اندودنتيكس(تخصص درمان ريشه دندان)

-تخصصي از دندانپزشكي است كه علوم پايه و كلينيكي آن شامل تشخيص، پيشگيري و درمان بيماريها وصدمات پالپ و بافتهاي اطراف ريشه مرتبط با پالپ مي باشد. درمان پالپ دندان با نامهاي روت كانال، اندو، عصب كشي و... شناخته مي شود كه اين معمول ترين درماني است كه توسط متخصصين اين رشته انجام مي شود.

بيان اينكه دنداني احتياج به معالجه ريشه دارد و يا به اصطلاح عاميانه عصب كُشي يا عصب كِشي شود در بسياري از بيماران ايجاد هراس و اضطراب مي كند و اغلب ترس آنها ناشي از مطالب نادرستي است كه در اين زمينه شنيده اند. بسياري از بيماراني كه جهت خلاصي از درد فوراً اقدام به كشيدن آن نموده اند، بعداً پشيمان شده و آرزو مي كنند كه اي كاش با معالجه ريشه، دندان را نجات داده بودند. خصوصاً آنهايي كه جهت جايگزيني آن دندانها با پروتزهاي ثابت از هزينه گران اين خدمات آگاهي مي يابند.

تعريف اندو يا اندودونتيكس؟

دندان مركب از يك ساختمان سختي است كه بافت نرم زنده اي را احاطه كرده است. اين قسمت نرم مركزي، پالپ (دراصطلاح عاميانه، عصب) نام دارد كه شامل سلولها، عروق خوني واعصاب مي باشد. اندودونتيكس شاخه اي از علم دندانپزشكي است كه وظيفه تشخيص و درمان پالپهاي آماسي و بيمار شده را به عهده دارد.

چه عواملي سبب آماس و بيماري پالپ مي گردند؟

پوسيدگيهاي دنداني اگر درمان نشوند، بعد از تخريب مينا و عاج به پالپ رسيده و باعث التهاب و ناراحتي آن مي گردند. علاوه بر پوسيدگي ، عوامل ديگري چون سابقه ضربه ناگهاني به دندان، پركردگي هاي عميق، شكستگي و ترك دندان، تحليل و سايش شديد دندانها و بيماريهاي پيشرفته لثه در ايجاد آماس و بيماري پالپ نقش دارند.

علائم بيماري پالپ چيست؟

برخي از علائم پالپ آماسي شامل درد ادامه داربه هنگام نوشيدن مايعات سرد و يا گرم، درد خود بخودي، درد هنگام جويدن و يا حتي موقع دراز كشيدن مي باشد. گاهي نيز با توجه به سير بيماري پالپ، ممكن است بيمار درد نداشته باشد. علائم ظاهري پالپ بيمار ممكن است وجود پوسيدگي عميق و يا وجود ضايعه در انتهاي ريشه، تورم و يا تخليه چرك از دندان و يا انتهاي آن باشد.

فوائد معالجه عصب چيست؟

1 - دندان حفظ مي شود. 2- وجود دندان باعث حفظ استخوان نگهدارنده آن مي گردد.

عوارض عدم درمان چيست؟

1 - آبسه 2- درد 3- عفونت شديد 4- نهايتاً از دست دادن دندان خواهد بود.

درمان جايگزين چيست؟

در بعضي موارد و شرايط مي توان معالجه ريشه را به اندكي بعد موكول كرد. در مواردي كه دندان كشيده مي شود درمان ، جايگزيني آنها با دندانهاي مصنوعي (پروتز ثابت و يا ايمپلنت ) مي باشد كه به مراتب گرانتر است.

چند جلسه وقت براي درمان ريشه دندان لازم است؟

معالجه ريشه اكثر دندانها را مي توان در يك جلسه انجام داد ولي بعضي از دندانها ممكن است به دو يا چند جلسه زماني نياز داشته باشند كه در اين موارد دندانها در پايان جلسات معمولاً پانسمان موقت مي گردند.

موفقيت درمان چقدر است؟

در صورتي كه درمان ريشه بطور كامل و استاندارد انجام شود از موفقيت بالائي برخوردار است.

چه عواملي باعث عدم موفقيت در درمان ريشه مي گردد؟

علاوه بر اشكالات تكنيكي و اتفاقات حين كار، انحناي زياد ريشه ها، وجود كانالهاي جانبي، دفاع بدن و ... ممكن است معالجه ريشه دندان را بخطر اندازد.

آيا اگر عصب درآورده شود، دندان مي ميرد؟

خير، دندان بعد از معالجه ريشه(عصب) هنوز زنده مي ماند چونكه تغذيه خارجي آن از سمت بافتهاي در برگيرنده هنوز ادامه دارد. البته اين زنده ماندن به معناي آن نيست كه دندان مثل ديگر دندانها به تحريكات حرارتي و الكتريكي پاسخ مثبت دهد.

آيا پس از معالجه ريشه درد وجود دارد؟

معمولاً مقداري درد و ناراحتي گذراي خفيف تا متوسط به دنبال از بين رفتن بيحسي تا چند روز وجود داشته كه با تجويز مسكن هاي ضد التهاب تسكين مي يابد. غالباً، ناراحتي و درد آنچنان نيست كه مانع فعاليت هاي روزانه شود. در مواردي كه درد زياد است ميتوانيد با دندانپزشك معالج تماس بگيريد.

