کلیه ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که در پشت احشای شکمی و زیر قفسه ی سینه قرار دارند. قبل از اینکه مواد زائد از طریق ادرار کردن از بدن خارج شوند، کلیه ها خون را از مواد زائد تصفیه می کنند. کلیه ها در تنظیم فشار خون و مدیریت عملکرد بسیاری از عوامل دیگر در بدن، نقش دارند. یافتن یک کیست در کلیه می تواند جدی به نظر بیاید؛ اما در بسیاری از موارد کیست های ساده کلیوی عوارضی ایجاد نکرده و عملکرد کلیه را به هیچ نحوی تحت تأثیر قرار نمی دهند. اگر کیست های کلیوی بیش از حد بزرگ شوند، ممکن است عفونی، دردناک و سبب به وجود آمدن علائمی دیگر شوند. کیست های ساده کلیوی با کیست هایی که ناشی از بیماری کلیه پلی کیستیک هستند، تفاوت دارند. بیماری کلیه پلی کیستیک وضعیتی ژنتیکی است که می تواند سبب ایجاد کیست های متعدد و بزرگ شدن کلیه ها شود و عملکرد کلیه ها را تحت تأثیر قرار دهد.

علل کیست کلیه

هنوز مشخص نیست چه چیزی باعث تشکیل کیست کلیه می شود. یک نظریه می گوید کیست کلیه زمانی رشد می کند که لایه سطحی کلیه ضعیف شده و کیسه (دیورتیکول) تشکیل می شود. سپس این کیسه پر از مایع شده، از کلیه جدا شده و به شکل یک کیست درمی آید. هرکلیه تقریباً دارای یک میلیون لوله کوچک است و کار جمع آوری زهراب را انجام می دهند. ممکن است کیست ها زمانی رشد کنند که یکی از این لوله ها مسدود، متورم و حاوی مایع شود. هرچه سن بالاتر می رود احتمال شکل گرفتن کیست کلیه نیز بیشتر می شود. حدوداً 25 درصد افراد تا سن 40 سالگی کیست کلیه خواهند داشت. تا 50 سالگی این درصد در افراد به 50 افزایش خواهد یافت. مردان بیشتر از زنان در معرض ریسک رشد کیست کلیه قرار دارند. به نظر نمی رسد عواملی همچون رژیم غذایی و سبک زندگی تأثیری بر ریسک تشکیل این نوع کیست ها داشته باشند.

علائم کیست کلیه

علائم کیست کلیه شامل موارد زیر می شود:

• تب
• احساس درد در قسمت فوقانی شکم
• ادرار تیره
• احساس درد در پشت یا پهلو
• عدم کنترل فشار خون
• بی اشتهایی
• خون ادراری
• کاهش وزن

انواع کیست کلیه

سه نوع اصلی بیماری های کیستی کلیوی شامل موارد زیر می باشند:

• بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD)

بیماری کلیه پلی کیستیک معمولاً ارثی می باشد. ژن های معیوب باعث رشد کیست در کلیه ها می شوند. در این حالت در هر دو کلیه کیست ایجاد می شود؛ ولی امکان دارد کیست در یکی از کلیه ها زودتر ایجاد شود. این بیماری یکی از دلایل شایع نارسایی کلیوی می باشد و به طور یکسان هم در مردان و هم در زنان در تمامی نژادها بروز می کند. در حال حاضر درمانی برای بیماری کلیه پلی کیستیک وجود ندارد؛ ولی پزشکان به منظور جلوگیری از رشد کیست و بهبود عملکرد کلیه در حال انجام تحقیق در مورد این بیماری هستند.

• بیماری کلیه کیستیک مدولاری (MCKD)

کیست های مدولاری در بخش داخلی (مدولا) کلیه ایجاد می شوند. کلیه در اثر نازک شدن بخش داخلی تحلیل پیدا می کند. این بیماری معمولاً در افراد بین 20 تا 50 سال باعث نارسایی کلیوی می شود. در برخی از موارد، هیچ سابقه خانوادگی وجود ندارد. این حالت می تواند نشان دهنده جهش ژنتیکی باشد. این بیماری مشابه بیماری نفرونوفتیزیس نوجوانی می باشد.

