• در روش آروماتراپي از عصاره هاي فشرده گياهان معطر با ويژگي هاي درماني استفاده مي شود. روغنهاي اسانسي بسيار فشرده كه از گياهان استخراج مي شوند در اين روش كاربرد داشته و مشابه داروهاي گياهي داراي اجزاي شيميايي مختلف و بوهاي خوش و معطر مختلفي هستند كه مي توانند روي خلق و خو اثر نمايند.
• رايحه درماني به كاهش استرس و اضطراب كمك نموده و در ايجاد آرامش مؤثر است. از آنجا كه تعدادی از عوامل می توانند باعث ايجاد درد و ترس و اضطراب شوند رايحه درماني مي تواند در كاهش آثارآنها مؤثر واقع شود.
• بطور كلي موارد استفاده از آروماتراپي يا رايحه درماني شامل اضطراب و افسردگي - بي خوابي - درد شديد عضلاني - اختلال قاعدگي - درد قاعدگي -آرتريت آسم اختلال گوارشي سر درد - درد زايمان و....مي باشد.

تاریخچه رایحه درمانی:

• این روش سابقه شش هزار ساله و یا بیشتر دارد. در یونان، روم و مصر باستان همگی از مواد معطر برای درمان استفاده میکردند. به توصیه پزشک مصری ایمهوتپ، از روغن های معطر برای استحمام، ماساژدادن و مومیاییکردن اجساد در شش هزار سال پیش استفاده میکردند. در مصر باستان ایمهوتپ خدای طبابت و درمان بود. هیپو کرات یا بقراط نیز از حمامهای رایحهدرمانی و ماساژ و از دود کردن مواد معطر برای درمانکردن مردم آتن استفادهمیکرد.
• رایحه درمانی نوین در سال1930 دوباره شکل گرفت. شیمیدان فرانسوی، رنه موراسین گاته فوس، واژه آروماتراپی (رایحه درمانی) را برای استفاده درمانی از عطرها ابداع کرد. او شیفته خواص سنبل در درمان زخمهای سوختگی دست خود بدون برجا گذاشتن هیچ اثر زخمی شد و به دنبال آن شروع به تحقیق در مورد خواص درمانی عطرها در درمان بیماریهای جسمی و روانی کرد.
• در طول جنگ جهانی دوم جراح فرانسوی ارتش دکتر جین والنت، از عصارههای معطر به عنوان ضدعفونی کننده استفاده کرد.پس از آن مادام مارگارت ماروی, رایحه درمانی را به عنوان یک روش درمانی گسترش داد.او عطرهای مختلف را برای درمان بیماریها تجویز می کرد.او به استفاده از عطرها برای ماساژ دادن در درمان اعتبار بخشید. رایحه درمانی هنگامی که عطرها به صورت همزمان بر جسم و ذهن اثر کنند بیشترین تاثیر را دارد.
• با وجود اين پدر آروماتراپي، پزشك ايراني؛ ابن سينای بزرگ بود كه اثرات بيش از 800 گياه را روي بدن مستند ساخت و روش استخراخ روغنهاي اساسي را بنيان گذاشت .
• مطالعات دانشمندان نشان داده است که عطرها از موادی تشکیل شدهاند که میتوانند آثار خاصی بر جسم و روح ما داشته باشند.ترکیبات شیمیایی آنها پیچیدهاست , ولی بیشتر شامل الکلها، استرها و آلدئیدها هستند. در ادامه در مورد مواد موثر عطرها، کاربردهای درمانی و تحقیقات انجام شده صحبت خواهیم کرد.

عصاره های قابل استفاده:

