هر آنچه بایستی درباره محلول ماینوکسیدیل باید دانست

دکتر گیتا فقیهی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgitafaghihi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع آژند،بلوک آ،طبقه سوم،کلینیک صدف تلفن مطب : 32240828 - 031

ماینوکسیدیل (minoxidil)
در ابتدا نام قرصی بود که برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار میگرفت. به هر حال، یکی از عوارض جانبی مصرف این دارو رشد ناخواسته مو بود. این عارضه جانبی محققان را تشویق کرد داروی موضعی ماینوکسیدیل را برای درمان ریزش مو تولید کنند و نتایج تحقیقات نشان دهنده اثربخشی این دارو در درمان ریزش مو است. در برخی کشورها، این دارو به شکل های دیگر همچون فوم نیز ساخته شده و برای رفع مشکل ریزش مو در اختیار افراد قرار گرفته است.

ماینوکسیدیل موضعی برای درمان ریزش مو با الگوی مردانه و ریزش مو با الگوی زنانه مورد استفاده قرار میگیرد. به هر حال، گاهی اوقات این دارو میتواند برای درمان سایر الگوهای ریزش مو همچون ریزش موی سکه ای و تقویت مو پس از کاشت طبیعی یا درمان ریزش مو در نتیجه شیمی درمانی نیز مفید باشد. توجه داشته باشید ماینوکسیدیل یک درمان برای ریزش مو است و نمیتواند این مشکل را به طور کامل از بین ببرد. به همین خاطر هنگامی که بیمار مصرف این دارو را متوقف کند، به احتمال زیاد تمام موی رشد کرده بر روی سر وی در نتیجه مصرف این دارو در طول مدت 90 روز به تدریج دچار ریزش شده و به رشد خود ادامه نخواهد داد.

هدف
ماینوکسیدیل در ابتدا برای درمان ریزش موی آندروژنتیک مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفت. قبل از این زمان، از این دارو برای رفع مشکلات خونی به صورت قرص خوراکی جهت درمان فشار خون بالا استفاده میشد که عوارض جانبی آن شامل رشد مو و بهبود شرایط طاسی بود. شناخته شدن این دارو برای درمان طاسی به خاطر تاثیر کلی آن در راستای اهداف زیبایی و بازیابی کامل رشد مو بر روی سر میباشد. در حقیقت ماینوکسیدیل میتواند فرآیند رشد مو در نواحی مختلف سر را تحریک کرده و باعث شود رشد مو در نقاط دچار مشکل آغاز شود.

ملاحظات
افرادی که واکنش غیرعادی یا آلرژیک به داروی ماینوکسیدیل یا پروپیلن گلیکول (یک ماده شیمیایی غیرفعال در محلول ماینوکسیدیل) دارند، نباید از محلول موضعی ماینوکسیدیل استفاده کنند. علاوه بر این افرادی که واکنش آلرژیک قبلی به مواد نگهدارنده یا رنگ کردن مو داشتهاند نیز میتوانند در معرض ریسک واکنش آلرژیک به این ماده قرار داشته باشند.

افرادی که از کورتیزون یا داروهای مانند کورتیزون (کورتیکو استروئید)، وازلین، یا ترتينوئين روی سر خود استفاده میکنند، باید قبل از استفاده ماینوکسیدیل با پزشک معالج خود صحبت و مشورت نمایند. در حقیقت استفاده از هر یک از این داروها به همراه ماینوکسیدیل میتواند باعث جذب بیش از حد دارو توسط بدن شده و ریسک مشاهده عوارض جانبی را افزایش دهد. علاوه بر این، افراد دچار مشکلات یا التهاب پوست سر همچون آفتابسوختگی نیز ممکن است در نتیجه مصرف این دارو با مشکلات مشابه مواجه شوند.

