سنگ مجاری ادراری ، زمانی ایجاد می شوند که مواد معدنی در کلیه تجمع می یابند و موجب تشکیل توده های ریزی می شوند که به اصطلاح سنگ کلیه نام دارند، سپس این سنگ ها در مسیر حرکت از کلیه به سمت مثانه، در مجاری ادراری گیر می کنند. اگر انداره ی این سنگها به حد کافی بزرگ باشد، میتواند باعث توقف جریان ادرار از کلیه به مثانه شود.

این انسداد مجاری ادراری میتواند باعث درد شدید شود. بیشتر مواد معدنی که در کلیه به سنگ کلیه تبدیل می شوند و سپس در مجاری ادراری گیر می کنند، از جنس مواد معدنی و نمک هایی با ترکیبات کلسیمی هستند.

اندازه ی سنگهای کلیوی اغلب کوچک است، گاهی کوچکتر از حدی که بتوان با چشم غیر مسلح مشاهده کرد. این سنگ های ریز به تدریج از کلیه به سمت مثانه حرکت می کنند که معمولا مشکلی ایجاد نمی کنند. اما گاهی سنگ های کلیوی اندازه ی بزرگی دارند که این سنگ ها معمولا در مجاری ادراری گیر می کنند و مشکلات بعدی از جمله درد شدید را ایجاد می کنند.

علائم و عوارض سنگ های مجاری ادراری چیست؟

معمولا سنگ های ریز هنگام عبور از مجاری ادراری ایجاد مشکل نمی کنند و بیشتر علائم و عوارض مشاهده شده مربوط به سنگ های بزرگ است. از جمله ی علائم و عوارض سنگ های مجاری ادراری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و همچنین دردهای متناوب. فرد دردهایی را تجربه می کند که بصورت مقطعی بروز می کنند سپس قطع می شوند. این دردها در هنگام بروز در قسمت های مختلف بدن مانند پشت بدن و زیر پایین ترین دنده های قفسه ی سینه ایجاد شده و گسترش می یابند. این دردها می توانتد تا کشاله ی ران نیز گسترش یابند. علاوه بر متغیربودن زمان و مکان بروز دردها، شدت آنها نیز در هر بار بروز می تواند تفاوت کند.
• احساس تهوع و استفراغ
• انسداد مسیرهای ادراری و ایجاد مشکل در ادرار کردن
• به دلیل اینکه بدن می خواهد سنگ را خارج کند، ممکن است ادرار رنگ صورتی یا قرمز به خود بگیرد که به دلیل وجود خون در آن است.
• ایجاد تکرر ادرار که همراه با درد و سوزش نیز است.
• ممکن است به دلیل سنگ مجاری ادراری، عفونتی در مجاری ادراری ایجاد شود. این عفونت می تواند به تب و لرز منجر شود.
• ادرار دارای ظاهری کدر باشد
• باعث ایجاد ادراری با بوی نامطبوع و شدید می شود.

درمان سنگ های مجاری ادراری

راه های درمانی مطلوب معمولا راه هایی هستند که کمتر تهاجمی باشند و به جراحی ختم نشوند. تشخیص راه درمانی مناسب توسط پزشک متخصص (اورولوژیست) و بر اساس اندازه ی سنگ، محل قرارگیری و شرایط فرد صورت می گیرد. اگر سنگ های مجاری ادراری کوچک باشند، رژیم تغذیه ای مناسب فرد همراه با نوشیدن 8 تا 12 لیوان آب در روز همراه با مصرف یک سری داروها می تواند منجر به دفع طبیعی سنگ های مجاری ادراری شود. اگر سنگ مجاری ادراری اندازه ی بزرگی داشته باشد ممکن است از راه های زیر برای درمان آن استفاده شود:

• لیتوتریپسی با شوک امواج: این روش، کم تهاجم ترین روش درمانی برای سنگ های بزرگ مجاری ادراری است که در طی آن امواج کانونی شده ای به سنگ های بزرگ مجاری ادراری تابانده می شوند. نیروی وارده توسط این امواج به سنگ ها موجب خردشدن و ریزتر شدن آنها شده و در نهایت منجر می شود به دلیل اندازه ی کوچک خود، به تدریج از مجاری ادراری دفع شوند. جنس امواج استفاده شده متفاوت است و می تواند اشعه ایکس یا امواج فراصوتی باشد.
• نفرولیتوتومی از طریق پوست: این روش زمانی استفاده می شود که از روش لیتوتریپسی با شوک امواج نتوان استفاده کرد. در این روش، ابتدا یک شکاف کوچک به کلیه باز می شود سپس توسط وسیله ای به نام نفروسکوپ سنگ مجاری ادراری جابجا و حذف می شود. معمولا در این روش، نیاز است تا فرد چند شبانه روز در بیمارستان بستری شود.

• حذف سنگ مجاری ادراری به روش یورتروسکوپیک: این روش تنها برای شکستن سنگهایی که در میانه یا قسمت پایین تر مجاری ادراری گیر کرده اند استفاده می شود. در این روش، بدون جراحی یا برش، وسیله ای به نام یورتروسکوپ از مثانه به محل گیرکردن سنگ در مجاری ادراری بالادست مثانه وارد می شود سپس به خارج کردن سنگ یا خردکردن آن توسط امواج اقدام می شود.

در نهایت باید توجه داشت که بروز سنگ مجاری ادراری و همچنین ایجاد عوارض آن در افراد مختلف متفاوت است. وجود برخی بیماری ها، سبک زندگی فرد و سابقه ی خانوادگی از جمله فاکتورهای خطر در بروز سنگ مجاری ادراری هستند که برای آگاهی از راه های مناسب پیشگیری، تشخیص و درمان عوارض سنگ مجاری ادراری بهترین و ایمن ترین راه، استفاده از نظرات پزشک متخصص (اورولوژیست) خواهدبود.

نسخه اصلی مطلب درمان سنگ های مجاری ادراری را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---