آمفیزم یک بیماری طولانی مدت و پیشرونده در ریه ها است که در درجه اول به دلیل التهاب بیش از حد آلوئول ها (کیسه های هوا در ریه) باعث تنگی نفس می شود. در مبتلایان به آمفیزم، بافت ریه مختل یا از بین می رود. آمفیزم به عنوان یک بیماری انسدادی ریه و یا COPD نامیده می شود. آمفیزم با تخریب بافت ریه، ساختار آن را از چند طریق تغییر می دهد. بافت ریه به طور معمول راه های هوایی کوچک ریه به نام برونشیول ها را باز نگه می دارد تا هوا در هنگام بازدم ریه ها خارج شود. وقتی این بافت آسیب ببینند، مجاری هوایی متلاشی شده و باعث می شوند ریه ها خالی نشوند و گازهای تنفسی اکسیژن و دی اکسید کربن در آلوئول ها گرفتار شود. رادیوگرافی قفسه سینه می تواند به تشخیص پیشرفته آمفیزم کمک کند و دیگر علل ضعف تنفس را رد کند. این روش، یکی از رایج ترین تصویربرداری های انجام شده عکس برداری قفسه سینه است که با استفاده از اشعه ایکس انجام می گیرد. در این عکس، مسیر های تنفسی، قلب و ریه ها، استخوان های قفسه سینه به راحتی دیده می شوند.

علت آمفیزم ریه

از اصلی ترین علت این بیماری، سیگار کشیدن است. به همین دلیل، آمفیزم یکی از قابل پیشگیری ترین انواع بیماری های تنفسی است. آلاینده های هوا در خانه و محل کار، عوامل ژنتیکی (ارثی) (کمبود آنتی تریپسین آلفا) و عفونت های تنفسی نیز می توانند در ایجاد آمفیزم نقش داشته باشند.

استعمال سیگار نه تنها بافت ریه را از بین می برد بلکه مجاری تنفسی را نیز تحریک می کند. این باعث التهاب و آسیب به مژکهایی می شود که در لوله های نایژه قرار دارند. این منجر به تورم مجاری هوایی، تولید مخاط و مشکل در پاکسازی مجاری هوایی می شود. همه این تغییرات می تواند باعث به تنگی نفس شود.

علائم آمفیزم ریه

برخی افراد ممکن است سال ها بدون اینکه از بیماری خود آگاه باشند، به آمفیزم ریوی مبتلا باشند. برخی از اولین علائم این بیماری، تنگی نفس و سرفه کردن به ویژه در طی ورزش کردن یا فعالیت بدنی است. این مسئله درنهایت به حدی تشدید پیدا می کند که نفس کشیدن در همه زمان ها و حتی در زمان استراحت دشوار می شود. علائم دیگر آمفیزم ریوی عبارت اند از:

1. خستگی شدید
2. کاهش وزن
3. افسردگی
4. برخی افراد ممکن است در نتیجه کمبود اکسیژن، لب ها یا ناخن هایشان، رنگ خاکستری مایل به آبی پیدا کند.

عوامل خطر آمفیزم ریه

علاوه بر سیگار، برخی عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند که عبارتند از:

آلفا-1-آنتی تریپسین

آلفا-1-آنتی تریپسین (ضد پروتئین آلفا-1) ماده ای است که با آنزیم مخرب در ریه ها به نام تریپسین مبارزه می کند. بدن مبتلایان به کمبود آلفا-1-آنتی تریپسین نمی تواند به اثرات مخرب تریپسین پاسخ دهد. در این صورت ممکن است بافت ریه توسط تریپسین به آرامی از بین برود و عملکرد ریه ها را کاهش دهد و تعادل بین تریپسین و آنتی تریپسین مختل می شود که منجر به اثر تحمل معصوم- innocent bystander” می شود.

آلودگی هوا

آلودگی هوا به همان روش دود سیگار عمل می کند.آلاینده ها باعث ایجاد التهاب در مجاری هوایی شده و منجر به از بین رفتن بافت ریه و تخریب آن می شوند.

واکنش غیرطبیعی راه هوایی

واکنش غیرطبیعی راه هوایی مانند آسم برونشیال، یک عامل خطر برای ایجاد آمفیزم است.

جنسیت

مردان نسبت به زنان بیشتر به آمفیزم مبتلا می شوند. دلیل دقیق این امر ناشناخته است؛ اما اختلافات بین هورمون های زن و مرد می تواند یک عامل تأثیرگذار باشد.

