بالاترین لایه پوست، معروف به اپیدرم، مسئول کنترل از دست دادن آب سلول ها و بافت ها است. بدون این لایه ی محافظ، آب بدن به سرعت از دست می رود. درست در زیر اپیدرم، لایه ی دوم یعنی درم قرار دارد. درم حاوی رگ های خونی، اعصاب و فولیکول های مو است و از پروتئینی به نام کلاژن تشکیل شده است. این پروتئین شبکه ای از فیبرها را تشکیل می دهد که چارچوبی برای رشد سلول ها و رگ های خونی فراهم می کند. در واقع، کلاژن به عنوان ساختار پشتیبانی پوست عمل می کند. هیپودرم، لایه ای از چربی و بافت همبند است که حاوی رگ های خونی بزرگ تر، عصب ها، غدد عرق و غدد چربی است. این لایه وظیفه ی حفظ گرمای بدن و محافظت از اندام های حیاتی بدن را بر عهده دارد.

کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن است. این پروتئین یکی از مهم ترین عناصر سازنده ی استخوان ها، پوست، عضلات، تاندون ها و رباط ها است. همچنین در بسیاری از قسمت های دیگر بدن از جمله رگ های خونی، قرنیه و دندان نیز یافت می شود. می توان آن را به عنوان چسبی در نظر گرفت كه سلول های مختلف را در کنار یک دیگر قرار می دهد. واژه ی Collagen، از کلمه ی یونانی kólla گرفته شده است که به معنی چسب است.

عوامل تخریب کننده کلاژن

شاید اجتناب از عواملی که باعث تخریب این پروتئین مهم می شوند، بیش از هر چیزی اهمیت داشته باشد. این موارد عبارت اند از:

• شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده: شکر قابلیت خود ترمیمی کلاژن را مختل می کند. تا جایی که می توانید میزان مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده را کاهش بدهید.
• نور آفتاب بیش از اندازه: پرتو فرابنفش باعث کاهش تولید کلاژن می شود. خود را بیش از اندازه در معرض نور آفتاب قرار ندهید.
• سیگار: سیگار کشیدن هم تولید کلاژن را کاهش می دهد. این کار بر فرایند درمان و بهبود زخم ها تأثیر می گذارد و منجر به ایجاد چین و چروک می شود.
• برخی بیماری های خود ایمنی: مانند بیماری لوپوس نیز باعث تخریب این پروتئین می شوند.

انواع کلاژن در بدن

حداقل 16 نوع کلاژن وجود دارد که چهار نوع اصلی آن مهمترین و بیشترین نقش را در بدن دارند. به ترتیب می توان به معرفی هرکدام از آنها پرداخت:

1. کلاژن نوع 1: کلاژن نوع 1 تقریباً 90 درصد از کلاژن بدن انسان را تشکیل می دهد و از الیاف بسته بندی شده و متراکمی ساخته شده است. ساختار پوست، استخوان، تاندون ها، غضروف های فیبری، بافت همبند و دندانها از کلاژن نوع 1 تشکیل شده اند.
2. کلاژن نوع دو: این نوع الیاف بازتر و آزادتری هستند. در غضروف الاستیک یافت می شود و به عنوان بالشتک شناخته می شود، نقش محافظت از مفاصل را دارد.
3. کلاژن نوع 3: این نوع از ساختار عضلات، اندام و عروق پشتیبانی می کند.
4. کلاژن نوع 4: نوع چهارم با بافت بازتری که دارد می تواند نقش فیلتر را ایفا کند، این لایه بیشتر در پوست شما قابل مشاهده است. یکی از نشانه های قابل مشاهده از ضعف و کاهش سطح کلاژن شل شدگی پوست، تحلیل غضروف ها و درد مفاصل است. به این معنی که با افزایش سن کلاژن سازی در بدن کاهش می یابد.

مزیت های کلاژن

برخی از مطالعات مقدماتی نشان می دهند که ممکن است مکمل های کلاژن، کیفیت پوست و عملکرد عضلات را بهبود ببخشند. آنزیم های گوارشی کلاژن موجود در غذا را به اسیدهای آمینه و پپتیدهای جداگانه تجزیه می کنند. به بررسی مزایای این ماده می پردازیم:

1-سلامت پوست را بهبود میبخشد.

کلاژن یکی از اجزای اصلی پوست است که در تقویت خاصیت ارتجاعی و آبرسانی پوست نقش مهمی دارد. با افزایش سن، بدن کلاژن کم تری تولید می کند که منجر به خشکی پوست و ایجاد چین و چروک می شود. چندین مطالعه نشان داده اند که پپتیدهای کلاژن یا مکمل های حاوی کلاژن با کاهش چین و چروک و خشکی پوست می توانند به کاهش سرعت پیری پوست کمک کنند. علاوه بر این، مصرف مکمل های کلاژن ممکن است باعث تولید پروتئین های دیگری از جمله الاستین و فیبریل می شود که به حفظ ساختار پوست کمک می کنند.

2-به تسکین دردهای مفصلی کمک می کند.

مکمل های کلاژن باعث کاهش التهاب و تحریک ساخت کلاژن در بدن می شود. این موضوع ممکن است به تسکین درد در افراد مبتلا به اختلالات مفصلی مانند آرتروز کمک کند.

3-از تحلیل رفتن استخوان جلوگیری کند.

