دستگاه گوارش (GI) ارگانی به طول 25 فوت (762 سانتی متر) است که از دهان تا مقعد امتداد می یابد. هر آنچه می خورید از مری عبور می کند و در معده و روده کوچک برای استخراج مواد مغذی پردازش می شود. در نهایت، مواد زائد از طریق روده بزرگ و راست روده از بدن شما خارج می شوند. گاهی اوقات، یک سری تغییرات در DNA باعث رشد سلول های غیر طبیعی می شود و در نتیجه تومور می تواند در یکی از این اندام های دستگاه گوارش تشکیل شود که تحت عنوان سرطان دستگاه گوارش شناخته می شود. علت این امر می تواند طیف وسیعی از شرایط مانند ابتلا به بیماری های زمینه ای تا انتخاب سبک زندگی و یا ژنتیک باشد. سرطان دستگاه گوارش اشاره به شرایط بدخیم دستگاه گوارش (دستگاه گوارش) و ارگانهای جانبی هضم، از جمله مری، معده، سیستم صفراوی، پانکراس، روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و انسداد است.
تومورهای خوش خیم باعث سرطان نمی شوند و معمولاً بعد از خارج شدن از بدن مجدداً رشد نمی کنند. همچنین به بافت های مجاور و بخش های دیگر بدن نفوذ نمی کنند؛ اما تومورهای بدخیم می توانند به بافت های مجاورشان منتقل شوند. سلول های سرطانی همچنین می توانند از تومورهای بدخیم جدا شده و وارد دستگاه لنفاوی یا جریان خون شوند و تومورهای جدیدی را در اندام های دیگر ایجاد کنند که به این حالت متاستاز گفته می شود. تشخیص اغلب نیاز به آندوسکوپی دارد و به دنبال بیوپسی از بافت مشکوک است. درمان بستگی به محل تومور و همچنین نوع سلول سرطانی و اینکه آیا آن را به دیگر بافت ها حمله کرده یا در جای دیگر گسترش یافته است. این عوامل همچنین پیش آگهی را تعیین می کنند. تشخیص مشکلات گوارشی با سونوگرافی رایج ترین روشی است که پزشکان برای بررسی سیستم گوارشی از آن استفاده می نمایند. در این تصویربرداری می توان تمامی اندام های داخلی شکم را مورد ارزیابی قرار داد. به همین دلیل پزشکان می توانند با کمک این تصویربرداری بسیاری از مشکلات گوارشی را تشخیص دهند.

علت ایجاد تومورهای گوارشی

ماده سرطان زا یا کارسینوژن به ماده ای گفته می شود که روند تغییرات سلولی از سلول عادی به سلول سرطانی را تسهیل می کند. عوامل کلی که در ایجاد سرطان نقش دارند، عبارتند از:

• سابقه خانوادگی سرطان (نقش ژنتیک)
• استعمال دخانیات
• اضافه وزن
• مصرف الکل
• وجود برخی بیماری های ویروسی مانند هپاتیت ب و اچ پی وی (HPV)
• نزدیکی به مواد شیمیایی مانند بنزن، آزبست، آرسنیک و بسیاری مواد شیمیایی دیگر
• قرار گرفتن مداوم در معرض انواع اشعه ها مانند اشعه رادیواکتیو و نور خورشید
• هورمون ها مانند استروژن

علائم تومورهای گوارش

بیماران مبتلا به سرطان مری ممکن است در بلعیدن مشکل داشته باشند، در حالی که مبتلایان به سرطان معده علائم زخمی مانند سوءهاضمه، کاهش اشتها، نفخ و درد را مشاهده می کنند. سرطان کبد و سرطان پانکراس همچنین می تواند منجر به درد شکم شود و سرطان روده بزرگ همانطور که انتظار دارید باعث تغییر در عملکرد روده یا خونریزی می شود.

عوامل خطر سرطان گوارش

برخی از عوامل افزایش سرطان گوارش ممکن است ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باشد که می تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. عوامل دیگر به شرح زیر است:

• سیگار کشیدن
• سن (با افزایش سن خطر شما افزایش می یابد).
• اضافه وزن یا چاقی
• جراحی قبلی معده برای زخم
• داشتن خون نوع A
• برخی اختلالات ژنتیکی
• سابقه خانوادگی

انواع سرطان دستگاه گوارش

1. سرطان مری
2. سرطان معده (گاستریک)
3. سرطان روده بزرگ
4. سرطان پانکراس
5. سرطان کبد

این موارد، سرطان های شایع دستگاه گوارش به شمار می روند و بروز انواع دیگر، بسیار کمتر شایع هستند، از جمله تومورهای نورو اندوکرین، تومورهای استرومایی دستگاه گوارش و سرطان مقعد.

