وظیفه اصلی مجرای ادرار در مردان و زنان دفع ادرار به خارج از بدن است. این لوله نازک نقش مهمی در انزال مردان نیز دارد. هنگامی که زخم ناشی از تورم، آسیب یا عفونت جریان ادرار را در این لوله مسدود یا کند می کند، تنگی مجرای ادرار نامیده می شود. برخی افراد همراه با تنگی مجرای ادرار احساس درد دارند.

عملکرد مجرای ادرار هنگام تخلیه ادرار:

ادرار موجود در مثانه از طریق مجرای ادرار تخلیه شده و از بدن خارج می شود (تخلیه ادرار). مجرای ادرار زن بسیار کوتاه تر از مجرای ادرار مردان است. در مردان، ادرار باید فاصله بیشتری از مثانه را از طریق آلت تناسلی طی کند.

در مردان، 1 تا 2 اینچ اول مجرای ادراری که ادرار از آن عبور می کند، مجرای ادرار خلفی نامیده می شود. مجرای ادرار خلفی شامل موارد زیر است:

• گردن مثانه (باز شدن مثانه)
• مجرای ادرار پروستات (قسمتی از مجرای ادرار در غده پروستات)
• مجرای ادرار غشایی
• ماهیچه ای به نام اسفنکتر ادراری خارجی

تنگی هایی که در 1 تا 2 اینچ اول مجرای ادراری که ادرار از آن عبور می کند رخ می دهد، تنگی خلفی نامیده می شود.

در مردان، 9 تا 10 اینچ نهایی مجرای ادرار، مجرای ادرار قدامی نامیده می شود. مجرای ادرار قدامی شامل موارد زیر است:

• مجرای ادرار پیازی (زیر کیسه بیضه و پرینه، ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد)
• مجرای ادرار آلت تناسلی (در امتداد پایین آلت تناسلی)
• خروجی گوشتی (خروجی در نوک آلت تناسلی)

تنگی هایی که در 9 تا 10 اینچ آخر مجرای ادراری که ادرار از آن عبور می کند رخ می دهد، تنگی قدامی نامیده می شود.

علل تنگی مجرای ادرار:

مردان به دلیل طولانی تر بودن مجرای ادراری، بیشتر در معرض بیماری یا آسیب مجرای ادرار هستند. به همین دلیل، تنگی ها در مردان بیشتر دیده می شود. آن ها در زنان و نوزادان نادر هستند.

تنگی مجرای ادرار می تواند در هر نقطه از مثانه تا نوک آلت تناسلی رخ دهد. این باریک شدن، جریان ادرار را محدود یا کند می کند. برخی از دلایل رایج عبارتند از:

• ضربه به مجرای ادرار
• عفونت مانند یک بیماری مقاربتی
• آسیب ناشی از ابزارهای جراحی
• شرایطی که باعث تورم می شود

در بیشتر موارد، هیچ دلیلی پیدا نمی شود.

در بزرگسالان، تنگی مجرای ادرار اغلب به دلایل زیر است:

1. آسیب ناشی از افتادن روی کیسه بیضه یا پرینه
2. جراحی پروستات
3. دفع سنگ کلیه
4. کاتتریزاسیون ادرار
5. سایر ابزارهای جراحی

• تنگی مجرای ادرار خلفی:

تنگی های خلفی مجرای ادرار به دلیل آسیب مرتبط با شکستگی لگن است (به عنوان مثال، تصادف وسیله نقلیه). در این موارد مجرای ادرار مختل شده یا به طور کامل بریده شده و جدا می شود و ادرار نمی تواند دفع شود. یک کاتتر باید از طریق شکم به مثانه (لوله فوق شرمگاهی) یا از طریق آلت تناسلی به داخل مثانه قرار داده شود که اجازه می دهد تا ادرار تخلیه شود.

• تنگی مجرای ادرار قدامی:

تنگی مجرای ادرار قدامی ناشی از موارد زیر است:

• ضربه ناشی از آسیب استرادل (افتادن روی اجسام هنگامی که پاها در دو طرف قرار دارند)
• ضربه مستقیم به آلت تناسلی
• کاتتریزاسیون

علائم تنگی مجرای ادرار:

به عبارت ساده، مجرای ادرار مانند شلنگ باغچه است. هنگامی که در امتداد شیلنگ پیچ خوردگی یا باریک شدن وجود دارد، مهم نیست که چقدر کوتاه یا طولانی باشد، جریان کاهش می یابد. وقتی تنگی به اندازه کافی باریک باشد که جریان ادرار را کاهش دهد، علائمی خواهید داشت. مشکلات مربوط به ادرار کردن، عفونت های ادراری و تورم یا عفونت پروستات ممکن است رخ دهد. انسداد شدید که برای مدت طولانی ادامه دارد می تواند به کلیه ها آسیب برساند.

