چهار نوع مشخص فلج مغزی (Cerebral Palsy) وجود دارد. انواع فلج مغزی براساس محدودیتهای حرکتی و اندام های درگیر مشخص می شود که ، اسپاستیک ، اتتوئید ، آتاکسیک ، مختلط نام دارند .

نوع فلج مغزی کودک براساس دو فاکتور مهم تعیین می شو د: ۱- مشکلات حرکتی ۲- عضو و یا اعضای درگیر در بدن

نوع محدویت ها و یا مشکلات حرکتی کودک مبتلا به cp، براساس شدت آسیب مغزی بر تونوس عضلاتی ماهیچه ها مشخص می شود. به زبان ساده تر آسیب مغزی چه تاثیری بر تون عضلانی گذاشته است.

تون عضلانی یا تونوس عضلانی، سفتی و قوام عضله در زمان استراحت است.

برای توصیف تاثیری که سی پی بر تون عضلانی می گذارد از دو واژه استفاده می کنیم. هایپوتونیا (تون عضلانی کم) و هایپرتونیا (تون عضلانی زیاد). برای درک بهتر این دو واژه ویژگیهای هر کدام را ذکر کرده ایم :

• هایپوتونیا: تون عضلانی کم باعث کاهش استحکام و قدرت عضلات می شود.
• هایپرتونیا: تون عضلانی زیاد باعث افزایش سفتی و حرکات سخت و رباتی عضلات می شود.

فلج مغزی اسپاستیک

فلج مغزی اسپاستیک (Spastic cerebral palsy) شایع ترین نوع فلج مغزی است. تقریبا ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد دارای cp، فلج مغزی اسپاستیک دارند. افراد دارای سی پی اسپاستیک غالبا حرکاتی تند و سریع و اغراق آمیز و ربات گونه دارند.

انواع سی پی اسپاستیک می تواند بر اثر ۱-آسیب به کورتکس حرکتی مغز ۲-آسیب راه های هرمی(pyramidal tracts) به وجود بیاید. کورتکس حرکتی مغز مسئول انجام حرکات ارادی است. راه های هرمی مسئول رساندن پیام های عصبی به ماهیچه ها است.کورتکس حرکتی در دو طرف مغز وجود دارد. (هر طرف مغز یک کورتکس حرکتی دارد). راه های هرمی باعث اتصال و ارتباط این دو کورتکس به هم می شوند. آسیب کورتکس حرکتی سمت راست ، باعث فلجی و یا مشکلات حرکتی سمت چپ می شود و بالعکس.

شایع ترین علائم سی پی اسپاستیک

• رفلکس های غیر طبیعی
• سختی و مشکل در یک قسمت بدن
• قفل شدگی و گرفتگی عضلات و یا مفاصل
• راه رفتن غیر طبیعی

فلج مغزی آتتوئید

تقریبا ۱۰ درصد از انواع فلج مربوط به فلج مغزی اتتوئید است. به سی پی اتتوئید ، سی پی غیر اسپاستیک نیز می گویند. در این نوع cp تونوس عضلانی دائما تغییر می کند که این منجر به حرکات مداوم غیرارادی و پیچشی می شود.

فلج مغزی اتتوئید همچنین می تواند مشکلاتی را در حرکات ارادی در دست ها، بازوها و پاها به همراه داشته باشد. از جمله سخت شدن گرفتن اشیا. این نوع از cp بین هایپرتونیا و هایپوتونیا متغیر است.

در اثر آسیب دیدن گانگلیا(basal ganglia) و یا مخچه بروز می یابد. گانگلیا مسئولیت تنظیم عملکرد حرکتی ارادی و حرکات چشم را به عهده دارد و مخچه تعادل و هماهنگی بدن را کنترل می کند.

شایع ترین علائم سی پی آتتوئید

• حرکات غیر طبیعی به ویژه در شروع یک حرکت
• سفتی و یا خشکی بدن
• مشکل در پوسچر (وضعیت راستای بدن)
• مشکلات تغذیه

فلج مغزی آتاکسیک

نادرترین نوع از سی پی، آتاکسیک است. مشکل اصلی آن در تعادل و حسِ عمقی است.

حسِ عمقی (Proprioception) اشاره به توانایی بدن به حس کردن حرکات بین مفاصل و موقعیت مفصل در فضا دارد. این توانایی ما را قادر می سازد که موقعیت بدن خود را در محیط بدون نگاه کردن تشخیص دهیم.

مهم ترین مشکل سی پی آتاکسیک ، مشکل در انجام حرکات ارادی است. این نوع سی پی با بقیه متفاوت است چرا که مشکل اولیه آن آسیب مخچه است. که این باعث می شود در تعادل و هماهنگی مشکل داشته باشند. افراد با فلج مغزی آتاکسیک اکثرا رعشه (tremors) و کاهش تون عضلانی را تجربه می کنند.

علائم شایع CP آتاکسیک

• مشکلات گفتاری
• مشکل در ادراک عمیق (Problems with depth perception)
• لرزش و رعشه
• از هم بازشدن پاها هنگام راه رفتن

فلج مغزی مختلط

برخی از مواقع، آسیب مغزی مختص یک نقطه مغزی نیست. در این شرایط کودک دچار نوع cp مختلط (Mixed Cerebral Palsy) با درصد شیوع ۱۰ درصد است.

شایع ترین سی پی های مختلط، ترکیب اسپاستیک با اتتوئید است.

انواع cp براساس محل محدودیت های حرکتی و اندام درگیر

آسیب در سمت چپ کورتکس حرکتی مغز باعث محدودیت حرکتی در طرف دیگر بدن یعنی اندام های راست بدن می شود. با این حالت در همین طرف راست، دامنه تاثیر (تعداد اندام های درگیر) متفاوت است. به زبان ساده براساس شدت آسیب کورتکس حرکتی ممکن است مشکلات حرکتی فقط مربوط به دست و کل نیم تنه باشد.

فلج یک اندام

فلج یک اندام (Monoplegia) فقط یک اندام از بدن را درگیر می کند. این اندام می تواند یکی از دست ها و یا یکی از پاها باشد. مونوپلژی یکی از انواع بسیار نادر سی پی است.

فلج یک طرفه

فلج یک طرفه (Hemiplegia) یک سمت از بدن را درگیر مشکلات حرکتی می کند. از دلایل شایع فلج یک طرفه، خونریزی مغزی قبل از تولد است.

در فلج همی پلژی حرکات بازو و دست بسیار خشک و سفت است و برخی از مبتلایان ممکن است هیچگاه نتوانند از آن دست استفاده کنند.

فلج دو سویه

فلج دو سویه(Diplegia) حرکت دو عضو بدن معمولا پاها را درگیر می کند. غالبا افراد با سی پی دی پلژی مشکلات کمتری در بالا تنه دارند.

فلج مغزی دو سویه معمولا به دلیل زایمان زودرس است.

فلج چهارگانه

فلج چهارگانه(Quadriplegia) بر هر ۴ اندام بدن تاثیر می گذارد. البته مشکلات پاها بسیار بیشتر از دست ها است. در سی پی چهارگانه همچنین محدودیت در کنترل عضلات صوتی دیده می شود.

در برخی از منابع دو نوع دیگر از انواع فلج مغزی را ذکر کرده اند که عبارتند از:

فلج سه گانه (Triplegia) و فلج دوگانه (Double hemiplegia)

فلج سه گانه، سه اندام را درگیر می کند. فلچ دوگانه همانند فلج چهارگانه است با این تفاوت که مشکلات دست ها بیشتر از پاها است.

نسخه اصلی مطلب بررسی انواع و علائم فلج سی پی را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---