آفت های دهانی به زخم های دردناک و عودکننده ای اطلاق می شود که روی مخاط دهان، لثه، زبان، کام، و بخش داخلی گونه ظاهر می شوند. این مشکل شایع بوده و از هر پنج نفر، یک نفر در طول زندگی حداقل یک بار آن را تجربه می کند. مطالعات نشان داده اند که آفت های دهانی در میان زنان و افرادی با سطح اجتماعی-اقتصادی بالاتر، بیشتر مشاهده می شود.

علل و عوامل خطر آفت دهانی

پاسخ ایمنی غیرطبیعی بدن نقش کلیدی در بروز آفت ها دارد. عواملی مانند:

• استرس
• تغییرات هورمونی
• حساسیت های غذایی
• عفونت های میکروبی و ویروسی
• کمبود ویتامین ها (مانند ویتامین های گروه B) و آهن

می توانند محرک این زخم ها باشند. با این وجود، علت دقیق آفت های دهانی همچنان ناشناخته است. جالب است بدانید که نیکوتین، به هر شکل (سیگار یا محصولات جایگزین)، ممکن است نقش حفاظتی در برابر آفت داشته باشد.

انواع آفت های دهانی

آفت های دهانی به سه نوع اصلی تقسیم می شوند:

آفت های مینور

زخم های کوچک (1-5 میلی متر) که در 7 تا 14 روز بهبود می یابند. این زخم ها درد مختصری دارند و بدون باقی ماندن اسکار از بین می روند.

آفت های هرپتی فرم

زخم های کوچک و متعدد که به صورت گروهی ظاهر می شوند. این زخم ها مانند نوع مینور، بدون ایجاد اسکار بهبود می یابند.

آفت های ماژور

زخم های بزرگ تر (بیش از 1 سانتی متر) و بسیار دردناک که ممکن است هفته ها تا ماه ها برای بهبود نیاز داشته باشند و اسکار بر جای گذارند.

علائم آفت های دهانی

قبل از بروز آفت، بیماران ممکن است احساس سوزش یا ناراحتی خفیفی داشته باشند. زخم ها معمولاً با یک پوشش زرد یا خاکستری و حاشیه قرمز ظاهر می شوند. دوره بهبودی ممکن است بین 4 تا 35 روز طول بکشد.

ارتباط آفت دهانی با بیماری ها

آفت های دهانی و تناسلی گاهی به عنوان اولین علائم بیماری های زیر ظاهر می شوند:

• بیماری بهجت
• بیماری های التهابی روده
• ایدز
• کمبود آهن، روی، فولات و ویتامین های گروه B
• آنتروپاتی حساس به گلوتن

تشخیص و ارزیابی آفت های شدید

بیماران مبتلا به آفت های شدید و مکرر باید تحت نظارت پزشک قرار گیرند. بررسی های زیر برای ارزیابی این نوع آفت ها توصیه می شود:

• معاینه کامل پوست و مخاط دهان
• بیوپسی از زخم
• آزمایش های خون شامل CBC، آهن، فولات، روی و ویتامین B12
• بررسی عفونت های ویروسی با آزمایش PCR یا کشت
• در موارد خاص، آزمایشات HIV و HLA-B27 انجام می شود.

درمان و کنترل درد آفت دهانی

برای کاهش درد ناشی از آفت های دهانی می توان از بی حس کننده های موضعی مانند:

• پماد لیدوکایین 5%
• دیفن هیدرامین

استفاده کرد. توجه داشته باشید که استفاده بیش از حد از این محصولات ممکن است باعث کاهش حس چشایی یا احساس ناخوشایند در دهان شود.

برای آفت دهان چه بخوریم؟

انتخاب مواد غذایی مناسب می تواند روند بهبود را تسریع کرده و درد ناشی از زخم ها را کاهش دهد. در ادامه بررسی می کنیم که برای آفت دهان چه بخوریم و چه نخوریم؟

1- مواد غذایی مفید برای آفت دهان چیست؟

غذاهای نرم و خنک: غذاهای نرم و خنک مانند سوپ های ساده، اسموتی های طبیعی و پوره ها، به دلیل بافت ملایم شان، از تحریک زخم ها جلوگیری می کنند. همچنین، مصرف مواد خنک مانند ماست طبیعی یا بستنی بدون شکر می تواند التهاب را کاهش دهد.

میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین C: ویتامین C به بهبود زخم ها و تقویت سیستم ایمنی کمک می کند. مصرف میوه هایی مانند کیوی، توت فرنگی و ملون گزینه های مناسبی هستند. البته از میوه های اسیدی که ممکن است زخم ها را تحریک کنند، پرهیز کنید.

مواد غذایی سرشار از ویتامین های گروه B و آهن: کمبود ویتامین های گروه B و آهن می تواند در ایجاد و تشدید آفت های دهانی نقش داشته باشد. غذاهایی مانند اسفناج، جگر، عدس و تخم مرغ می توانند نیاز بدن به این مواد مغذی را تأمین کنند.

2- برای آفت دهان چه نخوریم؟

• از غذاهای تند، شور یا اسیدی که باعث تحریک زخم ها می شوند، دوری کنید.
• نوشیدنی های کافئین دار و الکل می توانند روند بهبود را کند کنند و بهتر است تا زمان بهبودی کامل مصرف نشوند.
• غذاهای خشک و خشن مانند چیپس یا نان های سفت ممکن است زخم ها را ملتهب تر کنند.

نتیجه گیری

آفت های دهانی مشکلی شایع و در عین حال آزاردهنده هستند. اگرچه علت دقیق بروز آنها ناشناخته است، شناسایی و مدیریت عوامل محرک می تواند به کنترل این مشکل کمک کند. برای افرادی که با آفت های مکرر یا شدید مواجه هستند، مشاوره با پزشک و انجام آزمایشات تکمیلی ضروری است.

نسخه اصلی مطلب همه چیز درباره آفت دهانی؛ علل، علائم و روش های درمان را در سایت دکتر سهیلا طاهری بخوانید.

---