روشهای تشخیص تومورهای سرطانی دستگاه گوارش

اگر بیماران علائمی داشته باشند و پزشک به تشخیص سرطان دستگاه گوارش مشکوک باشد، ممکن است برخی از آزمایشات زیر را توصیه کند:

• آندوسکوپی یا ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD) برای بررسی پوشش مری، معده و روده کوچک از حیث وجود تومورها
• کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ و راست روده از نظر وجود پولیپ که می تواند سرطانی شود
• آزمایشات لابراتواری برای یافتن تغییراتی در خون که می تواند نشانه های سرطان باشد.
• مطالعات تصویربرداری (MRI، اشعه ایکس، سونوگرافی، سی تی اسکن یا پت اسکن) برای بررسی وجود بافت غیرطبیعی در هر نقطه از دستگاه گوارش
• برای به دست آوردن نمونه ای از بافت غیرطبیعی و تجزیه و تحلیل آن برای حضور سلول های سرطانی، بیوپسی کنید.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش

چنانچه قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید، باید یک سری مراقبت های قبل از انجام سونوگرافی را به خوبی رعایت کنید تا نتایج دقیق تری ارائه شود.

• قبل از اینکه سونوگرافی شکمی انجام دهید لازم است ناشتا باشید. بدین معنا است که ۸-۱۲ ساعت قبل چیزی میل نکنید؛ چراکه زمانی که غذا بخورید یا آبی بنوشید ممکن است در حین انجام سونوگرافی شکمی اختلالی برای تکنسین ایجاد شود و نتواند گزارشی دقیق به شما ارائه دهد.
• از حدود یک روز قبل از سونوگرافی، غذاهای چرب و سنگین نخورید.

تشخیص تومورهای گوارشی با سونوگرافی

1. پزشک از شما می خواهد بر روی تخت دراز بکشید به گونه ای که دکمه های لباس خود را باز کنید. در برخی موارد نیز از شما تقاضا دارند تا لباس خود را با لباس کلینیک که لباسی مخصوص بوده تعویض نمایید.
2. پس از تعویض لباس، رادیولوژیست دستگاه خود را تنظیم می کند که برای انجام چه سونوگرافی می باشد. بعد از آن مقداری ژل مخصوص که هیچ گونه عوارض جانبی ندارد را بر روی بدن شما قرار می دهد. سپس با استفاده از دستگاه پروب، ژل را شروع به مالیدن بر روی شکم شما می کند. تصویری از اندام های شما با استفاده از دستگاه پروب بر روی مانیتور به نمایش درمی آید.

عوارض سونوگرافی دستگاه گوارش

این نوع سونوگرافی برای شما هیچ گونه عوارض جانبی ندارد و پرتوهای صوتی که به بدن شما تابیده می شود نیز استاندارد و طبیعی می باشد به گونه ای که با گوش قادر نیستید این نوع صوت را بشنوید. در سونوگرافی دستگاه گوارش، هیچ خطر شناخته شده ای برای تصویربرداری وجود ندارد.

درمان تومورهای گوارش

هدف از درمان سرطان دستیابی به درمانی برای سرطان است که به شما امکان می دهد یک دوره زندگی عادی داشته باشید. بسته به شرایط خاص شما ممکن است این امکان وجود داشته باشد یا نداشته باشد. اگر درمان امکان پذیر نباشد، ممکن است از روش های درمانی شما برای کوچک شدن سرطان یا کند کردن رشد سرطان استفاده شود تا به شما اجازه دهد تا آنجا که ممکن است بدون علامت زندگی کنید.

درمان های سرطان ممکن است به صورت زیر به کار گرفته شوند:

• درمان اولیه. هدف از درمان اولیه، حذف کامل سرطان از بدن شما یا از بین بردن تمام سلول های سرطانی است. هر نوع درمان سرطانی می تواند به عنوان یک درمان اولیه مورد استفاده قرار گیرد؛ اما متداول ترین درمان اولیه سرطان برای شایع ترین انواع سرطان جراحی است.

اگر سرطان شما حساسیت خاصی به پرتو درمانی یا شیمی درمانی داشته باشد، ممکن است یکی از این روش های درمانی را به عنوان درمان اصلی خود دریافت کنید:

• درمان کمکی یا آدجوانت. هدف از درمان کمکی از بین بردن سلول های سرطانی است که ممکن است پس از درمان اولیه باقی بمانند تا احتمال عود سرطان کاهش یابد. از هر نوع درمان سرطانی می توان به عنوان درمان کمکی استفاده کرد. درمان های کمکی معمول شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی و هورمون درمانی است. درمان نئوادجوانت مشابه همین روش است؛ اما برای سهولت یا مؤثرتر کردن درمان اولیه، از درمان ها قبل از درمان اولیه استفاده می شود.
• درمان تسکینی. درمان های تسکینی ممکن است به تسکین عوارض جانبی درمان یا علائم و نشانه های ناشی از خود سرطان کمک کند. برای تسکین علائم می توان از جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و هورمون درمانی استفاده کرد. سایر داروها ممکن است علائمی مانند درد و تنگی نفس را تسکین دهند. از درمان تسکین دهنده می توان همزمان با سایر روشهای درمانی برای بهبود سرطان استفاده کرد.

نسخه اصلی مطلب انواع تومورهای دستگاه گوارش را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---