برخی از علائم عبارتند از:

• ادرار خونی یا تیره
• خون در منی
• جریان ادرار آهسته یا کاهش جریان ادرار
• اسپری شدن جریان ادرار
• درد همراه با ادرار کردن
• درد شکم
• نشت مجرای ادرار
• عفونت مجاری ادراری در مردان
• تورم آلت تناسلی
• از دست دادن کنترل مثانه

تشخیص تنگی مجرای ادرار:

چندین آزمایش برای تعیین تنگی مجرای ادرار وجود دارد که شامل موارد زیر است:

1. معاینه بدنی
2. تصویربرداری مجرای ادرار (اشعه ایکس یا اولتراسوند)
3. اورتروسکوپی (برای دیدن داخل مجرای ادرار)
4. اورتروگرام رتروگراد

• اورتروسکوپی:

پزشک به آرامی یک اسکوپ کوچک، قابل خم شدن و روغن کاری شده (یک ابزار دید کوچک) را در مجرای ادرار قرار داده و به سمت تنگی حرکت می کند. این به پزشک اجازه می دهد تا ناحیه باریک شده را ببیند. این کار در مطب انجام می شود و به پزشک کمک می کند تا در مورد نحوه درمان تنگی تصمیم بگیرد.

• اورتروگرام رتروگراد:

از این تست برای مشاهده تعداد تنگی ها و موقعیت، طول و شدت آن ها استفاده می شود. این به عنوان یک روش اشعه ایکس سرپایی انجام می شود. رتروگراد در این مورد به معنای «در مقابل جریان» ادرار است. رنگ کنتراست (مایع قابل مشاهده در اشعه ایکس) به مجرای ادرار در نوک آلت تناسلی وارد می شود. هیچ سوزن یا کاتتر استفاده نمی شود. این رنگ به پزشک اجازه می دهد کل مجرای ادرار را ببیند و ناحیه باریک شده را مشخص می کند. می توان آن را با اورتروگرام انتگراد ترکیب کرد (آنتگراد به معنای «با جریان ادرار» است). رنگی که از پایین وارد می شود، مجرای ادرار را تا ناحیه آسیب دیده پر می کند. رنگی که از بالا وارد می شود، مثانه و مجرای ادرار را تا انتهای تنگی پر می کند. این آزمایش ها با هم به پزشک اجازه می دهند تا خلأ برنامه ریزی برای جراحی را پیدا کند.

همچنین، اگر ضربه ای به مجرای ادرار وارد شده، ممکن است پس از درمان اورژانسی این روش اشعه ایکس را انجام دهید. رنگ کنتراست را می توان از طریق کاتتری که برای بهبودی قرار داده شده تزریق کرد.

پیشگیری از تنگی مجرای ادرار:

1. خودداری از آسیب به مجرای ادرار و لگن
2. مراقبت از کاتتریزاسیون

• استفاده از ژل روان کننده
• استفاده از کوچک ترین کاتتر ممکن

3. اجتناب از عفونت های مقاربتی

• سوزاک زمانی شایع ترین علت تنگی بود.آنتی بیوتیک ها به جلوگیری از این امر کمک کرده اند
• کلامیدیا در حال حاضر شایع ترین علت است
• با استفاده از کاندوم یا با اجتناب از رابطه جنسی با شریک آلوده می توان از عفونت جلوگیری کرد.
• در صورت بروز مشکل، آنتی بیوتیک مناسب را زودتر مصرف کنید. تنگی مجرای ادرار مسری نیست اما عفونت های مقاربتی مسری هستند

درمان تنگی مجرای ادرار:

درمان تنگی مجرای ادرار به محل وقوع، علائمی که ایجاد می کند و سلامت کلی فرد بستگی دارد. اگر فردی علائم قابل توجهی نداشته باشد، پزشک ممکن است انتظار مراقبت را برای دیدن بهبودی آن توصیه کند.

اگر فردی احتباس ادرار قابل توجهی داشته باشد، پزشک ممکن است تعبیه یک کاتتر مخصوص به نام «سوپراپوبیک» را توصیه کند. این کاتتری است که پزشکان در صورتی که نتوانند کاتتر ادراری را از طریق مجرای ادرار وارد کنند از آن استفاده می کنند. در عوض، کاتتر از طریق شکم، بالای استخوان شرمگاهی به مثانه می رود.

نمونه هایی از درمان های دیگر برای تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

• اتساع: اتساع تنگی مجرای ادرار شامل قرار دادن دستگاه های مخصوص برای بزرگ شدن تنگی با کشش تدریجی است. پزشکان اغلب این روش را به عنوان گام اولیه توصیه می کنند، زیرا دارای کم ترین میزان تهاجم است و می تواند هم برای مردان و هم برای زنان موثر باشد.
• اورتروتومی: این روش شامل برش جراحی با لیزر یا اسکالپل مخصوص با هدایت اورتروسکوپی است.
• برداشتن با جراحی باز: این روش تهاجمی ترین روش برای اصلاح تنگی مجرای ادرار است که شامل برداشتن آن ها از طریق جراحی و به طور بالقوه استفاده از پیوندها یا سایر روش های بازسازی مجرای ادرار است.

تنگی مجرای ادرار حتی پس از درمان ممکن است دوباره رخ دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است فرد به مداخلات جراحی بعدی نیاز داشته باشد.

نسخه اصلی مطلب علل و علائم تنگی مجرای ادرار در مردان را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---