به عنوان یک داروی خوراکی، ماینوکسیدیل تجویز شده برای فشار خون بالا می بایست فقط تحت نظارت پزشک مصرف شود تا به این ترتیب مقدار زیادی از دارو توسط بدن جذب نشود. در حقیقت مصرف مقادیر بیش از حد این دارو میتواند شدت علائم مشکل را تشدید کرده و عوارض جانبی همچون افزایش فشار خون را برای بیمار به همراه داشته باشد.توجه داشته باشید تاثیرات ناشی از مصرف داروی ماینوکسیدیل میتواند از طریق شیردهی از مادر به کودک منتقل شود. بنابراین، زنان شیرده نباید از این دارو استفاده کنند.

درباره دارو
برای درمان ریزش مو، ماینوکسیدیل به صورت محلول موضعی حاوی 2% یا 5% پروپیلن گلیکول میباشد. پروپیلن گلیکول این اطمینان را فراهم میکند که ماینوکسیدیل به صورت هماهنگ بر روی کل ناحیه سر پخش شده و به سادگی جذب پوست میشود. از سال 2001، محلول 5% این دارو برای استفاده جهت درمان ریزش موی مردان مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفته است. به این ترتیب تقریباً 1 میلیلیتر محلول ماینوکسیدیل در هر روز با استفاده از سر انگشتان یا سایر ابزارهای مناسب بر روی پوست سر قرار میگیرد. این محلول میبایست در مرکز ناحیه تحت درمان قرار گرفته و به سمت خارج آن پخش شود.

آماده سازی پیش از استفاده دارو
قبل از استفاده ماینوکسیدیل موضعی، سر و موی فرد میبایست تمیز شده و خشک شوند.

مراقبتهای پس از درمان
دستها و سایر نقاط بدن که بیمار به دنبال رویش مو بر روی آنها نیست، لازم است بلافاصله پس از تماس با محلول موضعی ماینوکسیدیل شستشو داده شوند. در ادامه لازم است محلول ماینوکسیدیل در معرض هوا خشک شده و قبل از استفاده از پوشش بر روی سر، به سر کردن کلاه، یا رفتن به رختخواب، دارو به مدت دو تا چهار ساعت روی سر باقی بماند. علاوه بر این همواره امکان دارد به خاطر انجام این فعالیتها دارو از روی سر به لباس یا بالش منتقل شده و از این طریق در معرض سایر نقاط بدن که نیازی به رویش مو بر روی آنها نیست، قرار گیرد. علاوه بر این نباید از سشوار یا سایر روشهای خشک کردن سریع مو در زمان مصرف دارو استفاده شود، زیرا انجام این کار باعث ایجاد اختلال در جذب دارو توسط پوست خواهد شد. به این ترتیب افرادی که از این دارو استفاده میکنند نباید سر خود را به مدت حداقل 4 ساعت پس از مصرف این دارو شستشو دهند.

نتایج حاصل از مصرف دارو
داروی موضعی ماینوکسیدیل اثربخشی بسیار بیشتر در درمان طاسی ایجاد شده بر روی سر در مقایسه با سایر نقاط بدن دارد. ماینوکسیدیل دارای اثربخشی درمانی یکسان برای همه افراد نیست و نمیتوان از نتیجه آن به طور دقیق مطمئن بود. تحقیقات کلینیکی انجام شده بر روی اثربخشی این دارو نشان دهنده تاثیر درمانی حدود 48% آن برای رفع طاسی با الگوی مردانه است که رشد متوسط تا متراکم مو را در نواحی تحت درمان به همراه دارد. نتایج حاصل از این بررسی ها همچنین نشان دهنده رشد موی محدود در نتیجه مصرف این دارو در بین 36% افراد است. این شرایط در حالی است که 16% افراد بهبود مشخص در شرایط رویش موی خود در نتیجه مصرف این دارو مشاهده نکرده اند. لازم به ذکر است یافته های به دست آمده درباره اثربخشی این دارو در بین زنان مشابه مردان میباشد.