• يك نوع سنبل به نام اسطوخودوس يا لاوندر، كندر يا فرانكين سنس، بابونه، گل سرخ، نارنگي، ياسمين، مريم گلي كبير، بهار نارنج، شمعداني، اكليل كوهي، دانه انگور، كنجد و بادام شيرين، كه از بين عصاره هاي ذكر شده اسطوخودوس و كندر براي آرامش و كاهش درد زايمان بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد.
• علاوه براين در هنگام زايمان عصاره ياسمن و مريم گلي كبير مفيد مي باشد و مي توان تركيبي از چند عصاره را به همراه آنها استفاده نمود. به طور كلي عصاره هايي كه براي كاهش و يا بر طرف كردن اضطراب مادر سودمند هستند عبارتنداز: اترج، بابونه، اسطوخودوس، بهار نارنج، نارنگي، چوب صندل و رز.
• توجه به اين نكته اهميت دارد كه استفاده از عصاره هايي مورد نظر قرار گيرد كه اثر سوء بر مادر و جنين نداشته باشد و حداكثر 5 عصاره با هم مخلوط گردد؛ زيرا استفاده بيش از 5 نوع عصاره حس بويايي مادر را ضعيف نموده و بنابراين اثر رايحه درماني كاهش مي يابد. علاوه براين عصاره ها بايد در محل خنك و تاريك نگهداري شوند. استفاده از رايحه درماني در مراحل زايمان و بعد از آن باعث افزايش فعاليت رحمي، آمادگي براي زايمان،كاهش كمر درد می شود.
• القاي زايمان در موارد زايمان ديررس يا پست ترم (پس از 41 هفته) كاهش اضطراب، جلوگيري ازافزایش فشار خون، كاهش ادم و تورم، بهبود اپي زياتومي( برش ناحیه پرینه)، افزايش شير و كاهش افسردگي پس از زايمان از آثار مفید دیگر آروملتراپی و رایحه های ذکر شده مي باشد.
• موارد منع مصرف آن نيز شامل موارد منع ماساژ يا بروز مسموميت و آلرژي مي باشد.

تاثیر ماساژ بدن زنان در زایمان و تسکین درد آن:

• ماساژ بدن را تحريك ميكند تا مواد ضد درد طبيعي بنام اندورفين از داخل بدن ترشح شود؛ مسكنهاي طبيعي، حوصله و وضع روحي خوب را به مادر باز مي گردانند.
• يك مطالعه نشان داده است زناني كه در هنگام زايمان ماساژ دريافت ميكردهاند در مقايسه با يك گروه كنترل كه كسي آنها را ماساژ نداده بود، اضطراب كمتري داشتند، درد كمتري حس كرده بودند، طول مدت زايمان آنها كوتاهتر بود و افسردگي پس از زايمان نيز در آنها كمتر مشاهده شد.

روغن های اسانسی كه در طول ليبر( مراحل درد زایمان) استفاده مي شود :

• سیج کلاری: این اسانس درطول ليبرباعث کاهش تنش شده و عضلات را شل ميكند.
• گل شمعدانی: دارای اثر تسکین دهنده و آرام کننده است، تا انقباض ماهیچه ها و تمرکز بر تکنیک های زايمان مؤثرتر باشد.
• گل یاس: كاهش درد، كمك به شل کردن عضلات گردن و ایجاد انقباضات قوی.
• سنبل: کمک به كاهش درد - تقويت انقباضات رحم.
• بابونه مخلوط با روغن بادام: پوست را انعطاف پذیر نگه می دارد و احتمال کشش پوست را کاهش می دهد.
• گل رز: كمك به آرام شدن مادر كه باعث شل شدن عضلات وحفظ تمرکز و هوشياري مادر شده و در تسکین درد نیز نقش دارد.
• نيرول: روغن پرتقال در کمک به كاهش درد ناشی ازانقباضات رحم نقش دارد.
• روغن اسطوخودوس: به صورت ضماد موضعی در کاهش دردهای پس از زایمان در سه تا پنج روز پس از زایمان موثر است.

بحث و نتيجه گيري:

• به كارگيري اين تكنيك و استفاده از اين اسانسها باعث كاهش اضطراب واسترس، كاهش درد زايمان، كاهش علائم پس از زايمان و...مي شود.
• البته توجه به مقدار و دوز و زمان معين بسيار مهم است تا هر ماده بتواند اثر خودش را اعمال نماید.
• مادراني كه از اين روش استفاده مي كنند درد كمتري احساس مي كنند و زايمان را يك فرايند ترس آور و اضطراب آور نمي دانند، زيرا با قدرت ذهن و عكس العملي كه ازاين اسانسها ايجاد مي شود خود را مهياي زايمان نموده و با مشاركت فعال در زايمان اين فرايند را لذت بخش توصيف مي نمايند.
• به نظر می رسد، آروماتراپی روشی ارزان بوده و بكارگيري آن توسط مادر و ماماها آسان و راحت است. براساس یافته های پژوهشگران،در مراقبت از مادران باردار محبوبیت و کاربرد وِیژه ای پيدا كرده است.

براساس مقاله سرکار خانم ها: فاطمه و مریم محمد ابراهیم- دانشجویان کارشناسی مامایی _ استاد راهنما: میترا مولائی نژاد- ارائه شده در پنجمین همایش تازه های مامایی- آذر1388

نسخه اصلی مطلب كاهش درد زايمان به روش رايحه درمانی يا آروماتراپی را در سایت دکتر میترا مولائی نژاد بخوانید

---