آيا دندان بعد از معالجه ريشه تيره مي شود؟

سابقاً دندانهايي كه درمان ريشه مي شدند به مرور تيره تر مي گشتند، ولي امروزه با پيشرفت هاي تكنيكي احتمال اين تغيير رنگ ناچيز بوده و اگر اتفاق افتاد، نيز با استفاده از روشهاي سفيد كردن و يا روكش هاي چيني و لامينت مي توان با آن مقابله كرد.

بعد از درمان ريشه، تاج دندان چگونه و با چه موادي بايد ترميم شود؟

نحوه ترميم تاج دندان بستگي به نسج باقيمانده و دندان مبتلا دارد. در دندانهايي كه متحمل نيروهاي سنگين جويدن هستند و يا پوسيدگي آنها شديد بوده توصيه مي گردد كه با ترميم هاي مطمئن تري چون روكش هاي فلزي و چيني بازسازي شوند.

جراحي اندودونتيك يعني چه؟

در مواردي كه درمان معالجه ريشه دندان به شكست مي انجامد. هنوز مي توان دندان را نجات داد. در اين موارد بعد از انجام بيحسي، دندانپزشك بافت لثه را به آرامي كنار زده و بافتهاي آماسي انتهاي ريشه را خارج نموده و يك پركردگي نيز در ته ريشه جهت ممانعت از عود ضايعه قرار مي دهد.

بعد از انجام درمان ريشه و ترميم نهايي آن، آيا اقدام ديگري لازم است؟

ضروري است جهت ارزيابي موفقيت درمان در طولاني مدت، ظرف 6 ماه تا يكسال آينده مجدداً ويزيت بعمل آيد. در اين ويزيت دندانپزشك موفقيت درمان، سلامت انساج لثه و ترميم نهايي را ارزيابي مي كند.

مراحل درمان چگونه است؟

بعد از انجام بيحسي(در موارديكه نياز باشد)، درمان شامل مراحل زير است:

• مرحله يك: دستيابي به كانال
• مرحله دوم: تعيين طول ريشه
• مرحله سوم: تميز كردن و شكل دادن كانال ها
• مرحله چهارم: پركردن كانال
• مرحله پنجم: ترميم موقت
• مرحله ششم: ترميم دائم

معالجه ريشه دندان(Root canal Therapy )

لابد همه اين ضرب المثل كه مي گويد:دنداني را كه درد مي كند بايد كشيد را شنيده ايد. ما هم بسيار شنيده ايم، ولي بايد توجه داشت كه سابقه اين ضرب المثل مربوط به زماني است كه علم دندانپزشكي وجود نداشته و افرادي بي صلاحيت مثل سلماني ها عهده دار امور دندانپزشكي بودند. دندانپزشكان امروزي نه تنها درد را از بين برده،بلكه باعث تگهداري دندانها در دهان مي شوند. از گذشته اي نه چندان دور تا بحال، عامه مردم لفظ عصب كُشي يا عصب كِشي را بجاي معالجه ريشه دندان بكار مي برند كه چندان صحيح نبوده و آنچه كه باعث رواج و شايع شدن اين اصطلاحات شده، تصور مردم با توجه به از بين رفتن درد دندان بدنبال معالجه ريشه مي باشد. قسمت سخت دندان تشكيل شده از ميناـ عاج و سمان، كه بافت نرمي را در داخل و وسط دندان بنام پالپ ، احاطه كرده اند.

پالپ چيست؟

پالپ دندان بافت نرمي است كه در داخل دندان قرار گرفته و شامل عروق و اعصاب و سلولهايي مي باشد. حس، تغذيه، عاج سازي و دفاع ميكروبي از اعمال پالپ بشمار مي آيند.

چه عواملي باعث آسيب و صدمه با پالپ دندان مي شوند؟

عوامل متعددي سبب آسيب به پالپ مي گردند كه عمده ترين آن تأخير در ترميم پوسيدگي ها و نتيجتاً گسترش آنها به پالپ دندان است كه سبب آلودگي پالپ به ميكروبهاي دهان مي شود. پالپ دندان همچنين ممكن است بر اثر ضربه اي ناگهاني حتي در مواردي چون ضربه قاشق و يا شكستن تخمه، پسته و بادام دچار التهاب و مرگ شود. تركهاي دندان، پركردگي هاي وسيع و بعضي از مواد ترميمي نيز سبب ساز هستند.

نحوه معالجه ريشه دندان چگونه است؟

دندانپزشك بعد از بي حس نمودن دندان ( در موارديكه لازم است) اقدام به برداشتن پوسيدگي و تراش حفره دسترسي به پالپ دندان نموده و پالپ عفوني و بيمار را از ريشه خارج مي كند و بعد از تميز نمودن و خشك كردن مجراي ريشه و دندان جاي خالي پالپ را با موادي كه به همين منظور ساخته شده اند پر مي كند و سپس ترميم قسمت تاجي دندان صورت ميگيرد.

آيا همه دندانها به يك تعداد ريشه دارند؟

خير، تعداد ريشه دندانها بطور معمول و طبيعي ين يك تا سه عدد مي باشد ولي دندانهايي نيز وجود دارند كه داراي يك يا چند ريشه اضافي هستند و در حين كار و با گرفتن راديوگرافي كشف مي گردند. بطور طبيعي دندانهاي قدامي داراي يك ريشه، دندانهاي آسياي كوچك داراي يك يا دو ريشه و دندانهاي آسياي بزرگ سه و چهار ريشه اي هستند.

---