جراحی پروستات به روش رادیکال پروستاتکتومی

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

غده پروستات در لگن مردان و زیر مثانه قرار دارد. پروستات مجرای ادرار را که ادرار را از مثانه به آلت تناسلی منتقل می کند احاطه کرده است. بیماری های خفیف مربوط به پروستات معمولاً با استفاده از داروهای مخصوص قابل درمان هستند؛ اما برخی از بیماری های هایپرپلازی و سرطان پروستات نیاز به جراحی دارند. پزشک معالج با توجه به نوع بیماری و سرطان و عوامل مؤثر دیگر که می توانند برای بیمار خطرساز باشند، اقدام به انتخاب یک روش برای درمان می نماید. پروستاتکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن بخش یا کل غده پروستات است و معمولاً به عنوان درمانی برای سرطان پروستات استفاده می شود.

پروستاتکتومی می تواند بسته به شرایط فرد از چند طریق انجام شود. پروستاتکتومی رادیکال نوعی جراحی برای برداشتن کل غده پروستات و غدد لنفاوی اطراف آن برای درمان افراد مبتلا به سرطان پروستات است. جراح می تواند پروستاتکتومی رادیکال را با استفاده از تکنیک های مختلف انجام دهد.

علت سرطان پروستات

بر اساس گفته webMD، علل سرطان پروستات به طور دقیق نامشخص است؛ اما پزشکان می دانند که سرطان هنگامی آغاز می شود که برخی از سلول های پروستات از حالت طبیعی خارج می شوند. این اختلال احتمالاً بر اثر جهش در DNA برخی سلول ها و در نتیجه آن رشد و تقسیم سریع تر آنها شروع می شود و سپس با مرگ سلول های طبیعی و تجمع سلول های غیرطبیعی نامیرا توده ای تشکیل می شود که به آن تومور می گوییم. این سلول های تومورال می توانند تا حدی رشد کنند که به بافت های اطراف تهاجم پیدا کنند. همچنین برخی از این سلول ها ممکن است جدا شده و به سایر نقاط بدن رفته و باعث متاستاز سرطان شوند.

عوامل خطر سرطان پروستات

عوامل خطر ایجاد سرطان پروستات هستند که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند:

• سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش می یابد. با افزایش سن بیش از ۵۰ احتمال سرطان پروستات به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.
• نژاد: دیده شده است که به دلایل نامشخص احتمال ابتلا به این بیماری در مردان سیاه پوست بیش از سایر مردان است؛ بنابراین نژاد از دلایل ابتلا به سرطان پروستات است.
• سابقه خانوادگی: اگر در خانواده مردی مبتلا به سرطان پروستات شود، خطر ابتلا در سایر مردان خانواده افزایش می یابد. همچنین سابقه خانوادگی وجود ژن هایی که احتمال سرطان سینه را افزایش می دهند (BRCA1 یا BRCA2) یا سابقه خانوادگی نزدیک سرطان سینه ، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.
• رژیم غذایی: با وجودی که علت این ارتباط نامشخص است دیده شده است که سرطان در کشورهایی که مصرف گوشت و لبنیات پرچرب بالا است بیشتر دیده می شود. همچنین رژیم غذایی که میوه و سبزیجات کمی داشته باشد خطر ابتلا را افزایش می دهد.
• چاقی: مردان چاقی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده می شود با احتمال بیشتری دچار انواع پیشرفته هستند که به درمان به سختی پاسخ می دهند.
• برخی عوامل از جمله سیگار کشیدن، التهاب پروستات، بیماری های منتقله از راه جنسی، وازکتومی و مواجهه با برخی مواد شیمیایی، نیز به عنوان عوامل خطر ابتلا به سرطان مطرح هستند؛ اما هنوز تأثیر آنها به طور دقیق مشخص نشده است.

علائم سرطان پروستات

متأسفانه سرطان پروستات علائم زودرسی ندارد که به وسیله آنها بتوانیم به سرطان پروستات مشکوک شویم و در مراحل اولیه، آن را تشخیص دهیم. اطراف توده ی سرطانی هیچ عضو حساسی از بدن وجود ندارد که با بزرگ شدن توده ی سرطانی به آن فشار بیاید و باعث درد شود، به همین دلیل ممکن است بیماری حتی سال ها بدون علامت باقی بماند. در برخی از بیماران ممکن است سرطان پروستات با علائم زیر همراه باشد. در صورت مشاهده آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنیم:

1. تکرر ادرار، به خصوص در شب
2. سختی آغاز یا قطع دفع ادرار
3. جریان ضعیف یا قطره قطره ادرار
4. وجود خون در ادرار یا خون در منی
5. احساس فشار یا درد در مقعد
6. درد یا سفتی در پایین کمر، لگن یا ران
7. دفع دردناک یا سوزناک ادرار
8. انزال دردناک

دلایل انجام جراحی پروستات به روش رادیکال پروستاتکتومی

پروستاتکتومی جهت درمان بزرگی خوش خیم پروستات شامل جراحی پروستاتکتومی باز ساده می باشد. این جراحی علائم ادراری و عوارض ناشی از انسداد جریان ادرار در اثر BPH را برطرف می کند. این علائم عبارتند از:

• تکرر ادرار ، نیاز فوری به ادرار
• مشکل در شروع ادرار
• ادرار آهسته (طولانی مدت)
• افزایش تعداد دفعات ادرار در شب
• منقطع بودن جریان ادرار
• عدم توانایی در خالی کردن کامل مثانه
• عفونت مجرای ادرار
• ناتوانی در ادرار

انواع جراحی پروستات به روش رادیکال پروستاتکتومی

روش های مختلفی برای جراحی پروستات وجود دارد، جراح روش مناسب را با توجه به عارضه موجود توصیه می کند:

پروستاتکتومی رادیکال

پروستاتکتومی رادیکال عملی است که در آن کل غده پروستات و غدد لنفاوی اطراف آن برداشته می شود تا سرطان پروستات موضعی درمان شود. عمل جراحی پروستات رادیکال به روش های مختلفی انجام می شود که در ادامه آنها را توضیح می دهیم:

• پروستاتکتومی رادیکال روباتیک: جراح برش های کوچکی را در پایین شکم ایجاد می کند و غده پروستات را از راه این برش ها بیرون می آورد. جراح، عمل را با وسایلی انجام می دهد که به دستگاه مکانیکی رایانه ای (روبات) متصل است. دستگاه روباتیک، واکنش دقیق تری را نسبت به حرکت دست جراح ممکن می کند.
• پروستاتکتومی رادیکال باز: جراح معمولاً برشی را در پایین شکم ایجاد می کند و پروستات را خارج می کند. این روش جراحی رتروپوبیک نیز گفته می شود.
• پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی : جراح برش های کوچکی را در پایین شکم ایجاد می کند و وسایل خاصی را از راه این برش ها وارد بدن می کند تا بتواند پروستات را خارج کند.

مراقبت قبل و بعد از جراحی رادیکال پروستات

پیش از جراحی ممکن است پزشک بخواهد آزمایشی را انجام دهد که از یک اسکوپ برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه استفاده می شود ( سیستوسکوپی ). این آزمایش به پزشک اجازه می دهد تا اندازه ی پروستات را بررسی کرده و دستگاه ادراری را معاینه کند. پزشک همچنین ممکن است بخواهد آزمایش های دیگری مانند آزمایش خون یا آزمایش هایی برای اندازه گیری پروستات و جریان ادرار را نیز انجام دهد. از دستورات پزشک درباره ی اقدامات پیش از درمان پیروی کنید. در ادامه برخی از موضوعاتی که باید با پزشک درباره آنها بحث کنید ارائه می شوند:

• داروهای مصرفی: هر گونه داروی نسخه ای یا بدون نسخه یا مکمل های مصرفی خود را به پزشک خود بگویید. این امر به ویژه در صورتی که از داروهای رقیق کننده ی خون و داروهای ضد درد بدون نسخه مانند آسپرین استفاده می کنید، مهم است. جراح ممکن است از شما بخواهد که مصرف داروهایی که موجب افزایش خطر خونریزی می شوند را چند روز پیش از جراحی متوقف کنید.
• پرهیز از غذا خوردن پیش از جراحی: احتمالاً پزشک از شما می خواهد که پس از نیمه شب قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. در صبح روز عمل تنها داروهایی که پزشک تجویز کرده است را همراه با مقدار کمی آب مصرف کنید.
• آمادگی روده پیش از جراحی: ممکن است جراح از شما بخواهد که پیش از جراحی تنقیه انجام دهید. یک دستورالعمل در اختیار شما قرار داده می شود تا با توجه به آن صبح روز جراحی، عمل تنقیه را انجام داده و روده ی خود را پاک کنید.

پیش از به هوش آمدن از جراحی، جراح کاتتری را در آلت تناسلی شما قرار می دهد تا به تخلیه مثانه کمک کند. کاتتر باید یک تا دو هفته داخل آن بماند. ممکن است لازم باشد چند روزی در بیمارستان بمانید؛ اما به طور کلی می توانید بعد از ۱ الی ۴ روز به خانه بروید. همچنین پزشک یا پرستار به شما راهنمایی می کنند که چگونه کاتتر خود را کنترل کنید و از ناحیه جراحی خود مراقبت کنید.

1. هر ۴۵ دقیقه یک بار محل نشستن خود را تغییر دهید.
2. جای زخم ها را مرتباً تمیز کنید.
3. معاینات فیزیکی
4. انجام آزمایش PSA
5. یک هفته اول از رانندگی کردن اجتناب کنید.
6. تا دو ماه اول هیچگونه ورزش سنگین مجاز نمی باشد.
7. سعی کنید از پله ها بالا پایین نروید.
8. برای کاهش یبوست مصرف مایعات را در طول روز بالا ببرید.
9. برای جلوگیری از سوزش ادرار مدتی از خوردن فلفل و ادویه و ترشی پرهیز کنید.

عوارض جراحی پروستات رادیکال

پروستاتکتومی رادیکال علاوه بر عوارض متداول مربوط به تمام عمل های جراحی، با احتمال بروز عوارض خاص زیر نیز همراه است:

• خونریزی
• عفونت مجاری ادراری
• بی اختیاری ادرار
• اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)
• آسیب دیدن رکتوم (راست روده): این عارضه نادر است.
• تنگی میزراه یا دهانه مثانه
• تشکیل شدن کیست حاوی لنف (لنفوسل)