سن

افزایش سن یک عامل خطر برای آمفیزم است. عملکرد ریه با افزایش سن کاهش می یابد؛ بنابراین، به نظر می رسد که هرچه فرد مسن تر باشد، با افزایش احتمال تخریب بافت ریه احتمال ابتلا فرد هم بیشتر می شود. تأکید بر این نکته مهم است که COPD صرفاً آمفیزم یا برونشیت نیست بلکه ترکیب های متفاوتی از هر دو می باشد.

انواع آمفیزم ریه

آمفیزم در حالت معمول به چهار گروه تقسیم می گردد:

1. آمفیزم سنتروآسینار:

بیشتر از ۹۵ درصد آمفیزم ها از این نوع بوده و در آن لوب های ریه درگیر می شوند. در این نوع بیشترین آلوئول های درگیر در بخش مرکزی شش ها و نزدیک به نایژک ها (برونکیول) مرکزی قرار دارند درحالی که آلوئول های دیستال در وضعیت نرمال و سلامت قرار دارند. آمفیزم سنتروآسینار همراه بیماری های ریوی مانند برونشیت مزمن و بیماری انسدادی ریوی خود را نشان می دهد.

2. آمفیزم پان آسینار:

در این نوع آمفیزم آلوئول های تنفسی افزایش حجم دارند و بر خلاف نوع سنترآسینار که میانه ریه را دربر می گیرد، این نوع آمفیزم از ابتدای برونکیول تنفسی (جایی که آلوئول شروع شده و تنفس آناتومیک آغاز می شود) تا آخرین آلوئول در کف شش ها را درگیر می کند و در حقیقت بیشترین صدمه را بخش پایینی شش ها می بینند. علت اصلی این نوع آمفیزم اختلال و کمبود در آلفا ۱ - آنتی تریپسین است.

3. آمفیزم پاراسکتال یا آسینار دیستال:

این نوع آمفیزم تنها بخش های دیستال شش را در بر گرفته و صدمه به آسینارها در انتهای دیواره های همبندی (کانکتیو) و بخش مجاور به پرده جنب (پلئور) در ریه است.

4. آمفیزم غیرطبیعی یا بی قاعده:

آمفیزم بی قاعده همان گونه که از نامش پیدا است، محل ویژه ای نداشته و مکان های مختلف آسینار را درگیر می کند. از دیگر مشکل های این نوع آمفیزم، آسمپتومال بودن و بدون نشانه بودن آن است.

آیا آمفیزم ریه خطرناک است؟

افرادی که به آمفیزم مبتلا هستند ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:

• پنوموتوراکس: پنوموتوراکس در افرادی که آمفیزم شدید دارند می تواند تهدید کننده حیات باشد؛ زیرا عملکرد ریه های آنها از قبل به خطر افتاده است.
• مشکلات قلبی: آمفیزم می تواند فشار را در شریان هایی که قلب و ریه ها را به هم متصل می کنند افزایش دهد. این امر می تواند شرایطی به نام کورپولمونل ایجاد کند که در آن بخشی از قلب ضعیف می شود.

درمان آمفیزم ریه

هدف از درمان آمفیزم، تسکین علائم، جلوگیری از عوارض و آهسته کردن پیشرفت بیماری است. ترک سیگار برای بیماران مبتلا به آمفیزم نیز ضروری است؛ زیرا ادامه استفاده از تنباکو فقط باعث آسیب بیشتر به ریه ها می شود. موارد زیر از درمان های مناسی آمفیزم می باشند:

• داروها

1. داروهای گشادکننده برونش (نایژه): داروها ممکن است به صورت اسپری های آئروسل یا از راه خوراکی مصرف می شود، داروهای گشاد کننده برونش به تدریج به باز کردن مجاری هوا در ریه ها و تسکین علائم آمفیزم کمک می کنند.
2. استروئیدها: استروئیدها که به عنوان اسپری آئروسل استنشاق می شوند، می توانند علائم آمفیزم همراه با آسم و برونشیت را تسکین دهند. با این حال، با گذشت زمان، استروئیدهای استنشاقی می توانند عوارض جانبی مانند ضعیف شدن استخوان ها، فشار خون بالا، دیابت و آب مروارید ایجاد کنند. قبل از استفاده از استروئیدها مهم است که این عوارض جانبی را با پزشک خود در میان بگذارید.
3. آنتی بیوتیک: آنتی بیوتیک ها برای کمک به مبارزه با عفونت های تنفسی رایج در افراد مبتلا به آمفیزم، مانند برونشیت حاد، ذات الریه و آنفولانزا تجویز می شود.

• واکسن

بیماران مبتلا به آمفیزم باید سالیانه واکسن آنفولانزا بزنند و برای جلوگیری از عفونت ها هر پنج تا هفت سال یکبار واکسن پنومونی تزریق کنند.

