوسترون کم را دارید، ممکن است پزشک مشاوره با یک متخصص غدد را توصیه کند. این متخصص هورمون ها می تواند به یافتن علت کمک کند. با پزشک خود در مورد سوابق پزشکی خود، تمام داروهای تجویزی و تجویز نشده که در حال حاضر مصرف می کنید، مشکلات جنسی و هرگونه تغییر عمده در زندگی خود، صحبت کنید.

عوارض کمبود تستوسترون در مردان

آزمایشات نشان می دهد سطح تستوسترون پایین سبب بروز سایر بیماری های جدی شده و مردان دارای سطح تستوسترون پایین درصد مرگ زودرس بیشتری نسبت به مردان دارای سطح بالای تستوسترون دارند. همچنین ارتباط معناداری میان سطح پایین تستوسترون و افزایش خطر ابتلا به آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) و دیابت وجود دارد.

درمان کاهش تستوسترون در مردان

از جمله سایر روش های درمان کاهش سطح تستوسترون عبارتند از:

• استفاده از مکمل های تستوسترون
• استفاده از کلومید
• استفاده از روش های کمک باروری نظیر کاربرد هم زمان IVF و میکرواینجکشن برای تزریق مستقیم اسپرم به تخمک
• نمونه برداری از بیضه (بیوپسی) و استخراج اسپرم از آن (TESE) درصورت ابتلا به آزواسپرمی یا کمبود شدید اسپرم
• استفاده از روش درمانی IVF همراه با یا بدون مکمل تستوسترون به ویژه درصورت وجود هم زمان مشکل ناباروری از سوی زن
• در برخی از موارد درمان تستوسترون سبب افزایش تعداد گلبول قرمز خون و افزایش حجم سینه در مردان می شود. لازم به ذکر است که مردان مبتلا به سرطان سینه به هیچ عنوان نباید در درمان، تستوسترون دریافت کنند.
• روش های طبیعی افزایش سطح تستوسترون

جهت افزایش میزان هورمون تستوسترون در بدن، راه های بسیار مختلفی وجود دارد که اغلب آنها به راحتی در منزل قابل انجام می باشد. مهم ترین روش های طبیعی افزایش سطح تستوسترون عبارتند از:

• خواب کافی
• رعایت رژیم غذایی سالم و ارگانیک
• کاهش وزن
• مدیریت استرس و اضطراب
• استفاده از ویتامین ها و مکمل ها تحت نظر پزشک
• پرهیز از استعمال دخانیات و الکل

پیشگیری از کمبود تستوسترون در مردان

انتخاب سبک زندگی سالم، از جمله ورزش، تغذیه مناسب، حفظ وزن سالم و پرهیز از مصرف بیش از حد داروهای غیرقانونی و یا الکل، می تواند به حفظ سطح تستوسترون در حد طبیعی کمک کند. هیچ روش شناخته شده ای برای جلوگیری از کمبود تستوسترون در ارتباط با شرایط ژنتیکی، آسیب بیضه یا اختلالات هیپوفیز وجود ندارد.

نسخه اصلی مطلب تستوسترون پایین در مردان چه علائمی دارد؟ را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---