• بیماری کلیه اسفنجی مدولاری

در بیماری کلیه اسفنجی مدولاری، کیست در مجرای جمع کننده ادرار و توبول های یک یا هر دو کلیه ایجاد می شود. امکان دارد این بیماری مادرزادی باشد و در برخی از موارد عوامل ارثی باعث بروز این بیماری می شوند. این که جهش ژنتیکی باعث این بیماری می شود و یا عوامل مادرزادی در بروز این بیماری دخیل هستند، هنوز به طور کامل مشخص نمی باشد. علت اصلی ایجاد بیماری کلیه اسفنجی شناخته شده نمی باشد و درمانی برای این بیماری وجود ندارد. این بیماری به ندرت باعث نارسایی کلیوی می شود. البته امکان دارد نارسایی کلیوی در اثر عفونت های مکرر یا سنگ کلیه ایجاد شود.

تشخیص کیست کلیه

بسته به نوع بیماری کیستی کلیوی، پزشک از آزمایش های مختلفی استفاده می کند. معمولاً آزمایش های تشخیصی شامل موارد زیر می باشند:

1. معاینه بدنی به منظور تشخیص فشار بالای خون و یا بزرگ شدن کلیه ها
2. آزمایش ادرار به منظور بررسی وجود خون یا پروتئین در ادرار
3. آزمایش خون جهت ارزیابی عملکرد کلیه
4. سونوگرافی کلیه: این روش با استفاده از امواج صوتی جهت تشخیص کیست در کلیه به کار برده می شود. سونوگرافی حتی برای تشخیص کیست های کوچک نیز بسیار مناسب می باشد.
5. توموگرافی رایانه ای (سی تی اسکن) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام آر آی): این دو روش برای تشخیص کیست های بسیاری کوچک به کار برده می شوند. در صورتی که نتیجه ناشی از سونوگرافی قطعی نباشد و یا به اطلاعات بیشتری نیاز باشد از این دو روش استفاده می شود.
6. آزمایش ژنتیکی: از این روش معمولاً برای بررسی اختلال ها و بیماری های موجود در بین افراد خانواده استفاده می شود.

عوارض کیست کلیه

معمولاً کیست ها مشکلی ایجاد نمی کنند. با این حال، گاهی اوقات می توانند منجر به عوارضی شوند، از جمله:

1. عفونت در کیست
2. ترکیدن کیست
3. انسداد ادرار از کلیه
4. فشار خون بالا
5. کلیه پلی کیستیک با گذشت زمان می تواند به کلیه ها آسیب برساند. تقریباً نیمی از افراد مبتلا به این بیماری در سن ۶۰ سالگی دچار نارسایی کلیه می شوند.

انواع درمان کیست کلیه

اگر کیست ساده کلیه شما علامت خاصی نداشته باشد و عملکرد کلیه را مختل نکند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. در عوض، پزشک ممکن است توصیه کند که یک آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی را به صورت دوره ای انجام دهید تا بررسی شود که کیست کلیه شما بزرگ شده است یا تغییری نمی کند. اگر کلیه تغییر کند و منجر به بروز علائم شدید شود، ممکن است در آن زمان نیاز به درمان داشته باشید.

اسکلروتراپی

کیست های کلیوی که باعث علائم می شوند ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، به ویژه اگر جریان ادرار یا خون را از طریق کلیه ها مسدود کنند. در این موارد، پزشک ممکن است تخلیه کیست را با استفاده از روشی به نام اسکلروتراپی توصیه کند. در طول اسکلروتراپی، پزشک از سونوگرافی برای هدایت سوزن به کیست استفاده می کند. کیسه مایعات با سوزن سوراخ شده و تخلیه می شود. در مرحله بعد، پزشك برای محكم كردن بافت اطراف، محلول نمكی را به آن ناحیه تزریق می كند تا از ایجاد كیست دیگر جلوگیری شود. این روش با استفاده از بی حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می شود.

جراحی برای برداشتن کیست

یک کیست بزرگ یا علامت دار که عملکرد کلیه را تحت تأثیر قرار می دهد ممکن است برای تخلیه و برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشد. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد. جراحان اغلب کیست ها را از طریق چند برش کوچک به روش لاپاروسکوپی از بین می برند. آنها عمل جراحی را با استفاده از دوربین و ابزارهای کوچک انجام می دهند. ابتدا جراح کیست را تخلیه می کند. سپس دیواره های کیست را برش داده و می سوزانند.

نسخه اصلی مطلب علت به وجود آمدن کیست کلیه را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---