کلاژن به کاهش خطر ابتلا به اختلالات استخوانی مانند پوکی استخوان کمک می کنند. یکی دیگر از تأثیرات کلاژن بر استخوان، کاهش سطح پروتئین های موجود در خون است که تجزیه ی استخوان را تحریک می کنند.

4-باعث افزایش توده ی عضلانی شود.

تحقیقات نشان می دهند که کلاژن باعث افزایش رشد و قدرت عضلانی در افرادی می شود که به علت افزایش سن دچار کاهش توده ی عضلانی شده اند.

5-سلامت قلب را بهبود می بخشد.

کلاژن ممکن است به کاهش بیماری های قلبی مانند تصلب شرایین کمک کند.

سایر فواید

در برخی تحقیقات ادعا شده است که کلاژن باعث تقویت سلامت مغز، قلب و روده می شوند. همچنین به کنترل وزن و سلامت مو و ناخن نیز کمک می کنند. با این حال، شواهد کمی برای حمایت از این نظریه وجود دارد.

رژیم غذایی جهت حفظ کلاژن در پوست

بهتر است بدانید که مطالعات نشان داده اند پیروی از رژیم غذایی سالم نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت پوست دارد. اگر رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات، غلات سبوس دار، لوبیا، گوشت بدون چربی و انواع غذاهای دریایی باشد به حفظ کلاژن در پوست و بدن کمک می کنند. مطالعات اخیر نشان تأکید می کنند که مصرف مرغ، گوشت و ماهی بهترین منبع برای تأمین این ماده در بدن هستند. از مواد غذایی دیگر برای حفظ کلاژن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرولین (موجود در سفیده تخم مرغ، گوشت، پنیر، سویا، کلم)
• آنتوسیانیدین (موجود در توت سیاه بلوبری، گیلاس و تمشک)
• ویتامین سی (موجود در پرتقال، توت فرنگی، فلفل، کلم بروکلی)
• مس (موجود در آجیل و گوشت قرمز)
• ویتامین آ (موجود در غذاهای حیوانی و گیاهی)

روش های کلینیکی افزایش کلاژن پوست

به جز کمک به تولید کلاژن از طریق مصرف خوراکی های مختلف، درمان های کلینیکی که امروزه طرفداران بیشتری پیدا کرده اند، راه های ایمن و سریعی برای جلوگیری از پیری و چین و چروک پوست در اثر کاهش کلاژن هستند. در ادامه به برخی از این درمان های رایج می پردازیم:

تزریق کلاژن و پرکننده های پوستی

به عبارت ساده، تزریق کلاژن یعنی وارد کردن ماده ی جایگزین کلاژن طبیعی به لایه ی زیرین پوست که در پی آن پوست درست مانند زمانی که غنی از کلاژن است صاف و انعطاف پذیر می شود و بافتی محکم و سفت خواهد داشت. اثرگذاری سریع و بهبود بافت پوست از مزایای این روش است. البته بسته به نوع پوست یا عمق چروک ها تعداد دفعات تزریق متفاوت است.

نور LED قرمز

یکی از درمان های کلینیکی تولید کلاژن، ال ای دی تراپی است. استفاده از رنگ ها و امواج مختلف نور برای نفوذ به لایه های متفاوت پوست و تحریک تولید کلاژن است. برای مثال نور قرمز به لایه ای از پوست نفوذ میکند که سلول های فیبروبلاست در آن وجود دارد. این سلول ها مسئول تولید کلاژن و الاستین، پروتئین های جوان کننده ی پوست هستند. نور قرمز با نفوذ به این ناحیه هم تولید کلاژن را تحریک می کند و هم التهابات پوستی را کاهش می دهد.

میکرودرم ابریژن

این روش راهکاری همه جانبه است که برای درمان بسیاری از اختلالات پوستی از جمله تیرگی ها و لک های پوستی، منافذ باز، آکنه و زخم، اثرات کشیدگی، آفتاب سوختگی، اصلاح تناژ پوست و همینطور از بین بردن چین و چروک استفاده می شود و به طور کلی بر جوانسازی پوست اثر دارد.در این روش از دستگاهی مخصوص با سطح ساینده استفاده می شود تا سطح رویی پوست را به آرامی لایه برداری کند و به آن ظاهری جوان تر و شاداب تر بدهد. در تکنیکی دیگر از همین روش ذرات آلومینیوم اکسید یا سدیم بی کربنات روی سطح پوست اسپری می شوند و ذرات مرده و برآمده از پوست توسط ساکشن از روی آن برداشته می شوند. از مزایای این روش این است که اثرات آن بر روی پوست حتی در اولین جلسه ی درمان هم قابل مشاهده است؛ اما بسته به نوع پوست و دلیل استفاده از این روش، متخصص پوست تعداد جلسات لازم برای رسیدن به نتیجه ی مورد نظر را تعیین می کند.

هیدرودرم ابریژن

جدیدترین روش میکرودرم ابریژن، تکنیک هیدرودرم است. در این روش همزمان محصولات خاص مراقبت از پوست به آن تزریق شده و لایه برداری نیز انجام می گیرد. این عمل تولید کلاژن را تحریک می کند و جریان خون را در ناحیه ی مورد نظر به حداکثر می رساند.

نسخه اصلی مطلب روشهای افزایش کلاژن پوست را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---