• اکسیژن درمانی

با پیشرفت بیماری آمفیزم بیمار، ممکن است تنفس به تنهایی دشوار شود و ممکن است به اکسیژن اضافی نیاز داشته باشد. اکسیژن انواع مختلفی دارد و ممکن است با دستگاه های مختلفی به بیمار انتقال داده شود، مانند دستگاه هایی که می توانید در خانه استفاده کنید.

• جراحی یا پیوند ریه

پیوند ریه برای برخی از بیماران مبتلا به آمفیزم ممکن است گزینه ی مناسبی باشد. برای برخی از بیماران نیز، جراحی کاهش حجم ریه که طی آن قسمت های کوچکی از بافت ریه آسیب دیده برداشته می شود، ممکن است توصیه شود.

• پروتئین درمانی

ممکن است به بیماران مبتلا به آمفیزم ناشی از کمبود آنتی تریپسین آلفا -۱ (AAT)، برای کمک به کند شدن پیشرفت آسیب ریه، تزریق آنتی تریپسین آلفا -۱ انجام شود.

• توانبخشی ریوی

بخش مهمی از درمان آمفیزم توانبخشی ریوی است که شامل آموزش، مشاوره تغذیه، یادگیری تکنیک های خاص تنفس، کمک به ترک سیگار و شروع برنامه ی ورزشی است. از آنجا که افراد مبتلا به آمفیزم اغلب از نظر جسمی محدود هستند، ممکن است از هر نوع فعالیت بدنی اجتناب کنند. با این حال، فعالیت بدنی منظم در واقع می تواند سلامتی و تندرستی بیمار را بهبود بخشد.

کاربرد رادیولوژی قفسه سینه

عکسبرداری قفسه سینه معمولاً اولین روش تصویربرداری است که به دنبال بروز علائم و نشانه های زیر درخواست می گردد:

• تنگی نفس
• سرفه های مزمن
• جراحت یا درد قفسه سینه
• تب

پزشکان از این شیوه برای بررسی و تشخیص بیماریهای زیر استفاده می کنند:

• پنومونی
• نارسایی قلبی و سایر مشکلات آن
• سرطان ریه
• آمفیزم
• بررسی مسیر قرارگیری لوله تنفسی
• بررسی مایعات و هوای جمع شده در ریه ها و سایر وضعیت های پزشکی

تشخیص آمفیزم با رادیوگرافی قفسه سینه

در هنگام عکسبرداری، بدن شما بین دوربین اشعه ایکس و دستگاه ضبط کننده اشعه ایکس قرار می گیرد. ممکن است از شما خواسته شود تا در جهت های مختلف قرار بگیرید تا از هر طرف و از جلوی قفسه سینه عکس گرفته شود. در نمای جلو شما مقابل یک صفحه که دارای فیلمهای اشعه ایکس یا دستگاه ضبط کننده دیجیتالی است، می ایستید و دستانتان را بالای سر یا طرفین قرار میدهید و شانه ها را به سمت جلو میچرخانید. در طی مدت عکسبرداری نفس عمیق بکشید و برای چند ثانیه نگه دارید. در نمای پهلو، می چرخید و شانه را کنار صفحه قرار می دهید و دست ها را بالای سر می برید و مانند قبل، یک نفس عمیق می کشید و در طول انجام عکسبرداری نفس خود را حبس می کنید.

اقدامات لازم پیش از رادیوگرافی قفسه سینه

با دستور کادر پزشکی شما باید تمام و یا بخشی از لباس های بالا تنه خود را در بیاورید و لباس های گان که همان لباس های ساده و بدون هیچگونه شی ء فلزی هستند را بر تن کنید. درصورتی که اشیاء فلزی با شما باشند در عکس ها مشخص خواهند شد و در نتیجه اختلال ایجاد خواهند کرد. در صورتی که شما باردار هستید حتماً باید این مسئله را به پزشک خود اطلاع بدهید؛ زیرا اشعه ایکس باید با تجویز پزشک برای خانم های باردار انجام شود و ممکن است برای جنین ضرر داشته باشد.

هزینه رادیوگرافی قفسه سینه

هزینه رادیولوژی با توجه به عواملی مانند نوع بیمه، نوع کالای مصرفی و … تعیین می گردد.

عوارض رادیوگرافی قفسه سینه

مقدار تابش حاصل از اشعه ایکس بسیار پایین است. این مقدار حتی پایین تر از مقدار تابشی است که از محیط اطراف به شما وارد می شود.اگرچه مزیت این رادیوگرافی بیشتر از خطرات آن است، ممکن است یک پیش بند محافظ به شما داده شود. اگر باردار هستید یا احتمال می دهید باردار باشید، باید به پزشک اطلاع دهید. این فرآیند می تواند به روش هایی انجام شود که از شکم شما در برابر تابش محافظت گردد.

---