واریکوسل

اغلب مردم با بیماری واریس آشنا هستند؛ اما با انواع آن آشنایی ندارند؛ چرا که معمولاً تصور بر این است که واریس فقط در پا اتفاق می افتد. اما واقعیت این است که واریس به زبان ساده یعنی گشاد شدن سیاهرگ ها و خراب شدن دریچه های آنها؛ این مسأله باعث عدم توانایی سیاهرگ ها در انتقال مطلوب خون به سمت قلب می شود؛ خون جمع شده در سیاهرگ ها، به تدریج باعث گشاد شدن این رگ ها شده واریس و علامت های آن مثل درد و ... به وجود می آورد.
بنابراین هر جا که سیاهرگی وجود داشته باشد؛ احتمال بروز واریس هم وجود دارد. یکی از این جاها، بیضه است. در قسمت فوقانی هر بیضه، شبکه ای از سیاهرگهای در هم پیچیده وجود دارد که به آنها «شبکه پامپینیفرم» گفته می شود. اگر به هر دلیل این سیاهرگ ها دچار اختلال شوند؛ واریس سیاهرگهای بیضه به وجود می آید که به آن واریکوسل گفته می شود. واریکوسل به عنوان شایعترین دلیل قابل درمان ناباروری مردانه یاد می شود.

چند نکته در مورد واریکوسل :

• حدود 15 درصد مردان 35-25 ساله و 40 درصد مرداني که داراي ناباروري مي باشند، مبتلا به واريکوسل هستند.
• بيش از 90 درصد موارد واريکوسل، بيضه سمت چپ را گرفتار مي کند.
• واريکوسل بر حسب شدت، درجه بندي مي شود. نوع خفيف درجه يک، نوع متوسط درجه دو و نوع شديد درجه 3 ناميده مي شود. در نوع درجه 3 تمامي کيسه بيضه همانطرف پر از عروق متسع مي باشد که اصطلاحا گفته مي شود مثل اينکه کيسه بيضه پر از کرم خاکي است.

چرا واریکوسل باعث اختلال در تولید اسپرم می شود ؟

تولید اسپرم در مرد نیاز به حرارتی دارد که کمی پایین تر از دمای طبیعی بدن می باشد(حدود نیم درجه)؛ یعنی بیضه ها برای انجام صحیح وظایف خود نیاز به آب و هوایی خنک و مطبوع دارند! به همین جهت هم هست که بیضه ها درون کیسه ای، خارج از بدن قرار گرفته اند تا از گرمای داخل بدن دور باشند؛ حالا اگر به هر دلیل، گرمای درون کیسه بیضه ها زیاد شود؛ روند تولید اسپرم دچار اختلال می شود و آزمایش آنالیز اسپرم بیمار غیر طبیعی می شود. به همین دلیل کسانی که مشاغلی دارند که دائم در معرض گرمای زیاد قرار می گیرند(مثل کسانی که نزدیک کوره کار می کنند) درصد اختلال اسپرم بیشتری نسبت به جمعیت عادی دارند.

در بیماری واریکوسل، به دلیل گشاد شدن سیاهرگ های بیضه و جمع شدن مقدار زیادی خون در آنها، حرارت بیضه ها بالا می رود و تولید اسپرم(هم در بعد کمّی و هم به لحاظ کیفی) دچار اختلال می شود. به همین جهت ضرورت دارد که در زوجهای نابارور، اگر مرد دچار واریکوسل باشد(به خصوص در انواع دو طرفه)؛ چه این واریکوسل علامت داشته باشد و چه نداشته باشد، نسبت به درمان آن اقدام کرد. واریکوسل بیشتر در بیضه چپ رخ میدهد، اما باید توجّه داشت که واریکوسل در یک بیضه، بر تولید اسپرم در هر دو بیضه تاثیر میگذارد.ابتلا به واریکوسل(حتی انواع دوطرفه آن) به تنهایی نمی تواند دلیل کافی برای بروز ناباروری باشد به عبارت دیگر نه تمامي مردان مبتلا به واريکوسل داراي مشکل در باروري هستند و نه تمام مردانی که مشکل ناباروری دارند از واریکوسل رنج می برند.

علائم و نشانه های واریکوسل

این بیماری اغلب بدون علامت است و تنها پس از مراجعه به پزشک و معاینه بیضه ها تشخیص داده می شود. در تعداد کمی از بیماران هم واریکوسل با علائمی مانند احساس سنگینی در بیضه یا دردهای خفیف و مبهم یا احساس سنگيني يا کشيدگي در بيضه یا احساس ناراحتي در بيضه يا کيسه بيضه، خود را نشان می دهد. درد ناشی از واریکوسل معمولا در طول روز به علت فعالیتهای جسمی بدتر می شود و با خوابیدن به پشت تخفیف مییابد.بیمار ممکن است خودش متوجّه رگهاي متسع داخل کيسه بيضه شود. (علامت کيسه پر از کرم خاکي)

تشخیص ابتلا به بیماری واریکوسل و سونوگرافی

پزشک شما ناحیه کشاله ران از جمله کیسه بیضه و بیضه ها را برای تشخیص ابتلای شما به این بیماری بررسی می نماید. از آنجاییکه ممکن است واریکوسل با بررسی نواحی خود را نشان ندهد و برای تشخیص آن از سونوگرافی اسکروتوم استفاده شود.( واریکوسل ساب کلینیکال: که با معاینه قابل لمس نیستند ولی با سونوگرافی تشخیص داده می شود.)همچنین درخواست سونوگرافی واریکوسل میتواند بههمراه درخواست بررسی بیضه و ضمائم آن و یا رد سایر موارد پاتولوژیک از جمله هیدروسل ، توده ، هرنی و ... باشد.

جهت بررسی دقیق سونوگرافی ، مطالعه باید در وضعیتهای خوابیده ، ایستاده و طی مانور والسالوا یا زور زدن بیمار صورت گیرد.انجام سونوگرافی به صورت ایستاده جهت مطالعه واریکوسل از اهمیت زیادی برخوردار است و در این حالت بیمار باید به صورت کاملا قرینه روی هر دو پای خود بایستد.همچنین در حين بررسي سونوگرافي واريکوسل از بيمار خواسته مي شود تا نفس عميق کشيده و آن را در سينه حبس کند تا وريدهاي بيضه برجسته تر شده و راحت تر تحت بررسي قرار گيرند .در صورت نیاز پزشک به بررسی کالر داپلر ، تشخیص ریفلاکس در جریان وریدی شبکه پامپینیفرم میتواند نقش اساسی در تشخیص واریکوسل داشته باشد که معمولا علاوه بر وجود دستگاه با کیفیت نیاز به پزشک رادیولوژیست مجرب دارد.

درمان واریکوسل

واریکوسل درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است. روشهای درمان آن یا با روشهای با برش جراحی است یا با روش آمبولیزاسیون (فرستادن لخته) از طریق پوست. جراحی واريکوسل يا به اصطلاح پزشکی واريکوسلکتومی بستن وريدهای مذکور از طريق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول 4-2 سانتيمتر قابل انجام است.

نسخه اصلی مطلب واریکوسل و سونوگرافی بیضه ها را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید

---