بلوک گانگلیونی در سه سطح گانگلیونهای ستاره ای ( Stellate )، سلیاک (Coeliac) و کمری (Lumbar) قابل انجام است . اعصاب سمپاتیک وابران می باشند به این معنی که ایمپالس های عصبی از ساقه مغز و نخاع به سمت احشاء از طريق اعصاب سمپاتیک هدایت می شوند . لذا نمی توانند عامل انتقال درد از محیط به مرکز باشند . به عبارت دیگر اعصاب سمپاتیک هر چند از نوع آوران نیستند ولی با درد ارتباط داشته و مکانیسم دقیق انتقال سمپاتیکی درد ناشناخته باقی مانده و برخی از دردها با بلوک سمپاتیک تسکین می یابند . در این مطلب به بلوک عقده ای عصبی ستاره ای جهت کاهش درد بازو می پردازیم و چگونگی انجام این روش را توضیح می دهیم.

سیستم اعصاب سمپاتیک

سیستم اعصاب سمپاتیک شامل سه جزء زیر می شود :

1. گانگلیونها
2. اعصاب
3. شبکه های اتونومیک

تنه سمپاتیک (Sympathetic Trunk) شامل دو زنجيره از رشته های عصبی به انضمام گانگلیونها بوده که از جلوی ستون مهره ها از دومین مهره گردنی تا ساکروم کشیده شده است . هر زنجيره شامل ۲۴-۲۲ گانگلیون سمپاتیکی است (عقده های گردنی شامل ۳-۲ عدد ، پشتی ۱۲-۱۱ ، کمری ۵-۴ و خاجی ۴ عدد می باشد ). گانگلیون ها از طریق شاخه های ارتباطی به هم اتصال دارند و نیز از طریق شاخه هایی به اعصاب نخاعی و نخاع متصل شده اند.

عقده ستاره ای چیست؟

عقده ستاره ای از اتصال گانگلیون تحتانی گردنی با اولین گانگلیون سمپاتیک سینه ای بوجود آمده و در ناحیه گردن واقع شده است و در بر گیرنده سمپاتیک سر و گردن و بازوها می باشد.

نحوه انجام بلوک عقده ای عصبی ستاره ای

بلوک عقده ای عصبی ستاره ای با تزریق در سطح زائده عرضی مهره ششم گردنی انجام می شود. این عقده با تزریق 15 تا 20 سی سی بیحس کننده موضعی در نزدیکی و در اطراف آن بلوک می شود. برای حصول اثرات درمانی چند دوره بلوک مثلا روزانه يكبار تا ۵ روز و سپس یک روز در میان تا ۵ نوبت انجام می گیرد.

عوارض بلوک عقده ای عصبی ستاره ای

ساختمان های مهم و زیادی اطراف عقده ستاره ای وجود دارد که در موقع بلوک آن ممکن است باعث عوارض متعدد گردد. این ساختمانها شامل شریان کاروتید ، شریان مهره ای ، ورید های گردنی ، عصب راجعه حنجره ، اعصاب فرنیک و واگ ، شبکه بازوئی و قله ریه می باشد. استفاده از مواد نورولیز می تواند آسیب های غیر قابل برگشتی به ساختمان های اطراف عقده ستاره ای وارد کند . در صورت تزریق بیحس کننده در شریان کاروتید حتی با حجم های خیلی کم می تواند باعث تشنج گردد . بلوک اعصاب راجعه حنجره باعث گرفتگی موقت صدا و احساس توده در گلو می شود.

بلوک اعصاب فرنیک باعث فلج دیافراگم و بلوک شبکه بازوئی باعث بیحسی موقتی در اندام فوقانی می شود . سوراخ شدن قله پلور وریه می تواند باعث پنوموتوراکس و در نتیجه تنگی نفس ، درد قفسه سینه و سرفه گردد . بلوک سمپاتیک سر و گردن باعث میوز ، گرفتگی بینی به علت اتساع عروق حفره بینی ، فقدان تعریق در همان طرف و افتادگی پلک می شود . اینها عوارضی هستند که در صورت عدم مهارت پزشک و نداشتن تجربه کافی در بلوک عقده ای عصبی ستاره ای ایجاد می شوند. به همین دلیل توصیه می گردد، برای انجام چنین اعمالی، حتما به پزشک متخصص درد مراجعه نمایید.

مزایای بلوک عقده ­ای عصبی (گانگلیون) ستاره­ ای

بلوک سمپاتیک ارزش تشخیصی و تسکینی دارد . برای بلوک های کوتاه مدت با آزمایشات تشخیصی می توان از بیحس کننده های موضعی استفاده کرد. هر چند اثرات درمانی این داروها گاها بیشتر از زمان مورد انتظار طول می کشد . عوامل نورولیتیک مثل فنل یا اتيل الكل برای بلوکهای طولانی تر استفاده می شود . علائم بلوک موفق سمپاتیک شامل احساس گرمی در عضو ، افزایش پر شدن وریدها و فقدان تعریق در عضو مربوطه می باشد .

بلوک عقده ­ای عصبی (گانگلیون) ستاره ­ای یک تزریق به منظور بلوک اعصاب سمپاتیک در دو طرف حنجره در گردن می­باشد. تزریق در مجاورت این اعصاب می­تواند علائم درد در بازو، تورم، قرمزی، و تغییرات تعریق در دست­ها را کاهش دهد و همچنین موجب بهبود حرکت دست­ها گردد.

علل انجام بلوک عقده ­ای عصبی (گانگلیون) ستاره ­ای

این تزریق معمولا برای درد در نواحی سر، گردن، قفسه سینه و بازوها که به علت اختلالات سمپاتیکی (دیستروفی رفلکسی سمپاتیک) ایجاد شده است؛ انجام می­ شود. همچنین در موارد دردهای سوزشی که به علت آسیب دیدگی اعصاب رخ می دهند؛ صورت می گیرد. در بیماری زونا وقتی که بازو یا سر و صورت را درگیر می شود؛ و یا در آنژین­های مقاوم و غیرقابل کنترل (درد قلبی ناشی از کاهش خونرسانی به قلب). بلوک عقده­ ای عصبی ستاره­ای همچنین مورد استفاده قرار می­گیرد در بیمارانی که مشکلات گردش خون ناشی از بیماری­های عروقی دارند برای اینکه ببینم آیا با این کار جریان خون بهبود می­یابد یا نه. در برخی از موارد نیز ممکن است با این بلوک عصبی، نورالژی بعد از هرپس و درد ناشی از تومور سر و گردن و بازو تسکین یابد .

بلوک عقده ا­ی عصبی ستاره­ای هم روشی درمانی (برای تخفیف درد) و هم روشی تشخیصی (برای تعیین منشأ درد) است. این اعصاب بخشی از سیستم عصبی سمپاتیک می­باشند. بلوک عقده­ی عصبی ستاره­ای با کمک روش­های تصویربرداری نسبت به روش تزریق کور دقت و ایمنی بالاتری دارد. سوزن را به کمک روش­های تصویربرداری می­توان به دقت در مجاورت عقده­ی عصبی وارد نمود و در نتیجه مقدار کمتر و ایمن­تری از دارو مورد استفاده قرار خواهد گرفت و عوارض جانبی کمتری نیز به جا خواهد گذاشت.

توجه: این اطلاعات جایگزین مشاوره با متخصصین مربوطه نمی­ باشد.

نسخه اصلی مطلب بلوک عقده ای عصبی ستاره ای جهت کاهش درد بازو را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---