در هر دوی زنان و مردان، رشد مجدد مو معمولاً فقط زمانی آغاز میشود که بیمار حداقل به مدت 4 ماه به صورت منظم از این دارو استفاده کند. به هر حال، اولین نشانه های ناشی از تاثیرگذاری این دارو تقریباً با گذشت 90 روز از شروع مصرف دارو مشاهده خواهد شد. در این زمان فرد متوجه میشود میزان ریزش موی وی به طور قابل توجه کمتر از زمان شروع درمان میباشد.هنگامی که رشد مجدد مو شروع شود، اولین موهای رشد کرده در محل تحت درمان ممکن است نرم بوده و به سختی قابل رویت باشند. برای برخی بیماران، این شرایط میتواند نشان دهنده اثربخشی درمان باشد. این شرایط در حالی است که برای سایر افراد، ممکن است رشد مجدد مو با رنگ و ضخامت مشابه سایر موها بر روی سر آغاز شود.

آیا امکان استفاده از ماینوکسیدیل برای درمان ریزش موی صورت و ریش وجود دارد؟
بله، برای برخی افراد میتوان از این روش بهطور قطعی جهت درمان ریزش مو در ناحیه صورت نیز استفاده کرد. به هر حال توجه داشته باشید ممکن است این درمان برای برخی افراد نتایج مناسب به همراه نداشته باشد. در حقیقت این دارو فقط برای رویش مو در نواحی خاص بدن که در آنها پیاز مو واقعاً وجود دارد، موثر است. به همین خاطر اگر در نواحی دچار مشکل پیازهای مو از بین رفته و وجود نداشته باشند، استفاده از این دارو نمیتواند به رشد مجدد مو در این نواحی کمک کند. به این ترتیب بهترین پیشنهاد برای این افراد استفاده از روش کاشت موی ریش و سبیل خواهد بود.

نکته قابل توجه در مصرف دارو:
داروی ماینوکسیدل را نمیتوان یک باره قطع کرد باید به مرور ابتدا دوز مصرفی سپس مدت زمان و... را کاهش داد تا نهایتا آنرا قطع نموده.قطع یکباره آن باعث ریزش و گاها ریزش بیشتر قبل از درمان می گردد.

عوارض
رایج ترین عارضه مصرف ماینوکسیدیل ایجاد احساس خارش و التهاب پوستی در ناحیه تحت درمان است. علاوه بر این رشد مجدد ناخواسته مو ممکن است در نواحی اطراف نقاط تحت درمان یا محلهایی که دارو به صورت ناخواسته چندین بار به آنها رسیده، مشاهده شود. این رشد ناخواسته مو در نواحی دیگر ممکن است به طور خاص زمانی برای خانمها نگران کننده باشد که رشدمو در ناحیه صورت مشاهده گردد. توجه داشته باشید احساس خارش و التهاب پوستی با گذشت حدود دو هفته از درمان به تدریج از بین خواهد رفت. به هر حال در صورتی که این علائم پس از این مدت ادامه پیدا کرد، مصرف دارو میبایست تا زمان مشاوره با پزشک متوقف شود.

سایر عوارض جانبی بسیار نادر مصرف دارو موضعی یا خوراکی ماینوکسیدیل که در نتیجه جذب بیش از حد این دارو توسط بدن ایجاد میشود، به شرح زیر هستند:
1- ایجاد تغییر در قدرت بینایی و تاری دید
2- درد در ناحیه سینه
3- فشار خون بسیار پایین
4- کاهش میل جنسی
5- ضربان قلب نامنظم یا سریع
6- لایه لایه شدن پوست
7- سردرد
8- گیجی و سردرگمی
9- بیحسی یا سوزش دستها، پاها، یا صورت
10- ناتوانی و ضعف محدود یا کامل
11- افزایش سریع وزن
12- ورم دستها، پاها، یا صورت